سازوکار واقعی

تولید كننده و مصرف كننده در عالم اقتصاد دو روی یك سكه هستند، به گونه ای كه حیات و بالندگی و در عین حال نزول و سقوط آنها به یكدیگر وابسته است و شاید بتوان از تعامل و نوع رابطه این دو ركن مهم اقتصادی، رمز توسعه را پیدا كرد. تولید كنندگان و مصرف كنندگان هر چند ممكن است رابطه دوستانه ای نداشته باشند اما در یك چرخه اقتصادی بدون یكدیگر ناتوان هستند. این وضعیت در یك كلام، حكایت گر قاعده بازار است.
با پیچیدگی تعاملات اقتصادی و گستردگی آن در پرتو توسعه صنعت و پیشرفت ابزارهای ماشینی زندگی، به تدریج تولید كنندگان و مصرف كنندگان به اهمیت یكدیگر آگاهی پیدا كردند و در چنین شرایطی است كه دولتها به عنوان حامیان دو طرف گام به میدان مداخله و در شرایط سهل تر نظارت گذاشتند. این مداخله بعضاً در برخی كشورها ماهیت قانونی پیدا كرده هر چند سنگینی حمایت از دو پدیده عمدتاً به عنوان شاخص برای ارزیابی اقتصادی و در عین حال سیاستگذاری اقتصادی به شمار می آمد و می آید.
به هرحال تحت شرایط خاص اقتصادی، مصرف كننده باید با تحمل برخی سختی ها به كمك تولید كننده و در نگاه كلان تر توسعه اقتصادی بشتابد و در شرایطی دیگر تولید كنندگان با هدف جذب مصرف كننده (و نهایت افزایش سود خود)به دنبال تأمین نیازهای مصرف كننده در شكل افزایش كیفیت كالا و خدمات و پایین آوردن قیمت آنها است.
در این میان دولتها نقش ظریف و حساسی برعهده دارند. آنها در عین این كه مصالح كلان اقتصادی را می بینند ،اما در عین حال سیاستگذاری و مدیریت خود را به گونه ای باید تنظیم كنند تا تولید كننده و مصرف كننده تواماً راضی باشند. البته در اقتصادهای رقابتی این وظیفه دولت چندان سخت نیست، چرا كه مكانیزم های بازار تا حد زیادی روابط تولید كننده و مصرف كننده را تنظیم می كند. اقتصادهای دولتی كه به نوعی خود تولید كننده هستند در این زمینه دچار ابهامات و تناقضات جدی می باشند به همین دلیل معمولاً ضایع شدن حقوق مصرف كنندگان در اقتصادهای دولتی از جمله انتقادهای اصلی به این سیستم هاست.و البته در چنین فضایی است كه عرضه كنندگان یا به عبارتی واسطه ها امكان بهره مندی بیش از حد معمول را به دست می آورند.
شرایط آرمانی برای تأمین انتظارات منطقی تولید كنندگان و مصرف كنندگان، رعایت حقوق طرفین در یك سازوكار اقتصادی است. تدوین قوانین و مقررات نیز باید در این راستا، مورد توجه قرار گیرد.
دكترعلیرضا سلطانی

منبع : روزنامه همشهری