مقاومت ناپایدار در برابر ارگانیسمهای تغییریافته ژنتیک

چالشهای موجود بر سر راه تولید محصولات ‌BT
برزیل در حال گرفتن جای ایالات متحده امریکا در مقام نخست صادرکنندگان سویا است ، از بین سه کشور بزرگ تولید کننده این نوع گیاه ، برزیل تنها کشوری است که تا این زمان از پخش انواع اتغییر یافته ژنتیکی آن در داخل مرزهایش خودداری کرده است . (١) . مونسانتو کمپانی امریکایی بیوتکنولوژی که ٨٠ درصد فروش جهانی بذرهای ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی را در انحصار دارد (٢) ، پس از دریافت ضربه وارده ناشی از ورشکستگی آرژانتین، به قول فلاویا لوندرس( خانم کشاورزی که گرداننده کارزاری در نیمه جنوبی قاره امریکا به نام "برای برزیلی بدون ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی" نیز هست) ، امیدوار است بتواند ثمره استراتژی صبورانه « آلوده سازی » خود را به چنگ آورد.در ماه سپتامبر گذشته ، لوییس ایناسیو ( لولا ) داسیلوا، رئیس جمهوری برزیل ، چهره بدیل جهانی شدن و متحد تاریخی سبزها قول داد برای مساله لاینحل پخش کشت غیر قانونی بذرهای تغییریافته ژنتیکی در منطقه مرزی با آرژانتین ، که به علت کمبود مزمن پرسنل بازرسی در وزارت کشاورزی (٣) کنترل ناپذیر است ، " راه حلی علمی و غیر ایدئولوژیکی " بیابد . عادی شدن مساله وجودی ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی که در کشورهای همسایه مورد بحث قرار نگرفته بود به کمپانی مونسانتو اجازه داد تا در بازار منطقه ای بذرهای سرمایه انحصاری خود را تحمیل کند . بدین سان شش ماه میشود که نوع راند آپ ردی Round up Ready آن ، که در پرتو دستکاری ژنتیکی به کمک علف کش راند آپ تمحل پذیر گشته و نزدیک به ٥٠% درآمد کمپانی را تشکیل میدهد ، منبع قاچاق شدیدی در ایالات مرزی با برزیل شده است .رئیس جمهوری برزیل که میراث به ویژه ناراحت کننده ای را پیش رو دارد ، در ٣١ اکتبر ٢٠٠٣ طرح قانونی را به مجلس ارائه داد که بر اساس آن ، شورایی متشکل از دوازده وزیر برای امنیت زیستی ملی ایجاد شود که می باید در نهایت راجع به تمام مسائل مربوط به ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی تصمیم بگیرند . خانم مارینا سیلوا ، وزیر محیط زیست ، مبارز سندیکای گردآورنده های صمغ درخت کائوچوی جنگلی آمازون در زمان چیکومیندس ( رهبر سبزها که در دسامبر ١٩٩٨ به قتل رسید ) با حفظ امکان لزوم بررسی اثر اولیه کشت تجربی خرید و فروش گیاه های تغییر یافته ژنتیکی ، توانست آن چه را که می شد هنوز با بهره گیری از اصل دور اندیشی – که در قانون اساسی وجود دارد – نجات داد ، نجات دهد .آن چه می ماند این است که آقای ژوزیایس گومز ، نماینده فدرال حزب کارگران که از طرفداران مشهور ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی است و بعنوان مسئول لایحه قانونی در این باره انتصاب شده است قطعا پذیرش تبصره های اصلاحی لایحه قانون ذکر شده را تسهیل می کند . امری که به گونه قابل ملاحظه ای خطر کاستن امتیازهای ویژه وزیر محیط زیست را در بردارد .سندیکای بزرگ کشاورزان تحت فرمان آقای رودریگز وزیر کشاورزی ، رئیس سابق انجمن کشت و صنعتی برزیل و خود مالک مزرعه ٤٠٠٠ هکتاری سویا در ایالت مارانهانو واقع در شمال شرقی بزریل اشکالات زیادی بر اصل یاد شده دوراندیشی که رئیس جمهوری پیش از انتخابات ، خود را ضامن اجرای آن اعلام کرده بود ، ایجاد کرده است . در واقع ، تحت فشار تنها بخش اقتصاد که از رکود اقتصادی در امان مانده بود ، رئیس دولت در ماه مارس گذشته تعلیق موجود را درباره ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی توسط " تضمین موقت " (٥) لغو کرد. این تصمیم از سوی مجلس تصویب شد و بدینسان مجوز خرید و فروش محصولی که آن زمان در جریان بود صادر شد . و این تصمیم با بی اعتنایی به احکام قضایی جاری ای بود که درین شکایت هم زمان از سوی انستیتوی دفاع مصرف کنندگان و گرین پیس صورت گرفته بود . احکامی محافظه کارانه که توسط یک قاضی فدرال در ماه سپتامبر ١٩٩٨ صادر شده و در انتظار گزارشی رسمی درباره محیط زیست بود که به کارگیری ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی را درکشتهای تجربی تحت کنترل دولتی محدود می کرد . " تصمیم موقت "دیگری که در " روزنامه رسمی " مورخ ٢٥ سپتامبر منتشر شد به گونه ای بنیادین شکاف ایجاد شده را بازتر کرد . در حالیکه بذرپاشی در ماه اکتبرآغاز شده بود ، بر اساس تصمیم نام برده ممنوعیت کشت انواع تغییر یافته ژنتیکی بذرها یا در واقع همان نوعی که امتیاز آن به کمپانی مونسانتو تعلق دارد و تنها بذر موجود در برزیل است تا کشت سال بعد لغو و فروش آن نیز آزاد شده است .کشاورزان قانون شکنی که بخواهند از عفو پیشنهاد شده استفاده کنند باید با امضای مدرکی به نام " موعد تنظیم رفتار " متعهد شوند که بذرهای تغییر یافته ژنتیکی را از انبارهای دانه خود برخواهند داشت (٥). از سوی دیگر ، بر اساس همان مدارک عهد و پیمان پرهیزکارانه ، سویای آزاد شده را نمی توان در همان ایالتی که کشت شده به فروش رسانید . خلافکاران بالقوه به پرداخت جریمه و قطع دریافت وام از بانکهای دولتی محکوم می شوند .در ایالت ریوگرانده واقع در جنوب برزیل که کانون قاچاق بذر محسوب میشود ، کشاورزانی که به دلیل صرفه جویی در علف کشی ، پیرو بذر راند آپ ردی هستند با انجام تظاهرات همراه با تراکتورهایشان از تصمیم دولت پشتیبانی کردند . بدینسان ، بجای اینکه مساله فقط به منطقه جنوب کشور محدود شود ، منطقه ای که بیش از همه به " آلودگی " ای دچار شده که به علت نبود کنترل ، به سختی میتوان حدود آن را تخمین زد ، خرید و فروش غیر قانونی که توسظ چشم انداز قانون آینده تشویق خواهد شد از این پس به سوی شمال کشور نیز گسترش می یابد . بر اساس مدارک وزارت کشاورزی ، ١٣ تا ١٤ درصد برداشت آینده سویا ، از بذرهای تغییر یافته ژنتیکی خواهند بود .آقای ایوآ اومیاموتو، رئیس انجمن بذرکاران برزیل توضیح می دهد که :" تولید کنندگان سویا در منطقه ریوگرانده در جنوب کشور دانه های تغییر یافته ژنتیکی را به طور قانونی به سایر ایالات صادر می کنند . کافی است که مالیات مربوط به جابجایی کالا را بپردازند (٦). سرخپوستان منطقه کانی گانگوئس د کاسیکه دوبله واقع در ٤٠٠ کیلومتری پورتوالگره تصمیم گرفتند به گونه ای آشکار از ممنوعیت کشت ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی در مناطق بومی سرپیچی کنند . ژاکسن سیلویرا، رئیس جوان بیست و دو ساله سرخپوستان اعلام کرد :" ما نمی توانیم نسبت به سفید پوستان دارای امتیاز کمتری باشیم ". (٧) قبیله آنها تقریبا هزار هکتار را از سه سال پیش مورد بهره برداری سویای تغییر یافته ژنتیکی قرار داده است .سبزها و هم پیمانانشان که در اثر سیاست عمل انجام شده به حاشیه رانده شده اند ، یورش خود را آغاز کرده اند . آقای ژوآاوبدروسندیله ، دوست ژوزه بووه و عضو هماهنگ سازی جنبش روستائیان بدون زمین رئیس دولت را به "تغییر یافته ژنتیکی سیاسی " تشبیه کرد . آقای ژوآاو کاپی بریبه عضو حزب سوسیالیست برزیل ، فرماندار سابق ایالت آماپا و مدافع سرسخت توسعه پایدار در آمازونی از مقام معاون رهبر گروه اکثریت ریاست جمهوری در سنا استعفا داد . آقای فرناندو گابیرا ، نماینده فدرال ، چریک سابق و بنیاد گذار حزب سبزها که آن را از آن زمان تاکنون ترک گفته است ، حزب زحمتکشان را که پرزیدنت "لولا" رهبر تاریخی آن است با به هم کوبیدن در ترک گفت .او به هنگام ترک رسمی مقامش از پشت تریبون مجلس اعلام کرد :" رویای من به پایان نرسیده ولی اعتراف می کنم که در گزینش رویا اشتباه کرده ام ".زیرا به وزیر محیط زیست سمبل جنبش بین المللی سبزها نه تنها در مورد ارگانیسم های تغییر یافته ژنتیکی و واردات لاستیک های مستعمل توهین شده بلکه همچنین در مورد برنامه ملی توسعه آمازونی که در آن به گونه ای مغرورانه تعرضات بالقوه به سیستم های محیط زیستی مربوط به سازه های زیر ساختی پیش بینی شده نادیده گرفته شده، نیز بی اعتنایی شده است . افزون بر آن ، مصوبه ریاست جمهوری که مقررات بر چسب گذاری بر روی فرآورده های دارای بیش از ١% ارگانیسم تغییر یافته ژنتیکی را بیان می کند نیز نادیده انگاشته شده است .غرولند طرفداران خانم مارینا سیلوا بار دیگر پس از انتصاب آقای پائولو پیمنتا نماینده فدرال حزب زحمتکشان به دستور ریاست جمهوری به عنوان مسئول دومین " تصمیم موقت " درباره سویا آغاز شد .وی که به تازگی از پیروان آزاد کردن کامل سویای تغییر یافته ژنتیکی شده است به همراه هفت نفر از نمایندگان پارلمان مجلس برزیل به بازدید کارخانه موسانتو در ایالت میسوری پرداخت . آقای آدآاوپرتو ، نماینده حزب زحمتکشان و نماینده خرده روستائیان جنوب کشور در پایان این بازدید تصریح کرد :" تصمیم ها گرفته شده است"."طلای سبز" برزیل که توسط روغن کاران ریوگرانده جنوب در سال ١٩٦٠ کشف شده بود ، نخستین قلم صادرات را تشکیل می دهد و از آن زمان تاکنون " سرزمین های ارغوانی " پارانا و ماتوگروسو دو سول ، بیشه های فلات مرکزی آمازونی تا رورایما که شمالی ترین ایالت برزیل است را در برگرفته و امروز تا ٢٠ میلیون هکتار را پوشانیده است . در اثر افزایش مداوم بهای سهام بورس شیکاگو که به علت خشکسالی مناطق تولید کننده این گیاه در امریکا صورت گرفته است ، توسعه برق آسای آن از این پس دیگر بعنوان تهدیدی فزاینده برای جنگل آمازون محسوب می شود که از سی سال پیش در اثر پیشرفت " مرز کشاورزی " نابود می شود .آقای بلائیرو ماگی " سلطان سویا " که در سال ٢٠٠٢ بعنوان فرماندار ماتوگرسو برگزیده شد ، موفقیت " زمین های آماده کشت " را مجسم می کند. وی نخستین تولید کننده فردی در جهان است که امسال محصولی برابر با ٣٠٠٠٠٠ تن دانه در مزرعه هایش داشته است .آیا همان گونه ای که وزیر کشاورزی برزیل پیش گویی کرده است . این بازار است که آن چه را که کشور باید تولید کند، تعیین می کند ؟ در پایان ماه اکتبر ، طی بیست و یکمین نشست کارفرمایان و مدیران بین برزیل و آلمان که در گوایانا مرکز ایالت گوایاس در مرکز کشور برقرار شد ، خانم رناته کوستات ، وزیر کشاورزی و دفاع از مصرف کنندگان بدون ملاحظه اعلام کرد که ٧٠% از هم میهنانش ارگانیسمهای تغییر یافته ژنتیکی را رد می کنند. وی تدقیق کرد که " کسی که فرآورده های تغییر یافته ژنتیکی را کشت می کند می باید خود را با مقررات سفت و سخت بازار اروپا وفق دهد". در این میان ، "شبکه تمیزی" که توسط شرکت کارفور در این منطقه برپاشده بود به خطر افتاده است . این در حالیست که هلند و فرانسه ٥٠% صادرات ضایعات گیاهی را که برای تغذیه حیوانات اختصاص داده شده است، مصرف می کنند.این یک واقعیت است که مونسانتو با دقت تمام زمینه را آماده کرده بود . این کمپانی که به جاسوس گذاری بیرحمانه اش در روستاهای امریکا و کانادا معروفیت دارد ، تا به حال از گسیل داشتن کارآگاههای خصوصی اش به سوی استفاده کنندگان مخفی دانه های راند آپ ردی در برزیل خودداری کرده است. هنوز آن هنگام برای این کمپانی فرا نرسیده که خواستار حق امتیازهای نان و آب داری شود که ثبت امتیاز دانه هایش به او می دهد . تا آن زمان ،« استراتژی آلوده سازی » کمپانی ، برکارزارهای تبلیغاتی ای بنا شده که در سطح ملی در زمان بذرپاشی راه افتاده بود و کاهش زیاد هزینه های تولیدی را در پرتو به کارگیری بیوتکنولوژی تبلیغ می کرد .