پنجشنبه, ۲۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 16 May, 2024
مجله ویستا
آشنایی با دستگاهها و آوازهای موسیقی ملی ایران
همه ی ما اولین نغمه را از حنجره ی دلنشین مادرانمان شنیده ایم که در کنار گوش هایمان مهربانانه زمزمه می کرد :
لالا – لا – لا- گل آلو درخت سیب و زرد آلو ……..
کم کم راه افتادیم و بزرگ شدیم با صوت و نغمه ی روح پرور موذن و قاری که عبارات اذان و آیات قرآن کریم را موزون برایمان ادا می کردند ، آشنا شدیم و گاهی هم در کوی و برزن و بازار میوه فروش خوش ذوق ، صوت و نغمه های موزون خود را با این عبارات :
آی هندونه / ببر خونه / بشکن ببین غرق خونه / دونه هاش / دونه دونه / مال آدمای بی دندونه
و یا :
گل به سر داره خیار کاکل به سر داره خیار
به گوش ما می رساند و ما را به خرید ترغیب می کرد زیرا میوه فروش می دانست که هموطناش شعر و موسیقی را دوست می دارند و به طور آهنگین ، رهگذران را از درون تشویق به خرید می کرد .
کم کم که بزرگتر شدیم با شنیدن نغمه های موزون و آهنگین پرندگان و صدای لطیف باران ونسیم و باد و آب و خلاصه طبیعت جاندار و احیانا موسیقی و آواز سازنده ، روح و جانمان با صوت و نغمه و آواز و موسیقی انس گرفت و آخت شد به طوری که متوجه شدیم در اوقات فراغت با این که صدای خوبی هم نداریم بعضی سرودها و ترانه ها و تصنیف ها و هر عبارت آهنگین و موزونی را که قبلا شنیده ایم زیر لب برای خود زمزمه می کنیم و لذت می بریم .
بنابراین همه ما خواه و ناخواه از کودکی با نغمه و آواز موسیقی سروکار داشته و داریم تا این که در میان ما افراد هنرمندی پیدا شدند و علاقه ی بیشتری در این زمینه نشان دادند و پیوسته در ابداع و نو آوری و رشد و شکوفایی موسیقی و آواز کوشیدند و بعضی با اهداف عالی انسانی خود ، نتیجه ی زحمتشان را به گوش ما می رساندند و ما گوش می نمودیم و لذت معنوی می بردیم و منتظر شنیدن کار بعدی آنان می شدیم .
لازم به ذکر است که بعضی از موسیقی دانان و خوانندگان در این کشور با اهداف الهی و انسانی به این هنر مشغول بودند و هستند و از طرفی بسیاری از شنوندگان نیز به معنویت موسیقی توجه داشته و دارند و موسیقی مبتذل و ضد اخلاقی را منع می کنند و به موسیقی سالم و ناب و روح پرور گرایش داشته و دارند .
از اوایل انقلاب شکوهمند اسلامی کشورمان سرودها و آهنگ های انقلابی زیبایی به ویژه در دوران جنگ تحمیلی ساخته و اجرا شد که هم سازنده و حهت دار و هم دلنواز بود . پس اگر موسیقی ، ضد اخلاق نباشد بالطبع شنودگان فراوانی نیز هواهد داشت .
اکنون خوب است بدانیم که همه ی این تصنیف ها و آوازها در قالب دستگاه هایی اجرا می شود که به دستگاه های هفت گانه ی موسیقی ملی ایران معروفند و این هفت دستگاه عبارتند از :
۱) دستگاه شور
۲) دستگاه همایون
۳) دستگاه ماهور
۴) دستگاه سه گاه
۵) دستگاه چهار گاه
۶) دستگاه نوا
۷)دستگاه راست پنجگاه .
که در این مقاله به طور بسیار مختصر به معرفی دستگاه شور و متعلقات ( آوازها ) آن می پردازیم .
