آموزش توامان در خانه و مدرسه

فرزندان ما همگی با استعداد هستند. اما وقتی نوبت تحصیل و مدرسه می شود با مسائل گوناگونی مواجه می شوند. در واقع مدرسه و درس یکی از بزرگترین چالش های فرزندان است که بر والدین نیز تاثیر می گذارد.
بررسی ها نشان می دهد تقریبا تمامی بچه ها وارد مدرسه می شوند اما درصدی از آنها وارد دبیرستان نمی شوند و ۴ نفر از هر ۱۰ نفر نیز در طول دوران تحصیل به کلاسهای فوق برنامه و تقویتی نیاز پیدا می کنند. در ضمن بررسی ها نشان می دهند یک نفر از هر ۳ دانش آموز در دوره اول دبیرستان در دروس ریاضی یا زیست شناسی دچارضعف هستند.
مشکلات درسی دانش آموزان علل زیادی دارد که در مورد افراد مختلف متفاوت است ، اما می تواند شامل جمعیت زیاد در هر کلاس سیستم امتحانات و ارزیابی درسی نامناسب و حتی استفاده نامناسب از معلمان در مقاطع گوناگون باشد، اما مساله اینجاست که اگر این عوامل مانع رشد موفقیت آمیز دانش آموزان می شود، پس چگونه برخی دانش آموزان در ضعیف ترین شرایط و بدترین مدارس به مدارج عالی دست می یابند؟ آیا این گروه صرفا از نظر هوش در سطح ویژه ای هستند یا این که عوامل دیگری نیز در موفقیت و یا عدم موفقیت دانش آموزان دخیل است؟
مطالعات متعدد نشان می دهند که دستاوردهای تحصیلی دانش آموزان بیشتر از هر عامل دیگری تحت تاثیر محیط خانه و خانواده قرار دارد.
بررسی ها ثابت کرده که نه تنها دانش آموزانی که به دلایل مختلف در منزل درس می خوانند بلکه آنهایی که به مدارسی در سطوح مختلف می روند نیز تحت تاثیر فراوان خانواده هستند و بررسی دانش آموزانی که در مدارس دولتی و یا خصوصی تحصیل می کنند اما به موفقیت های بزرگ می رسند نیز موید این امر است. دانش آموزان در هر سطح و پایه و هر مدرسه ای که درس بخوانند در خانه از حمایت ها و برنامه های خانواده تاثیر می گیرند.
● همه چیز از کتاب آغاز می شود
شاید برایتان جالب باشد اما باید پذیرفت دانش آموزانی که والدینی اهل مطالعه دارند کتاب خواندن و مطالعه را یک ارزش می دانند و انگیزه بیشتری برای ادامه تحصیلات و رسیدن به مدارج عالی علمی دارند. البته این مساله صرفا ارتباطی به سطح تحصیلات والدین ندارد زیرا ممکن است والدین تحصیل کرده نیز باشند اما مادر خانه دار بوده و زمانی را به مطالعه اختصاص ندهد و یا پدر در رشته ای غیر از رشته خود مشغول به کار باشد و اولویت خانواده مالی و اقتصادی و یا وضعیت بهتر اجتماعی باشد.
اما در شرایطی که والدین از کودکی فرزندان را با کتاب آشنا کرده اند و در سنین مختلف متناسب با سن و علایق آنها کتاب تهیه می کنند و خودشان نیز به منظور افزایش آگاهی های شخصی مطالب علمی و آموزنده و متعالی را دنبال می کنند فرزندان تمایل بیشتری به مطالعه داشته و در هر محیط و مدرسه ای و با هر معلمی که کار کنند نتایج بهتری خواهند گرفت. یکی از مادران دانش آموزان موفق می گوید من خودم از هر فرصتی برای آموختن و مطالعه استفاده می کنم حتی اگر در حد شنیدن یک خبر علمی و یا پزشکی از رادیو باشد یا قرض گرفتن یک کتاب از کتابخانه. به بچه هایم هم می گویم که جهان در حکم یک کلاس درس است که باید مرتب در پی آموختن باشید تا بتوانید در هر فرصتی به بهترین موقعیت ها دست یابید. بسیاری از این گونه والدین از کودکی با برنامه ریزی صحیح در انتخاب سرگرمی های فرزندان نیز به آنها جهت می دهند.