از طرفی رئیس ارگانیسم های تغییر یافته ژنتیکی از سال ١٩٩٧ قراردادی برای همکاری با شرکت دولتی امبارپا ( شرکت پژوهشهای کشاورزی برزیل ) برای تهیه یک رشته بذر سویای تغییر یافته ژنتیکی که با گوناگونی زمینهای برزیل تطبیق داده شده باشد منعقد کرد . ابزار پیش فتح بازار با افتتاح کارخانه ای در سال ٢٠٠١ در نزدیکی سالوادور د باهیا به پایان رسید . در این کارخانه که بزرگترین نوع آن در خارج از امریکاست از جمله دانه های راند آپ تهیه میشود صندوق توسعه نوردسته ( فینور) تا مبلغ ٨٠ میلیون یورو سرمایه گذاری ٣٠٠ میلیون یوروی اولیه را برعهده گرفته بود .با وجود این ، مونسانتو هنوز بازی را نبرده است . روز ١٤ اکتبر ٢٠٠٣ ، مجلس قانونگذار پارانا با اکثریت قاطعی کشت ، دستکاری ( به جز کشت تجربی قانونی ) ، واردات ، صنعتی کردن و خرید و فروش ارگانیسم های تغییر یافته ژنتیکی را در سرتاسر سرزمین ایالت یارانا واقع در مرز آرژانتین تا ٣١ دسامبر ٢٠٠٦ ممنوع اعلام کرد . این قانون که از ٢٧ اکتبر امسال به مورد اجرا گذاشته شده است از همین حالا با تقاضای استیناف سندیکای کشاورزان به دادگاه عالی فدرال برزیلیا ، مورد اعتراض قرار گرفته است . این قانون از جمله به بندر پاراناگوا، این مرکز مهم صادرات سویای برزیل و پاراگوئه مربوط می شود که در آنجا آزمایشهای لازم جهت یافتن محموله های شامل دانه های تغییر یافته ژنتیکی غیر استاندارد انجام میشود .آیا این فقط یک مبارزه برای افتخار است یا سرآغاز یک جنگ چریکی درازمدت ؟
پانویس ها :
١) بر اساس آمار وزارت کشاورزی امریکاUSDA ، برزیل در نظر دارد از محصول سویا برای سال ٢٠٠٣ و ٢٠٠٤ ، ٢٦ میلیون تن آن را صادر کند . این عدد برای امریکا ٧/٢٣ میلیون تن است . با وجود این امر ، ایالات متحده امریکا با محصولی برابر با ٦٧ میلیون تن سویا در سال ( در برابر برزیل با ٦٠ میلیون تن و آرژانتین با ٣٧ میلیون تن ) نخستین تولید کننده سویا در جهان است . این سه کشور در مجموع ٨٠ درصد تولید جهانی سویا را در دست دارند که چین نخستین خریدار آن است .
٢) در سال ٢٠٠٢ ، با درآمدی برابر ٩٤/٤ میلیارد دلار و زیانی برابر ٧٥/١ میلیارد دلار .
٣) وزارت کشاورزی در سطح ملی فقط دارای ٢٧٠٠ بازرس است .
٤) لایحه ای که پیش از بررسی توط مجلس در فرجه ای ٦٠ روزه ، فورا قابلیت اجرایی می یابد . هنگامی که این فرجه به پایان برسد ، دیگر فقط یک بار میتوان این " تصمیم موقت " را و آن هم برای همان مدت زمان اعتبار تمدید کرد .
٥) بر خلاف دانه های تغییر یافته ژنتیکی ذرت برداشت شده که قابلیت بازتولید را ندارند ، دانه های تغییر یافته ژنتیکی سویا هنوز می توانند بعنوان بذر بکار روند . شرکت مونسانتو موفق شده از وزارت کشاورزی امریکا مجوز فروش سویای تغییر یافته ژنتیکی سترون را به نام " ترمیناتور " دریافت کند .
٦) فولهای سائوپولو مورخ ٢٠ اکتبر ٢٠٠٣
٧) فولهای سائوپولو مورخ ١٧ اکتبر ٢٠٠٣
٨) ٣/٨ میلیارد دلار تخفیف در سال ٢٠٠٣ که ١٢% درآمد صادرات است . بر اساس بررسیهای انجمن صاحبان صنعت روغن نباتی برزیل این مبلغ برای سال ٢٠٠٤ تا ٧٦/١٠ میلیارد دلار تخمین زده میشود .
٩) گازتامرکانتیل ( روزنامه بازرگانی ) ، سائوپولو ، مورخ ٢٨ اکتبر ٢٠٠٣ .
منبع:لوموند دیپلماتیک
نوشته شده Jean-Jacques SEVILLA

منبع : مجله علوم کشاورزی