کمک‌های اولیه در محیط‌های آبی

● گرمازدگی
هرگاه تولید گرمای بدن بیش از دفع آن باشد ایجاد گرمازدگی می‌کند. گرمازدگی بیشتر در هنگام فعالیت‌های شدید خصوصاً در آب‌وهوای گرم و شرجی رخ می‌دهد.
▪ علائم زودرس گرمازدگی شامل:
تهوع، سردرد، وز وز گوش‌ها، تعرق شدید، افزایش تعداد و عمق تنفس، اختلال هوشیاری و در موارد شدید، لرزش و یا تشنج و حتی کمای عمیق دیده شده است. فرد گرمازده اگر به سرعت درمان نشود، دچار آسیب‌های غیرقابل جبران به اندام‌های حساس نظیر مغز، کلیه و کبد شده و خطر مرگ اور را تهدید می‌کند.
درمان می‌بایست هر چه سریع‌تر آغاز شود. حتی درمان غیرضروری منطقی‌تر از انتظار برای تشخیص قطعی آن است. در درجه حرارت بالای ۶۰ درجه برون‌ده قلبی به سمت پوست رفته تا باعث سرد شدن بدن بر اثر تعریق شود و در ورزشکارانی که با گرما تطابق ندارند، باعث کاهش عملکردشان خواهد شد زیرا با از دست دادن آب به میزان ۱% وزن بدن، یعنی ۸۰۰-۳۶۰۰ میلی‌لیتر از راه تعرق موجب افت عملکردشان خواهد شد.
▪ کمک‌های اولیه در گرمازدگی
خوابانیدن مصدوم روی یک سطح صاف و بالا بردن پاهایشان به اندازه ۳۰ سانتی‌متر - درآوردن لباس‌های بیمار و ریختن آب ولرم روی بدنش (از حمام‌های یخ و کیسه‌های یخی استفاده نکنید) - انتقال سریع بیمار به یبمارستان
● مسمومیت Poisoning
التهاب دستگاه هاضمه در اثر ترشح سم ناشی از میکروب‌های موجود در موادغذائی را مسمومیت گویند.
▪ علائم مسمومیت شامل: حالت تهوع، سردرد، استفراغ، درد معده و اسهال، ضد درد و در عضلانی ناحیه شکمی است.
▪ کمک‌های اولیه در مسمومیت: اگر فرد مسموم شده بیهوش نبود او را ودار به استفراغ کردن نمائید (به‌جز خوردن نفت و اسیدهای قلیائی که در این موارد به فرد مسموم آب و گرد خردل خورانده یا محلول آب و نمک درست کرده به او بخورانید یا او را وادار به قرقره آب و صابون کنید تا ایجاد تحریک حالت استفراغ نماید) در مسمومیت‌های نشای از گاز کلر، خوراندن دوغ یا شیر به مقدار یک لیتر کافی می‌باشد.
● کمک‌های اولیه در آسیب‌های عضلانی و اسکلتی
برخورد صحیح با آسیب‌ها، موجب کاهش عوارض، پیشگیری از تشدید ضایعات و تسریع بهبودی می‌شود که خود شامل:
۱) کنترل خونریزی: با بالاتر نگه داشتن عضو آسیب‌دیده از سطح قلب می‌توان خونریزی را کنترل کرد.
۲) درمان التهاب زودرس: توسط کیسه یخ ناحیه صدمه دیده را ماساژ دهید.
۳) کاهش درد: با قرار دادن یخ کوبیده شده روی سطح آسیب دیده درد کاهش می‌یابد.
۴) آتل‌بندی: عضو آسیب‌دیده‌ را بی‌حرکت می‌کند.
۵) مراقبت‌های ویژه: درمان جابه‌جائی و انتقال، مراقبت‌های ویژه باید مدنظر باشد.
▪ خونریزی: پارگی رگ‌های خونی موجب خونریزی می‌شوند که بر دو نوع خارجی و داخلی است.
▪ خونریزی خارجی: بر اثر ضربه و یا برخورد جسم تیز با بافت خارجی پوست به‌وجود می‌آید و تولید زخم می‌کند.
● روش‌های درمان
۱) مصدوم را در وضعیت مناسب بخورانید و قسمتی را که خونریزی می‌کند، بالاتر از سطح قلب قرار دهید (به‌جز موارد شکستگی‌ها) و به لخته‌های ایجاد شده دست نزنید.
۲) اجسام خارجی قابل رؤیت را برداشته و خارج نمائید. سپس بر روی زخم فشار مستقیم وارد کنید.
۳) استفاده از کمپرس یخ و همچنین گاز استریل و بانداژ در محل زخم واجب است. زمانی‌که بعد از بانداژ خونریزی ادامه داشت، از برداشتن بانداژ قلبی خودداری کرده بر روی آن گاز استریل قرار داده بانداژ نمائید.
