بایدهای فراموش شده برای ریاست جمهوری

انقلاب اسلامی ایران که دستاورد سال ها جهاد نفس گیر همراه با تحمل زجر شکنجه تبعید و شهادت فرزندان این مرز و بوم بود با رهبری حکیمانه یگانه زمان و مصلح تاریخ معاصر حضرت امام خمینی (ره ) به پیروزی رسید هیمنه مستکبران عالم را شکست مزدوران داخلی آن ها را به انزوا برد و جمهوری اسلامی ایران را بر محوریت اصل مترقی ولایت فقیه پایه گذاری نمود و نهادهای حکومتی یکایک براساس قانون اساسی شکل گرفت و اکنون ۳۰ سال از این انقلاب نورانی می گذرد . امام عزیز ۲۰ سال است که به ملکوتیان پیوسته است و خلف صالحش حضرت آیت الله خامنه ای (دامت برکاته ) پرچم عزت و سربلندی این کشور را در اهتزاز دارد.
قانون اساسی برای حفظ و اقتدار این نظام علاوه بر تکیه بر ایمان معنویت روح ایثار و گذشت جایگاه رفیع محوریت نظام و ولایت فقیه قوای قضایی اجرایی و نظامی مقتدر حضور مردم و رای آنان را بزرگ ترین پشتوانه این حکومت قرار داده است که تمام ارکان نظام از انتخاب خبرگان رهبری ریاست جمهور نمایندگان مجلس شورای اسلامی تا شوراها برآمده از حضور و آرا مستقیم یا غیرمستقیم مردم اند که در این میان پس از رهبر ریاست جمهوری از دومین جایگاه موثر اداره مملکت برخوردار است . اکنون پس از ۹ دوره ریاست جمهوری که با فراز و فرودها و تجربه های تلخ و شیرین همراه بوده است مردم آماده می شوند که دهمین رئیس جمهور را انتخاب کنند.
قطعا تمام آحاد ملت در هر نوع انتخاب که داشته یا خواهند داشت معیارهایی را مدنظر قرار می دهند که این معیارها میدان گفتگو و مباحثات قبل از هر انتخاب است و بسیاری از معیارهای کلی مشهور و در عین حال معقول و قابل استدلال است . لکن گاهی در فضاسازی ها و جریان های سیاسی امور به گونه ای شکل می گیرد و متاسفانه حب و بغض چنان نهادینه می شود که بعضی از بایسته های ضروری مورد غفلت قرار می گیرد که به نظر نویسنده این سطور موارد ذیل از معیارهای مهم اما متاسفانه فراموش شده است .
۱ ) رئیس جمهور باید نماد عقلانیت ملت باشد
خداوند در قرآن کریم پندگیری و تذکر را از صفات صاحبان عقل و اندیشه می داند « انما یتذکر اولوالالباب » (۱ ) و کسانی که از این نعمت بهره نمی گیرند را توبیخ و سرزنش می کند « افلایعقلون » (۲ )
پیامبر اکرم (ص ) می فرمایند : « ماقسم الله للعباد شیئا افضل من العقل » . (۳ ) خداوند هیج فضیلتی برتر از عقل و خرد بین بندگان تقسیم نکرده است و در حدیث شریف است که « خداوند بیشترین سهم از عقلانیت را به پیامبر اعظم (ص ) عنایت فرموده است » . (۴ )
در روایت است که محمد بن سلیمان از قول پدرش نقل می کند که از عبادت و خوبی های شخصی نزد امام صادق (ع ) تعریف کردم « فقال (ع ) کیف عقله » یعنی خردمندی و عقل او چگونه است پاسخ دادم که نمی دانم امام (ع ) فرمود : « ان التواب علی قدر العقل » خداوند پاداش را به موازات عقل و خرد انسان ها می دهد. »
در روایت شریف از علی ابن ابی طالب (ع ) وارد شده است که خداوند به جبرئیل ماموریت داد تا۳ فضیلت عقل حیا و دین را بر آدم عرضه نماید تا او یکی را انتخاب و دو تا را رها کند آدم عقل را انتخاب کرد جبرئیل به دو فضیلت دیگر فرمود شما عقل را رها کنید و باز گردید که آن دو پاسخ دادند ما امر شده ایم که همیشه همراه عقل باشیم و از او دور نشویم . (۶ )
آری رئیس جمهور باید پس از رهبری مظهر عقلانیت و خردورزی باشد. از سبک سری و نسنجیده عمل کردن بپرهیزد خود انسان خردمندی باشد تا بتواند خردمندان را گرد خویش جمع و با خرد جمعی کشور را اداره نماید در این صورت است که مملکت از تصمیمات یک شبه آنی سرپایی و بدون تدبیر نجات پیدا می کند.