آواز های بزرگ را دستگاه می نامند . در بین این دستگاه های هفت گانه که از پنجاه سال قبل معمول و متداول شده اند ، دستگاه شور از همه بزرگتر است و آوازها یی که جرء د ستگا ه شور محسو ب می شود عبارتند از :
▪ بیا ت ترک(۱)
▪ ابو عطا
▪ افشا ری
▪ دشتی
▪ بیات کرد
دستگاه شور معرف موسیقی ملی ایران است و ازهمه ی دستگاه ها در بین مردم ایران متداول تر است حتی کسانی که موسیقی نمی دانند اغلب آوازهای دستگاه شور را زیر لب زمزمه می کنند . چون آواز شور بسیار جالب و حزن انگیز است و برای ابراز احساسات درونی همچون عشق و محبت بسیار مناسب است و شنونده رابه عوالم عرفانی رهنمون میسازد و حس بی علاقگی به دنیای مادی و فانی را افزایش می دهد مانند تصنیف (( امشب در سر شوری دارم )) آقای محمد اصفهانی و یا تصنیف (( آتشی ز کاروان جدا مانده )) آقای علیرضا افتخاری که هردو در دستگاه شور خوانده شده است .
آوازهای ابو عطا و بیات ترک نیز در بین مردم ایران رواج دارد و تصنیف (( دارم غم جانکاهی )) مرحوم غلامحسین بنان در دستگاه ابوعطا اجرا شده است و سرود (( از نگاه یاران به یاران ندا می رسد )) از آقای صدیق تعریف در دستگاه بیات ترک اجرا شده است .
آوازهای افشاری و دشتی و مخصوصا افشاری بسیار غم انگیز و جان سوز است و ویژه مرثیه و عزاداری و سوگواری است . تصنیف (( ملکا ذکر تو گویم )) آقای محمد رضا شجریان در دستگاه افشاری و تصنیف های (( در همه دیر مغان نیست چو من شیدایی )) و (( کاروان )) مرحوم غلامحسین بنان در دستگاه دشتی اجرا شده است .
آواز دشتی همان آواز چوپانانی است که از زندگی ساده ی روستائیان و صحرا نشیان و همچنین از آسمان و ماه و ستارگان و خلاصه طبیعت سخن به میان می آورد و (( آواز بیات کرد یا کرد بیات که بعضی از موسیقی دانان آن را آوازی مستقل در ردیف می دانند و بعضی دیگر آن را جزء ملحقات دستگاه شور قلمداد می نمایند.
منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دولت سیزدهم مازندران وزیر کشور دولت مجلس شورای اسلامی رئیس جمهور تعطیلی شنبه ها شورای نگهبان احمد وحیدی قوه قضائیه مجلس دوازدهم حسن روحانی
سیل مشهد ایران سیل مشهد هواشناسی پلیس تهران بارش باران قوه قضاییه شهرداری تهران قتل فضای مجازی
قیمت دلار قیمت طلا خودرو قیمت خودرو مالیات مسکن بازار خودرو دلار بانک مرکزی ایران خودرو سایپا بورس
نمایشگاه کتاب کتاب تلویزیون سریال سحر دولتشاهی همایون شجریان نمایشگاه کتاب تهران فردوسی موسیقی شاهنامه دفاع مقدس سینما
سرعت اینترنت دانشگاه تهران شورای عالی انقلاب فرهنگی
رژیم صهیونیستی غزه فلسطین اسرائیل جنگ غزه روسیه آمریکا حماس چین اوکراین ترکیه طوفان الاقصی
فوتبال استقلال پرسپولیس لیگ برتر لیگ برتر انگلیس تراکتور باشگاه استقلال بازی رئال مادرید لیگ برتر ایران جواد نکونام فولاد خوزستان
هوش مصنوعی گوگل آیفون اپل عیسی زارع پور تلفن همراه دوربین موبایل ناسا
بارداری کاهش وزن خواب دیابت سرماخوردگی اضطراب زوال عقل آلزایمر کارتخوان