۴) قسمت آسیب‌دیده را بی‌حرکت کنید و اگر در نزدیکی مفصل است آن را با آتل بی‌حرکت کنید.
▪ خونریزی داخلی: در اثر وارد شدن ضربه به اندام داخلی و یا شکستگی لگن و دنده‌ها به‌وجود می‌آید و فرد مصدوم دارای علائم زیر است:
ضعف شدید، رنگ‌پریدگی صورت لب‌ها، بی‌قراری، گیجی، تشنگی، پوست سرد و مرطوب، تنفس سریع و سطحی و نبض که تدریجاً ضعیف و تند می‌شود.
▪ کمک‌های اولیه
مصدوم را در وضعیت مناسب قرار داده چیزی به او نخورانید، علائم حیات را چک کرده او را گرم نگه داشته و سریعاً وی را به بیمارستان منتقل کنید.
▪ شوک Showk
کاهش ناگهانی ححم خون در گردش، موجب شوک می‌شود که معمولا ًعروق عمقی انبساط و عروق سطحی انقباض پیدا می‌کنند.
▪ علائم شوک
تنفس نامنظم - مردمک‌های گشاد شده - پوست سرد و رنگ پریده و مرطوب - نبض ابتدا تند و سپس ضعیف و یا غیرمحسوس می‌شود - چشم‌ها بی‌نور و بی‌حالت و گود می‌گردند - در شوک عصبی حالت رخوت و سستی دیده می‌شود.
▪ کمک‌های اولیه: فرد را در وضعیت راحت خوابانیده به او اکسیژن بدهید. اگر شوک تنفسی باشد، وی را به حالت نیمه‌نشسته قرار دهید تا بهتر نفس بکشد با توجه به اینکه مجرای تنفسی باز و زبان در جلوی دهان باشد و اشیاء خارجی از دهانش خارج شود (آدامس و دندان مصنوعی‌ شل). زیر پاها را بند کنید در صورتی‌که فرد شکستگی دارد و امکان بالا بردن پاها نیست سر وی را پائین بیاورید. فرد شوک دیده را وادار به حرکت کردن نکنید و او را پس از بهبودی نسبی به بیمارستان منتقل نمائید.
● کرامپ عضلانی یا گرفتگی عضلانی
قطع یا مختل شدن جریان خون مویرگی در عضلات موجب گرفتگی می‌شود.
▪ عوامل ایجاد کننده
از دست دادن بیش از حد مایعات بدن، فعالیت بیش از اندازه و خستگی ناشی از افزایش اسید لاکتیک، پارگی و یا جراحت عضلانی کمبود نمک در بدن، شوک عصبی و وارد کردن فشار بیش از حد به عضلات باعث گرفتگی می‌شود.
▪ نشانه‌های گرفتگی عضلانی شامل:
درد شدید و انقباض به‌صورت گره در عضله خواهد بود.
▪ طریقه رفع گرفتگی عضلانی
ـ در عضله ران پا: مچ پا را گرفته زانو را خم کرده ساق و پاشنه را به نشیمن نزدیک نموده و با فشار پنجه آن را به طرف عقب بکشید.
ـ در عضله ساق پا
یک دست روی زانو، دست دیگر پنجه پا را گرفته و آن را از مچ به طرف جلو و ساق خم نماید.
ـ در عضلات تا کننده پا: یک دست را روی زانو گذاشته و با دست دیگر پنجه پا را گرفته و هر چه ممکن است آن را از مچ پا به طرف جلو و ساق پا خم نمائید.
ـ در عضلات شکم
زانوها را به سینه نزدیک نموده سپس بالاتنه و پاها را سریع بازنمائید تا بدن در حالت افقی روی پشت واقع شود.
ـ در انگشتان پا
هرگاه انگشتان به طرف پائین باشد آنها را گرفته به طرف ساق بکشید و اگر انگشتان به طرف بالا بود آنها را به طرف پائین خم نمائید.
ـ در عضلات انگشت دست
دست را مشت نموده سپس باز نمائید به‌طوری که انگشتان از یکدیگر دور شوند.
ـ در عضلات ساعد
کف دو دست را در جلوی سینه قرار دهید و بر روی هم فشار آورید آنگاه ساعد را از بدن دور کنید.
ـ در عضلات بازو
آرنج را صاف کرده دست را به حالت باز نگه داشته و با دست سالم در حالی که آن را چنگ نموده‌ایم عضلات بازوئی را به طرف پائین کشیده و رها می‌سازیم و چند بار آن را تکرار می‌کنیم.
● سکته مغزی Cerebro Vascuiar Acciden C.V.A
در اثر ترس یا زیادی فشار خون یا ضربه به‌وجود می‌آید و علتش پاره شدن و لخته‌شدن مویرگ‌های مغزی است.
▪ علائم در سکته مغزی
تنفس صددار، نبض قوی ولی آهسته، به یک اندازه نبودن مردمک‌ها، فلج عضو با یک طرف کامل بدن آن هم به‌علت خونریزی داخلی مغز، دهان کج شده که باعث تکلم با زحمت زیاد می‌شود.
▪ کمک‌های اولیه در سکته مغزی
سر بیمار را بالا نگه داشته، مجرای تنفسی را باز کرده تا ترشحات داخل دهان و اجسام خارجی را خارج کرده در صورت استفراغ کردن سر او را به یک طرف برگردانید و علائم حیاتی را چک نموده بیمار را به بیمارستان منتقل کنید.
● صرع Anencphaly
تخلیه الکتریکی ناگهانی نرون‌های مغز باعث ایجاد صرع می‌شود.
▪ علائم صرع
بیهوشی، تشنج، رنگظپریدگی اختلال حواس و تشنج در اندام
▪ کمک‌های اولیه در صرع
فرد صرعی را به آرامی بخوابانید و لباس‌های او را آزاد نمائید. در صورت فشردن دندان‌ها و قفل شدن فک، مانع گاز گرفتگی زبان شوید. مراقب باشید تا به خود آسیب نرساند و مجرای تنفسی وی باز باشد. اطرافش را خلوت کرده و بعد از رفع حمله، او را وادار به خوردن مواد قندی که موردنیاز سلول مغز است کرده و سپس زمینه استراحت وی را ایجاد نمائید.
● آسم
بیماری مزمنی است که بعضی اوقات صورت می‌گیرد. انقباض و تنگی راه‌های هوائی باعث می‌شود دم و بازدم به درستی صورت نگیرد و آسم ایجاد شود.
▪ علائم آسم
نبض سریع، استفاده از عضلات بین دنده‌ها برای کمک به تنفس - خس خس کردن سینه و تغییر رنگ پوست
▪ کمک‌های اولیه
بیمار را در وضعیت نشسته قرار دهید تا به‌راحتی تنفس نماید و در مصرف داروهایش کمکش کنید. در صورت لزوم از کپسول استفاده کنید، نبض و تنفس او را کنترل کرده اگر حمله آسم برطرف نشد او را به اویلن مرکز اورژانس برسانید.
▪ افزایش قند خون
علایم و نشانه‌ها/ درمان
ـ شروع تدریجی / استفراغ و بوی میوه از دهان / رسانیدن بیمار به مرکز درمانی
ـ سرگیجه / پوست برافروخته / اگر مشکوک به افت یا افزایش قند خون هستید به بیمار شربت قند بدهید.
ـ تشنگی مفرط / اغما و بیهوشی
ـ ادرار فراوان / تنفس مشکل
▪ کاهش قند خون
علایم و نشانه‌ها / درمان
ـ شروع ناگهانی/ گرسنگی ناگهانی/ سریع شربت قند بدهید
ـ عدم همکاری/ تعریق/ هرگز به بیمار انسولین ندهید
ـ بداخلاقی و عصبانیت/ رنگ‌پریدگی / گیجی و منگی/ اغما و بیهوشی / اگر بیمار پس از ۱۵ دقیقه همچنان بیهوش بوده او را به مرکز درمانی برسانید.
● سرطان پوست:
رشد کنترل‌نشده سلول‌های پوست به‌صورت نابهنجار را سرطان پوست گویند. از عوامل ایجاد آن تماس مفرط پوست با نور آفتاب خواهد بود. این نور دارای اشعه فرابنفش بوده که نوعی تشنج است و به دو قسمت B و A تقسیم می‌شود. اغلب آفتاب‌سوختگی‌ها در اثر تابش فرابنفش B و فرابنفش A به اعمال پوست نفوذ کرده در مجموع هر دو عامل تخریب و ایجاد سرطان پوست هستند.
آفتاب سوختگی و برنزه شدن پوست نمونه‌هائی از تخریب جداری پوست است و پرتو فرابنفش در اختلال ایجاد سلول‌های سالم جدید نقش اساسی دارد. بهترین راه جلوگیری از سرطان پوست خودداری از تماس با اشعه آفتاب و استفاده از کرم‌های ضدآفتاب می‌باشد. پوشش مناسب مثل پیراهن آستین‌دار و الیاف محکم و استفاده از کلاه‌های لبه پهن می‌تواند کمک مناسبی جهت جلوگیری از سرطان باشد. تماس نور بین ساعات ۱۰ صبح تا ۳ بعدازظهر که تابش نور آفتاب شدیدتر است شدت سوختگی را زیادتر می‌کند و کرم ضدآفتاب قادر نخواهد بود ۱۰۰% جلوی تابش اشعه را بگیرد.

با تشکر از کلیه اساتید گرامی که مرا در ارائه مطالب یاری نمودند.

منبع : مجله دنیای ورزشهای آبی