چلیپا، زینت دهنده بناها

شاید تاکنون کمتر به نقش و نگارهایی که در اطراف خود داریم، توجه کرده‌ایم. نگاره‌هایی که هر یک شاید هزاران سال عمر دارند و تا امروز هم زینت‌دهنده بناهای ما بوده‌اند.
چلیپا یکی از این نگاره‌هایی است که مرزها را پشت سرگذاشته و از ایران گرفته تا آشور، مصر، رم و حتی سرخ‌پوستان آن را مقدس می‌شمارند.
شاید این یکی از ساده‌ترین نمادهایی بوده است که هزاران سال پیش به ذهن آدمیان رسید، تا به آن معنی دهند و آن را محترم شمارند.
آدمی همواره در جست‌وجوی یک سمبل و نماد برای نشان دادن اعتقادات خویش بوده است.
چلیپا یکی از نمادهایی است که تاکنون معانی بسیاری در کشورهای مختلف داشته است.
در آشور باستان چلیپا نشانه‌ بزرگداشت خورشید و همچنین نماد خوشبختی و نیک فرجامی به شمار می‌رفته است.
در مصر باستان نشان زیستن و جاودانگی بود و نمادی مقدس به شمار می‌رفت که نقش آن را در کتاب مردگان همراه مرده در گور می‌گذاشتند.
در هند همچون ایران که شاخه‌ای از آریاها بودند چلیپا نمادی ورجاوند و بزرگ به شمار می‌رود. چلیپا نماد خورشید هندوهاست و نشانه‌ای است از بخشش و برکت گویای آن.
در رم چلیپا نمادی از عشق و مهر بوده و باید دانست که در پی برقراری روابط نظامی و سیاسی میان ایران، یونان و رم در روزگاران کهن، راهیابی و گسترش کیش مهری که نمادش جلیپا بوده است، خود عامل نیرومندی در کاربرد این نقش به شمار می‌آید.
سرخ‌پوستان نیز چلیپا را مقدس و نمودار آتش زمینی و آسمانی شناخته و ارج می‌گذارند.
در ایران این سرزمین مقدس نیز می‌توان آن را دید. هیچکس یک سویه حق ندارد آن را از خود و خاستگاه آن را در سرزمین خویش بداند.
اگر این نشانواره در بردارنده کیفیات آسمانی نبود، اینچنین در دل نمی‌نشست این نشانواره با اعتقاد و ایمان دینی سرشته، به معبد و مسجد راه یافته و جاودانه بر مهرابه نشسته و آنها را آراسته است.
نخستین بار این نگاره در خوزستان یافت شده و زمان آن به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد. چلیپا در هنر اسلامی، عنصری کلیدی بوده و رابط و پیوند دهنده نگاره‌های پیچیده به شمار آمده است، از جمله در مسجد جامع اصفهان نگاره‌های گوناگون و خوش ساخت از چلیپا دیده می‌شود.
در آرامگاه «میرنشانه» در بازار کاشان که گنبدی مخروطی دارد، نام «علی» به گونه چلیپا نقش شده است. چلیپا در ایران نشانگر نمودها و چهره‌های گوناگون پرتو خداوند است. همچنین که خورشید تیرگی‌ها را می‌زداید، نمودهای گوناگون و پرشمار خداوند روشنی بخش چهارسوی جهان و جهان درون انسان است.

منبع : روزنامه اطلاعات