مردم داخل و خارج کشور می توانند روی برنامه ریزی و سخن او که بر مبنای عقل و خرد است حساب باز کنند برای او و مردمی که او را انتخاب کرده اند احترام قایل باشند و از این طریق در گفتگو و تفاهم جهانی مقبولیت خود و کشور را ارتقا بخشد و ضمن این که از اصول و مبانی انقلابی خود دفاع می کند با عمل و گفتار سنجیده جهان را تحت تاثیر مشی عاقلانه خود قرار دهد.
۲ ) رئیس جمهور باید نماد اخلاق و متانت باشد
آداب و فضیلت های اخلاقی از اموری است که همه انسان ها بالفطره برای آن ارزشی والا قائلند و کسانی را که از این وارستگی ها برخوردار باشند می ستایند.
پیامبر اکرم (ص ) که با ۲۳ سال جهاد خستگی ناپذیر اعتقادات توحیدی را در جامعه مستقر نموده و شعائر دینی و احکام الهی را اقامه کرد اخلاقش تجسم قرآن بود « کان خلقه القرآن » (۷ ) هدف اصلی از بعثت خود را به کمال رساندن کرامت های اخلاقی بشر معرفی می نماید و آنچه انبیا اولیا و شهدا را جاودانه ساخته است همانا معتقدات پاک و اخلاق نیکو و ستودنی آنان بوده است .
رئیس جمهور باید درحد اعلای از ادب و متانت در اخلاق و رفتار باشد تا قوای اجرایی مملکت به طور مستقیم و آحاد مردم خصوصا نسل جوان و تاثیرپذیر از روش و منش او الگو بگیرند. در کلام معروف است « الناس بامرائهم اشبه منهم بآبائهم » مردم به رهبرانشان شبیه ترند تا به پدرانشان .
جوانان باید از رئیس جمهور یاد بگیرند که به بزرگ تران پیش کسوتان اساتید معلمان علما فرماندهان و مسئولان خود احترام بگذارند. اگر رئیس جمهور احترام رهبر انقلاب را رعایت نکند حریم خود و رهبر را نداند حرف هایی که در حد و قواره رهبری است با سلیقه خود خرج کند مصادره بلکه !! اگر رئیس جمهور زحمت کسانی که قبل از او تلاش کرده اند را نداند و چون بر کرسی قدرت زودگذر تکیه زد همه چیز را به نام خود ثبت و اعلان کند حتی به هنگام افتتاح طرح های بزرگ ملی و بریدن همراه با غرور ربان آن از این حریت و آزادگی برخوردار نباشد از زحمات مردان بزرگی که آن پایه را گذاشتند و زحمت اصلی را کشیدند حتی از تشکر زبانی هم دریغ ورزد اگر رئیس جمهور به جای این که به پیش کسوتان جهاد و مقاومت علم و دانش در حوزه و دانشگاه احترام حقیقی قایل باشد هر روز بگونه ای فردی یا گروهی از آنان را مورد سرزنش و حرمت شکنی قرار دهد اگر رئیس جمهور به وزرا مدیران و... خود با ادبیات خارج از عرف و نزاکت سخن بگوید و... دیگر چه انتظاری است که نسل جوان برای پدر مادر معلم استاد عالم و پیش کسوت های انقلاب خود ارزش و احترام قایل باشد و ده ها اگر دیگر.