برای مثال با توجه به استعدادهای فرزندان آنها را به نقاشی و عشق به خلق چیزها و طرح های نو یا حتی الگوسازی و عشق به ساختن چیزهای جالب و جدید تشویق می کنند تا نیاز به آموختن چیزهای جدید و اجرای آنها را در فرزندان نهادینه سازند. بسیاری از مفاهیم از طریق خواندن قصه به کودکان منتقل می شود والدینی که برای فرزندانشان کتاب قصه می خوانند بسیاری از مفاهیم را که به طور مستقیم قادر به انتقالشان نیستند از طریق داستان به فرزندان القا می کنند.
وقتی والدین و کودک در کنار هم نشسته و کتاب می خوانند نوعی احساس آرامش ایجاد می شود که به تدریج انگیزه لازم برای کتاب خوانی را تقویت می کند. به یاد داشته باشید در مراحل اولیه به ویژه در سنین پیش از دبستان به کتاب خواندن جنبه آموزشی و کلاس ندهید. زیرا این کار لذت شنیدن داستان را از کودک گرفته و در مقابل باعث ایجاد نوعی اضطراب می شود. استفاده از کتاب های مصور و رنگی برای کودکان در این سنین جذاب تر است.
مدت کتابخوانی نیز محدود نیست اما اگر سعی کنید هر بار فقط ۱۰ تا ۱۵ دقیقه هم برای اینکار اختصاص دهید و با اشتیاق برای فرزندتان کتاب بخوانید بسیار مفید خواهد بود. در ابتدا هرچه مطالب نوشتاری کتاب کمتر باشد و عکسها و تصاویر بیشتر باشد برای کودک جذاب تر است.
به ویژه کتاب هایی که تصاویر جالب یا حتی خنده دار دارند جذابیت بیشتری برای این قشر از کودکان دارند. از طرفی اگر در لحن خواندن شما ریتم و آهنگ خاصی احساس شود مطلوب تر خواهد شد. در سنین بالاتر استفاده از یک موسیقی ملایم و بدون کلام نیز به احساس لذت از کتابخوانی کمک می کند.
در مورد کودکان ۳ تا ۵ ساله می توان با استفاده از کتاب هایی که دارای تصاویر و نام های حیوانات و اسباب بازی ها و در ضمن شماره ها است برای یادگیری بهره برد. کودکان در این سن با نگاه کردن به تصویر اعداد و نام آنها می توانند تا حدی شکل آنها را به خاطر بسپارند که آمادگی خوبی برای دوره پیش دبستانی ایشان محسوب می شود. بویژه وقتی خودشان نیز پس از شما تکرار کنند. محققان نتیجه گرفته اند که وقتی به دانش آموزان متون و تصاویر را می دهیم و از آنها می خواهیم تصاویر را نادیده بگیرند کلمات بیشتری را از متن به ذهن می سپارند اما اگر به تصاویر هم نگاه کنند نتیجه کمتری می گیرند.
● افزایش مهارت یادگیری
اخیرا تحقیقاتی صورت گرفته که نشان می دهد کتاب خواندن برای کودکان به ویژه در سنین پیش از دبستان نه تنها مهارت های یادگیری آنها را در سالهای آینده افزایش می دهد بلکه موجب افزایش احساس صمیمیت میان والدین و فرزندان می شود.
والدین نیز در این فضای صمیمانه می توانند رفتارها و گفتارهای مناسب و پسندیده را از طریق کاراکترهای قصه به کودکان آموزش دهند. در عین حال کودکانی که والدینشان در هفته ۲ تا ۳ بار برایشان کتاب می خوانند ۲ برابر دیگران در فعالیت های یادگیری مهارت کسب می کنند و رابطه صداها با حروف را بهتر درک می کنند و با دیدن ظاهر کلمات چاپ شده در کتاب معانی آنها را بهتر به یاد می آورند و در دیکته موفقترند. از سوی دیگر اگر این کار به عادت تبدیل شود نوعی ارتباط میان والدین و فرزندان برقرار می شود که روابط احساسی و عاطفی میان آنها را تقویت می کند و موجب صمیمیت و تعهد بیشتر میان والدین و فرزندان می گردد.
