فراز و فرود سینمای دینی

سینمای دینی گونه یا گرایشی است که همواره در برنامه ریزی سیاست گذاران سینمایی به عنوان مقوله ای مهم و اولویت دار در دستور کار قرار گرفته است. فیلم های دینی به این دلیل که می توانند آموزه ها و مفاهیم معنوی را با زبان تاثیرگذار سینما به مخاطبان منتقل کنند، همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در چند سال اخیر بسیاری از سینماگران ایرانی با انگیزه های مختلف به این گونه سینمایی نزدیک شده و سعی کرده اند توانایی های خودشان را در خلق یک اثر مذهبی و معنوی بسنجند. با بررسی فیلم ها و سریال های ساخته شده در حوزه سینمای دینی همچون حضرت یوسف، امام علی(ع)، مریم مقدس، ابراهیم خلیل ا...، خیلی دور خیلی نزدیک، وقتی همه خواب بودند، تولد یک پروانه، رنگ خدا، خانه ای روی آب، یک تکه نان، پابرهنه در بهشت، زیر نور ماه و... درمی یابیم که سینمای دینی در چند سال گذشته اوج و فرودهای زیادی داشته است. به طوری که در حوزه سینمای دینی هم نمونه های بسیار ارزشمند یافت می شود هم فیلم های به شدت کلیشه ای و شعاری. به بهانه برگزاری چهارمین جشنواره فیلم های کوتاه دینی (رویش) در مشهد ، با چند تن از سینماگران با موضوع «تعریف و آسیب شناسی سینمای دینی» به گفت وگو نشستیم.
▪ مهرداد فرید:
در چند سال اخیر وضعیت فیلم های دینی به سامان نبوده است
مهرداد فرید، کارگردان فیلم «آرامش در میان مردگان» گفت: در چند سال اخیر وضعیت فیلم های دینی به سامان نبوده و اتفاق خاصی در این حوزه نیفتاده است.وی در گفت وگو با خراسان با تاکید بر این که دولتمردان در هر دوره ای تصور سطحی و روبنایی از سینمای دینی داشته اند، گفت: آن ها از سینمای دینی پیام های مستقیم را مطالبه می کردند و دوست داشتند سینما حرف های دینی و اسلامی را رک و صریح بزند. در حالی که این با ماهیت هنر سازگار نیست چون در عالم هنر پیام هرچقدر پنهان تر باشد، زیباتر است. در دو سه سال اخیر این نگرش دولتمردان غلیظ تر شده و به همین دلیل خروجی مناسبی دیده نمی شود. یعنی مخاطب آن را پس می زند و پیام تاثیر عکس خودش را می گذارد. فرید افزود: آن چه اهمیت دارد تاثیر معنوی است که یک فیلم روی تماشاگرش می گذارد. مهم تاریخ گویی نیست. کسی که از تاریخ اسلام داستانی را در قالب سینما تعریف کند، الزاما فیلم دینی خلق نکرده است. چه بسا کسی تاریخ را یک جوری روایت کند که تاثیر عکس بگذارد. مثل سریال حضرت یوسف(ع) که تماشاگران تاثیر معنوی نمی گیرند و از مفاهیم مطرح شده زده می شوند.
▪ شبنم قلی خانی:
در حال حاضر سینمای دینی در جذب مخاطب موفق نیست
در فیلم ها و سریال های دینی انتخاب بازیگر باید با دقت بیشتری انجام شود و برای نقش های تاریخی باید بازیگرانی انتخاب شوند که برای مردم باورپذیر باشند.شبنم قلی خانی بازیگر سینما و تلویزیون ضمن بیان این مطلب در گفت وگو با خراسان گفت: در سال های قبل سریال ها و فیلم های دینی همچون امام علی(ع)، ولایت عشق و مریم مقدس مخاطبان بیشتری داشتند، اما در حال حاضر احساس می کنم در مقایسه با تولیدات سال های پیش سریالی مثل حضرت یوسف(ع) مخاطب زیادی را نتوانسته جذب کند.وی در رابطه با علت این امر گفت: در این موضوع تسلط کارگردان خیلی تاثیرگذار است و او باید به گونه ای عمل کند تا مردم قصه ای را که بارها شنیده و دیده اند، در قاب تلویزیون ببینند.قلی خانی ادامه داد: همچنین ریتم این سریال هم خیلی کند و خسته کننده است.وی در پاسخ به این سوال که سینمای دینی را چگونه تعریف می کنید، اظهار داشت: در نگاه اول فیلم هایی که از روی قصه های قرآنی ساخته می شوند، فیلم های دینی هستند اما در نگاه کلی تر فیلم هایی که مسائل معنوی را دنبال می کنند هم می توانند فیلم های دینی نامیده شوند .
▪ مینو فرشچی:
نگاه صرفا مالی به سینمای دینی از دلایل تکراری بودن آثار این گونه سینمایی است
انگیزه های مالی از دلایلی است که سبب شده سینمای دینی راه تکرار در پیش گیرد، بدین نحو که برخی از تهیه کننده ها تنها برای دریافت منابع مالی بیشتر در پی ساخت این گونه آثار برمی آیند و دیگر برایشان مهم نیست که سطح کیفی کار چگونه است.«مینو فرشچی» فیلم نامه نویس در گفت وگو با ایکنا گفت: سینمای دینی در ایران سال ها دچار تکرار شده و این نقصان نیز بدین سبب است که عوامل ساخت برای این گونه کارها متناسب انتخاب نشده اند.وی ادامه داد: برای روشن تر شدن مطلب باید گفت که در برخی مواقع شاهدیم که آثار دینی توسط فیلم سازانی ساخته می شود که دارای تخصص کافی سینمایی نیستند، هرچند که از لحاظ دینی دارای سواد غنی هستند.این نویسنده افزود: در حالتی دیگر سینمای دینی از گروهی ضربه می خورد که سینما را می شناسند اما آگاهی لازم در مورد مسائل دینی ندارند. این دو مشکل نشان دهنده این اصل است که در سینمای دینی در بسیاری از مواقع شرایط مناسب در کنار هم قرار نمی گیرد.
▪ امین تارخ:
جداسازی و عنوان بندی فیلم های دینی باعث دفع مخاطب شده است
امین تارخ بازیگر سینما و تلویزیون گفت: یکی از دلایل مهم پایین آمدن تعداد مخاطبان آثاری که بر آن ها نام دینی نهاده ایم، همین نام گذاری هاست زیرا ما به واسطه این نام ها علاقه مخاطب را برای تماشای فیلم از بین می بریم.وی در گفت وگو با ایکنا افزود: من زیاد نمی توانم این گونه خط کشی ها را درک کنم زیرا به عقیده من، هر فیلمی که به گونه ای مناسبات انسانی را مطرح می کند یک فیلم دینی است، حتی به جرات می توان گفت که بخش عمده ای از آثار ساخته شده در بعد از انقلاب دربرگیرنده مفاهیم دینی است.بازیگر سریال «اغما» برای نمونه مثال زد: به عقیده من فیلم «خانه دوست کجاست» به دلیل توجه به اخلاقیات یک اثر دینی است که به شکلی نو ارزش ها را بیان کرده است حتی سینمای جنگ نیز می تواند یکی از شاخص ترین مثال ها برای سینمای دینی باشد.

منبع : روزنامه خراسان