نسل جدید در چنین فضای بد اخلاقی و حریم شکنی و کم تحملی چگونه می تواند بخواند یا بشنود که دیگران چه روزگار سختی را گذرانده اند و در زیر سنگ آسیاب حوادث سخت خورد شدند تا آزادی و عزت پیش روی آنان قرار گیرد چگونه می تواند پی ببرد که فاصله زمانی که فرزندان این مملکت حتی از ساختن ابتدایی ترین وسیله حتی یک اسباب بازی الکترونیک محروم بودند تا اکنون که اورانیوم غنی شده و سلول های بنیادین کشف شده است سدسازی ها و کارخانه های عظیم و... به دست توانای متخصصان ایرانی اداره می شود و در المپیادهای علمی درجات و مدال های افتخارآفرین کسب می شود این فاصله چگونه طی شده است و همت های بلند و عزم های استوار و جهادهای نفس گیر در این فاصله زمانی چه نقش آفرینی داشته اند.
۳ ) رئیس جمهور باید محور وحدت باشد نه تفرقه
خداوند متعال عزت یک ملت را در گرو وحدت می داند و از تفرقه و تشتت در اجزا آن نهی می کند « ولا تنازعوا فتفشلوا وتذهب ریحکم » (۸ ) می فرماید : اگر با یکدیگر نزاع کردید توانتان هدر رفته و سست می شوید و عزت و قدرتتان بر باد خواهد رفت . در مملکتی که از متغیرهای فراوان قومی فرهنگی و مذهبی برخوردار است رئیس جمهور آن باید بتواند پس از رهبر نظام همانند بند تسبیحی که گردآورنده اجزا آن است آحاد ملت اقوام مذاهب علما و دانشمندان اصحاب فکر نفوذ و... را به وحدت و همگرایی دعوت نماید تا هر کس هر چه دارد به میدان ساخت و پیشرفت کشور بیاورد واز خیر خواهی دریغ نورزد.
رئیس جمهور حق ندارد ظرفیت های عظیم ملت را با بهانه های مختلف منزوی نموده یا به نیرویی خنثی و سرانجام اپزیسیون تبدیل نماید. بدیهی است حساب منافقین کینه توز و جریان های کوچک انحرافی که دست در جیب دشمن به تخریب پایه های فکری جوانان می پردازند و در تهاجم و شبیخون و بلکه قتل عام فرهنگی نسل ما شریک دشمنند جداست اما از آنها که بگذریم تمام مردم و نخبگان آنان با سلایق مختلف باید در انقلاب نقش آفرینی کنند.
رئیس جمهور نباید با تقویت جریان های افراطی مصالح عظیم ملت را نادیده بگیرد نه تنها وحدت و همگرایی را ایجاد نکند بلکه باعث شکسته شدن صفوف و ایجاد تفرقه بین نسل و بعد گردد قبل و به بهانه ها و شعارهای واهی فضایی فراهم آورد که حتی در خانواده ها و فامیلها که طبیعتا باید از یک انسجام عاطفی و اخلاقی برخوردار باشند تفرقه و تشتت ایجاد شود.
همه می دانیم رهبر معظم انقلاب و ولی فقیه در نظام ما محور وحدت الفت و اقتدار جامعه است همه مردم و گروه ها در زیر خیمه انقلاب و لوای رهبری نظام اند. غفلت رئیس جمهور و سایر قوای نظام باعث می شود گاهی افراط گرایی و تعصب سایر جریان های رقیب را متهم سازد. به آن ها انگ بزند. رئیس جمهور نباید بگذارد اندیشه وهابی گری که هر کس به گونه ای غیر از آنان می اندیشند را متهم به کفر و ارتداد می کنند در جامعه ما رسوخ کند. پیروی از ولایت فقیه را به نفع گروه و جریانی و ضد دیگران مصادره کنند. این هنر نیست که گروهی طرفداران ولایت فقیه را محدود و در انحصار جریان خاص قرار دهند بلکه عقل سلیم اقتضا می کند که یوسف انقلاب محبوب همه افکار و انظار این مملکت باشد و همه سخن او را فصل الخطاب بدانند. البته روشن است پیروان و رهروان ولایت فقیه چه در زمان امام (ره ) و چه الان دارای درجات متفاوت هستند. همان گونه که انبیا شهدا و علما درجات متفاوت داشته و در یک حد و قواره نیستند.
