مناطق حفاظت‌شده و پارک وحوش ، استان سمنان

استان سمنان به دلیل موقعیت و امكانات مناسب طبیعی و وسعت كافی، جایگاهی مناسب برای حیات وحش به شمار می‌آید. قسمت‌های شمالی استان كه سردسیر است و بارندگی نسبتاً زیاد دارد، منطقه‌ای جنگلی و كوهستانی با پوشش گیاهی خوب است. قسمت‌های میانی و منطقه دشتی كه نسبت به شمال استان بارندگی كم‌تری دارد نیز از پوشش گیاهی مناسب برخوردار است. قسمت جنوبی شامل كویر نمك است با بارندگی بسیار كم و پوشش گیاهی بسیار محدود. در این مناطق، زمینه‌های مساعد طبیعی و اقلیمی برای ایجاد زیستگاه حیات‌وحش فراهم است.
با توجه به تنوع آب و هوایی استان می‌‌توان انواع حیوانات وحشی كمیاب، پرندگان‌، خزندگان و پستانداران را به صورت پراكنده در قسمت‌های شمالی (كوهستانی) و قسمت‌های میانی (دشتی) و قسمت‌های جنوبی (كویری) مشاهده كرد.
بیشترین گونه جانوران وحشی اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان و آبزیان كه در سطح استان مشاهده می‌شوند عبارت‌اند از : كل، بز، میش، گورخر، یوزپلنگ، پلنگ، آهو، جبیر، مرال، (گاو كوهی)، شوكا،‌ خرس، سمور، موش خرما، گربه وحشی، گرگ، روباه، كفتار، خوك وحشی، خرگوش، گوركن، كركس، باز، عقاب، شاهین، دلیجه، حواصیل،‌ مرغابی، تیهو، غاز، آنقوت، باقرقره، لك‌لك، جوجه خور، نوك دراز، فاخته، بلدرچین، داركوب، كاكلی، قمری، چنگر، ماهی قزل‌آلا، ماهی سیاه.
از گونه‌های جانوری فوق كه در سطح استان مشاهده می‌شوند، تعدادی از قبیل كل، بز، میش، قوچ، پلنگ، خرس قهوه‌ای، خوك وحشی، كبك، تیهو، عقاب، كركس در مناطق كوهستانی و دشتی استان و تعدادی نیز نظیر گورخر، یوزپلنگ و خزندگان در مناطق جنوبی و كویری كه محیط‌های مناسبی جهت زیست آنهاست، ادامه‌ حیات می‌دهند.
در استان سمنان سه منطقه‌ حفاظت شده وجود دارد كه این مناطق از لحاظ ضرورت حفظ و تكثیر نسل جانوران وحشی و حفظ و احیاء رستنی‌ها و وضع طبیعی آن‌ها دارای اهمیت خاص هستند و تحت حفاظت قرار گرفته‌‌اند. این سه منطقه عبارت‌اند از :
منطقه حفاظت شده خوارتوران در جنوب شرقی شاهرود كه از نظر وسعت بزرگ‌ترین منطقه‌ حفاظت شده ایران محسوب می‌شود و مساحت آن برابر با 000‚006‚1 هكتار است. حیوانات عمده منطقه عبارت‌اند از : كبك، تیهو، هوبره، باقرقره، خرگوش، تشی، گرگ، شغال، كفتار، قاراكل (قره‌گل)، پلنگ، گورخر، آهو، جبیر، كل، بز، قوچ و میش.
اهمیت این منطقه به دلیل وجود نوعی گورخر معروف به نام گورخر ایرانی است كه چه از نظر تعداد و چه از نظر نوع و گونه، نه تنها در ایران، بلكه در جهان بی‌مانند است.
منطقه حفاظت شده خوش ییلاق كه در شمال شرقی شهرستان شاهرود با مساحتی برابر 156 هزار هكتار قرار گرفته است. حیوانات وحشی این منطقه عبارت‌اند از : كبك دری، تیهو، قرقاول، هوبره، ابیا، خرگوش، تشی، گرگ، شغال، روباه، خرس قهوه‌ای، قاراكل (قره‌گل)، گربه جنگلی، یوزپلنگ، گورخر، مرال و آهو.
منطقه‌ حفاظت شده پرور كه در شمال شهرستان سمنان واقع شده و مساحتی برابر با 37 هزار هكتار دارد. حیوانات عمده آن عبارت‌اند از : كبك، كبك دری، تیهو، باقرقره، یوزپلنگ، گرگ، شغال، كل، بز، پلنگ، خرس، خوك، مرال و سمور. فصل شكار در منطقه حفاظت شده پرور بین ماه‌های مهر تا اواخر دی است.
در حال حاضر بهره‌برداری از حیات‌وحش تنها بهره‌برداری از گوشت و پوست حیوانات نست، بلكه با گذشت زمان این قبیل ارزش‌ها هر چه بیشتر جای خود را به ارزش‌های زیبایی شناختی، گردشگاهی، آموزشی، پژوهشی و ورزشی داده است. از این رو، وضعیت طبیعی حیات‌وحش استان سمنان را باید به مثابه یكی از جاذبه‌ها و ابزاری در جهت توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی مورد توجه و بررسی قرار داد.