در پاسداشت ۱۶ آذر روز دانشجو

«دانشگاه» مفهومی که با آمدن نامش بر ذهن هرکسی تصویری تداعی می شود.
بر ذهن عامه،«دانشگاه تهران» عکسی بزرگ و نماد سر در دانشگاه است که هنوز هم هر روز بر روی اسکناس های ۵۰ تومانی دست به دست می چرخد.
دوران دانشجویی دورانی که تا پا به عرصه اش نگذاشته ای رویایی خوش و آرزوی بسیاری است، رویایی که در اولین سال های جوانی ات و یا در انتهای نوجوانی ات شاید تمام وجودت را فراگیرد، و در رویاهایت خوشحالی از این که روزی از این روزها را با نام تو نام گذاری کرده اند.
دانشگاه به عنوان کانون اصلی تولید و ترویج علم و مرکز نقادی، همواره می تواند اندیشه و رفتار را از آسیب بی هویتی، دور کند، دانشگاه بستر آشنایی و اجتماع فرهیختگان و عصاره فضیلت های هر جامعه است و دانشگاهیان از جمله موثرترین گروه های مرجع در جهان جدید هستند.
از ابتدای جوانی نسل اول و دوم تاکنون، دانشگاه صحنه های بزرگی را در دل خود ثبت کرده است، همچنین جنبش دانشجویی ایران در سیر تاریخ خود فراز و نشیب های گوناگونی را پشت سر نهاده این جنبش که خاستگاهش دانشگاه بود همواره یکی از پایه های مبارزه سیاسی و اجتماعی ایران منتقد وضعیت موجود بوده است. به گونه ای که می توان گفت: بن بست شکنی و جریان سازی که از اصلی ترین ویژگی این جنبش در مبارزات ملت ایران بوده، آن را نسبت به دیگر جریان ها و گروه های سیاسی از جایگاهی ممتاز برخوردار نموده است. البته به دست آوردن چنین جایگاهی بدون پرداختن هزینه های سخت و طاقت فرسا در دوران مبارزات رهایی بخش ممکن نگردیده است.
و اما ۱۶ آذر، روزی که روز دانشجو می نامندش و چون و چرایش را بارها شنیده ایم، در ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ اتفاق نادری افتاد، در پی اعتراض دانشجویان، رژیم حاکم، به تعبیر زیبای مرحوم دکتر شریعتی«سه آذر اهورایی » را به شهادت رساندند.
جنایتی که هیچ جای تاریخ سابقه نداشت.
آری...
در فاصله اندکی کمتر از ۴ ماه از وقوع کودتای انگلیسی- آمریکایی علیه دولت ملی مرحوم دکتر مصدق که منجر به سیطره استبداد داخلی واستعمار خارجی شد، دانشگاه ابراز حیات می کند.
دانشجویان در اعتراض به سفر نیکسون معاون وقت رئیس جمهوری آمریکا به ایران که قرار بود در ۱۷ آذر ماه، دکتری افتخاری دانشکده حقوق دانشگاه تهران نیز به او اعطا شود، تظاهرات می کنند و دانشگاه به اشغال نیروی انتظامی دولت کودتا در می آید و در این واکنش خون پاک ۳ دانشجوی دانشکده فنی دانشگاه تهران به زمین می ریزد. در واکنش به شکستن حرمت دانشگاه، دانشجویان و استادان شجاعانه به صحنه می آیند و... به این ترتیب ۱۶ آذر نماد و نشانه هویت سیاسی و فرهنگی دانشگاه و دانشجو شد و در تاریخ معاصر ما جریان یافت. این نقطه آغازین جنبش دانشجویی در ایران بود و دانشگاه به واسطه خون پاک دانشجویان در آن فضای خفقان و استبداد پیشتاز حرکت های مبارزاتی کشور شد.
۴۶ سال از ۱۶ آذر ماه سال ۱۳۳۲ گذشت و ۱۶ آذری که مولد آن نسلی با افکار ملی گرایانه بود اما اینک نسلی در میان است که آرمان هایش پویاتر از نسل قبل است این جنبش ها تجربه های نسل اول و دوم را در کارنامه اش دارد و نسل چهارمی که تازه به میدان می آید...
دوستی می گفت:
امسال هم همچون سال های گذشته روز دانشجو سپری می شود و همگان این روز بزرگ را به جماعت دانشجو تبریک خواهند گفت. از نهادهای بزرگ دولتی گرفته تا مسوولا ن دانشگاه و انجمن های اسلا می و تشکل های علمی، همانند سال های گذشته هم سلف دانشگاه نوشابه ای را که سال قبلش داده بود به دوغ و شیرینی ارتقا می دهد.
به همین وضع که پیش می رویم احتمالا در سال آینده رانی و دلستر هم می دهند.
به هر حال آن چه معمول است، مردم فرهیخته سعی می کنند از تاریخ درس بگیرند حقیقتا باید اعتراف کرد اما شاید گاهی لا زم است برگ های تاریخ را فقط ورق زد...

شبنم موسوی خصال

منبع : روزنامه مردم سالاری