رئیس جمهور باید افراد تنگ نظر و کوته بین را که دنبال پرونده سازی و عیب تراشی برای مردم اند از خود دور نماید تا اسباب تفرقه و بدبینی خشکانده شود.
امیرالمومنین (ع ) در نامه گران سنگش به مالک اشتر می فرمایند : ای مالک کسانی که عیوب مردم را برجسته می کنند نزد تو از کمترین منزلت برخوردار باشند چون ممکن است که نارسایی هایی در بعضی از افراد جامعه باشد که حاکم سزاوارتر است آن را نادیده بگیرد پس آنچه با چشم خود ندیده ای افشا و آشکار مکن و آنچه را که پی بردی منزه ساز و اسرار مردم را پنهان دار تا آنچه تو می خواهی پنهان بماند خداوند پنهان دارد. گروه های کینه را از میان مردم باز کن و سبب های کینه و دشمنی را دور ساز و در تایید سخن خبرچینان تعجیل مکن زیرا عیب جویان ناخالصی دارند اگر چه خود را به خیر خواهان شبیه سازند(۹ )
۴ ) رئیس جمهور باید در جذب همکاران نخبه و نه بله قربان گو توانمند باشد
رئیس جمهور در سرزمینی به عظمت کشور ما نیازمند همکارانی است که از نخبگان و اندیشمندان این جامعه باشند خوب بفهمند و سنجیده عمل نمایند و هر روز دچار آزمون و خطا نباشند. در جایی که لازم باشد اگر چه خلاف نظر رئیس جمهور با صراحت صداقت و شجاعت نظر کارشناسی خود را ارایه و از آن دفاع نمایند.
حضرت علی (ع ) در نامه اش به مالک اشتر می فرمایند : « ولیکن آترهم عندک اقولهم بمر الحق لک و اقلهم مساعده فیما یکون منک مما کره الله لاولیانه واقعا ذلک من هواک حیث وقع » برگزیده ترین کارگزاران و مردم نزد تو کسی باشد که در بیان حق ناب و خالص گویاترین باشد و از کم ترین کمک به تو در آنچه خداوند نمی پسندد دریغ ورزد و دره این مهم خوشایندی یا ناخوشایندی تو برایش تفاوتی نکند . (۱۰ )
رئیس جمهور باید از نقش و جایگاهی برخوردار باشد که نخبگان و افراد توانمند به همکاری با او افتخار نموده نه این که از جمع شدن دور او احساس خسران و کوچکی نمایند در غیر این صورت به جای استفاده از نخبگان جامعه دچار حاکمیت چاپلوس ها و متملقین و انسان های بی درد می شود و سفلگان جای نخبگان را پر می نمایند.
رئیس جمهور باید از انتقاد همکاران و مردمش استقبال کند و بداند که دوست خوب کسی است که صادقانه حق را بگوید نه این که هر آنچه او می خواهد یا می گوید تصدیق نماید.
رئیس جمهور باید برای تحقق این مهم بتواند جاذبه در حد اعلی و دافعه در حد ضرورت داشته باشد باید بداند که طبق ضرب المثل معروف « هزار دوست کم و یک دشمن بسیار است . »
رئیس جمهور باید بداند که با برنامه ریزی می تواند و باید بتواند تمام صاحبان اندیشه و تجربه را در اداره مملکت شریک نماید و بداند سرمایه های معنوی علمی فرهنگی اخلاقی و پیشکسوتان جهاد و شهادت از سایر دستورهای مادی نظام کم ارزش تر نیستند.
رئیس جمهور باید از داشتن صاحب نظران خوش فکر نقاد و نظریه پرداز و جمع بندی و اجرای نظرات آنان در جهت پیشبرد کشور احساس تعزز و خوشبختی نماید نه این که صدای آنان را در گلو خفه کند آن ها را به بهانه های واهی منزوی و یا خدای ناخواسته این رویش های مبارک را وادار به ریزش در دامن خواسته های دشمن نماید.