در شرایطی که تصاویر به کلی حذف شوند تحریک مغزی بیشتری ایجاد شده و دانش آموز با مجسم کردن معانی به شیوه خود بیشترین نتیجه را از آن خواهد گرفت.
اگر کودک نوپای شما در طول روز مرتب سعی در تمرین راه رفتن یا دویدن دارد یا وسایل و اسباب بازی هایش را از جایی به جایی می برد احتمالا شما با کتابخوانی در فعالیت هایش اختلال ایجاد کرده و او را خوشحال نمی کنید اما قبل از خواب این کار برایش جالب خواهد بود. کتاب هایی را انتخاب کنید که دارای اشکال رنگی و شاد با کلمات ساده باشند. زیرا کودکان رنگ های روشن و شاد را بیشتر می پسندند و اطلاعات مختصر و ساده را نیز بیشتر و بهتر درک می کنند. کتاب هایی که در کلمات ریتم و وزن دارند یا به عبارتی شعر گونه هستند بهتر می باشند. هر چه کودکان در صدای شما ریتم و وزن و آهنگ تکرار بیشتری بشنوند بیشتر از گوش دادن به داستان ها لذت می برند.
جنبه آموزشی کتاب ها باید بسیار ساده و قابل درک باشد. بهتر است در کتاب ها به موارد ساده و قابل درک و آنچه کودکان در زندگی روزمره با آن سروکار دارند اشاره شود و جنبه آموزندگی پیچیده ای نداشته باشند.
● مشکلات و موانع از ملزومات زندگی طبیعی هستند
هرگز فرزندان را از مشکلات و شکست های تحصیلی نترسانید. والدینی که فقط موفقیت از فرزندان می خواهند به نوعی موجب بروز اضطراب در آنها می شوند. باید ارزش گذاری شما در آموخته های فرزندتان باشد نه صرفا نمرات او در یک یا چند درس خاص.
وقتی فرزندتان در درس های خود دچار ضعف یا افت می شود خود را کنار نکشید. او را حمایت کنید و به او بگویید که اگر بخواهد کمکش می کنید. در هر موردی والدین می توانند به نوبه خود به دانش آموزان کمک کنند یا با استفاده از کتاب ها و جزوات کمکی موجبات رشد و تقویت درسی او را فراهم سازند.
کاری کنید که وقتی ارتقای خود را احساس کند لذت ببرد نه اینکه فقط امتحانات و کلاس ها را پشت سر بگذارد. در ضمن به یاد داشته باشید که کمک های اجباری و تحمیلی شما مفید نخواهد بود. این که مرتب بدون گفتگو و صحبت با فرزندتان کتاب ها و دفترها و یا برگه های امتحانی او را مورد بازرسی قرار دهید و به محض دیدن نخستین مشکل سراسیمه ساعات بیشتری را به منظور مطالعه برایش تعیین کنید و یا این که او را در ساعاتی که نیاز به استراحت دارد به کلاس های تقویتی و یا جبرانی ببرید کمک چندانی به او نمی کند و او احساس می کند صرفا مجری برنامه های شماست تا نهایتا شما راضی شوید و دست از سرش بردارید.
اما اگر خودش از دستاوردهایش لذت ببرد ارزش بیشتری برای مطالعه و درس خواندن قائل شده و از اینکه محیط امن و راحتی برایش ایجاد کرده اید و به او اطمینان کرده اید احساس بهتری خواهد داشت. امیدواریم با توجه به موارد فوق بتوانیم فرزندانمان را از کودکی به مطالعه و یادگیری علاقه مند کنیم تا آینده ای بهتر و موفق تر داشته باشند.

سحر کمالی نفر

منبع : روزنامه جام‌جم