۵) رئیس جمهور باید حافظ عزت حکمت و مصلحت مملکت باشد .
رهبر عظیم الشان انقلاب سه اصل رفیع را مبنای پیگیری سیاست داخلی و خارجی قرار دادند که باید پیش از همه نصب العین رئیس جمهور باشد او باید عزت مملکت را حفظ کند و حفظ عزت مملکت تنها به درشت صحبت کردن نیست بلکه گاهی درشتی نابجا عزت مملکت را می شکند درشتی مثل داغ کردن است و داغ آخرین راه علاج است نه بهترین علاج .
حفظ عزت مملکت به رشد کمی و کیفی و پای کار آوردن همه توان و استعدادها رفع ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی است رشد عزت این مملکت به این است که حکیمانه زیبایی های نهفته در زندگی بزرگان مرام شهیدان اندیشه های تابناک امام و خلف صالحش را به زبان قابل فهم برای دنیا بیان نماییم و مردم این مملکت را در عین برخورداری از قوای نظامی و انتظامی و اطلاعاتی قدرتمند مردمی خردمند حق خواه و صلح طلب برای جهانیان معرفی نماییم . مردمی که عدالت امنیت رفاه و آسایش را نه تنها برای خود که برای همه مردم جهان خصوصا مظلومان و محرومان می خواهند پیگیری این نوع تعریف از عزت در جهان امروز حکمت تدبیر تشخیص و پیگیری مصالح همه جانبه را می طلبد.
رئیس جمهور چگونه می تواند به تنهایی از عهده این مهم برآمده و با نادیده گرفتن نظر کارشناسان و مصلحت اندیشان که در پیکره نظام جایگاه تعریف شده دارند و دیدگاه و نظریه پردازی های آنان زمینه را برای تصمیم سازی و سیاست گذاری رهبر انقلاب فراهم می آورد با خود رایی همه چیز را به تنهایی تشخیص دهد و تصمیم بگیرد. با بزرگ نمایی بعضی از موضوعاتی که مورد اتفاق همه بزرگان نظام و قاطبه ملت است خود را از تمام خیر خواهی نصیحت های دلسوزان بی نیاز دانسته و در حاشیه امن قانون گریزی را پیشه خود سازد .
چگونه رئیس جمهور می تواند به تنهایی مصلحت سنجی نماید و مراکز تصمیم سازی کشور را به طور کلی تعطیل نموده نهادها و سازمان های مهم و تاثیرگذار را یک جانبه منحل یا در مجموعه های نامربوط ادغام نماید.
حفظ انسجام و استحکام نهادهای مختلف یک مملکت و روان کردن و بهینه سازی روابط آن ها برای مدیریت بهتر مملکت در جهت حفظ عزت و تحقق مصالح عالیه نظام از اصلی ترین و مهم ترین وظایف رئیس جمهور است که نادیده گرفتن آن اجزا نظام را دچار تشتت نموده و نیروها را به فرسایش هم می کشاند.
امید است ملت سرافراز ایران اسلامی با استفاده از تجربیات گذشته و در نظر داشتن این فضیلت ها با شرکت پرشور در انتخابات بهترین گزینه را برای سپردن سکان اداره کشور انتخاب نمایند که زیبنده انقلاب و مردم مسلمان ایران باشد.

حسین شهامت دهسرخی
پاورقی :
۱ ـ رعد۱۹
۲ ـ یس ۶۸
۳ ـ سفینه البحار ج ۲
۴ ـ بحارالنوار ج ۱۶ ص ۲۲۴ و سنن النبی (ص )
۵ ـ سفینه البحار
۶ ـ سفینه البحار
۷ ـ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج ۶ ص ۳۴
۸ ـ انفال ۴۶
۹ ـ نهج البلاغه نامه ۵۳
۱۰ ـ نهج البلاغه نامه ۵۳

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی