وضعیت اجتماعی و اقتصادی استان ، استان کردستان

طبق نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن سال 1375، جمعیت استان كردستان 383‚346‚1 نفر بوده است كه از این تعداد 52/42 درصد در نقاط شهری و 47/58 درصد در نقاط روستایی سكونت داشته‌اند. از جمعیت فوق، 165‚685 نفر مرد و 218‚661 نفر زن بوده‌اند. در این استان در مقابل هر 100 نفر زن، 104 نفر مرد وجود داشته است. از جمعیت این استان 42/76 درصد در گروه سنی كمتر از 15 ساله، 53/6 درصد در گروه سنی 64-15 ساله و 4/18 درصد در گروه سنی 65 ساله و بیشتر قرار داشته‌اند و سن بقیه افراد نیز نامشخص بوده است.
در سال مذكور، از جمعیت استان 99/90 درصد را مسلمانان تشكیل می‌داده‌اند. این نسبت در نقاط شهری 99/86 درصد و در نقاط روستایی 99/94 درصد بوده است.
در فاصله سال‌های 1365 تا 1375، 909‚243 نفر به استان وارد و یا در داخل آن استان جابجا شد‌ه‌اند. مقایسه محل اقامت قبلی مهاجران با محلی كه در آن سرشماری شده‌اند، نشان می‌دهد كه 47/09 درصد از مهاجران از روستا به شهر، 25/41 درصد از شهر به شهر، 10/93 درصد از روستا به روستا و 12/42 درصد از شهر به روستا در طی 10 سال قبل از سرشماری آبان 1375 مهاجرت كرده‌اند. بیشترین تعداد مهاجران وارد شده و یا جابجا شده در نقاط شهری مربوط به 8 سال قبل از سرشماری در حدود 22/60 درصد و برای نقاط روستایی مربوط به كمتر از یكسال قبل از سرشماری حدود 20/25 درصد بوده است.
در آبان ماه همان سال، از جمعیت 6 ساله و بیشتر استان، بیش از 68 درصد باسواد بوده‌اند. نسبت باسوادی در گروه سنی 14-6 ساله 91/59 درصد و در گروه سنی 15 ساله و بیشتر 56/89 درصد بوده است. در بین افراد لازم‌التعلیم (14-6 ساله)،‌ نسبت باسوادی در نقاط شهری 95/88 درصد و در نقاط روستایی 87/07 درصد بوده است. در این سال نسبت باسوادی استان در بین مردان 78/79 درصد و در بین زنان 57/41 درصد بوده است. این نسبت در نقاط شهری برای مردان و زنان به ترتیب 85/21 درصد و 67/81 درصد و در نقاط روستایی 71/18 درصد و 45/96 درصد بوده است. در همان سال از جمعیت استان، 87/76 درصد از كودكان، 71/47 درصد از نوجوانان و 76/26 درصد از جوانان به تحصیل اشتغال داشته‌اند.
در آبان‌ماه 1375، در این استان،‌ افراد شاغل و افراد بیكار (جویای كار) در مجموع 36/95 درصد از جمعیت ده ساله و بیشتر را تشكیل می‌داده‌اند. این نسبت در نقاط شهری 34/32 درصد و در نقاط روستایی 40/04 درصد بوده است. از جمعیت فعال این استان، 89/25 درصد را مردان و 10/75 درصد را زنان تشكیل می‌داده‌اند. بیشترین میزان فعالیت، مربوط به گروه سنی 44-40 ساله با 53/82 درصد و كمترین میزان مربوط به گروه سنی 14-10 ساله با 7/38 درصد بوده است. بالاترین میزان فعالیت برای مردان مربوط به گروه سنی 39-35 ساله با 97/24 درصد و برای زنان مربوط به گروه سنی 24-20 ساله با 12/65 درصد است.
در سال مذكور، از شاغلان ده ساله و بیشتر استان، 37 درصد در گروه عمده كشاورزی، 28/94 درصد در گروه عمده صنعت 38/02 درصد در گروه عمده خدمات و 1/04 درصد اظهار نشده گزارش شده‌اند. این نسبت‌ها در نقاط شهری به ترتیب 4/35 درصد، 32/03 درصد، 62/33 درصد و 1/28 درصد و در نقاط روستایی به ترتیب 59/21 درصد، 25/90 درصد، 14/10 درصد و 0/79 درصد گزارش شده است.
در تركیب اجتماعی استان كردستان جامعه عشایری جایگاه ویژه‌ای دارد. عشایر این استان از طوایف قدیمی كرد ایران هستند كه با زبان كردی سخن می‌گویند و اكثریت آنان اسكان یافته‌اند و عمدتاً به دامپروری می‌پردازند.
عشایر كردستان بیشتر در مناطق بانه،‌ سقز، مریوان، دیواندره، سنندج و اورامانات كه كوهستان‌های بلند و دره‌های عمیق دارد به سر می‌برند. كوچ این طوایف، كوتاه و محدود است و غالباً در كوهپایه‌های محل زندگی خود رمه‌گردانی می‌كنند. اكثریت عشایر كردستان به زندگی كشاورزی و دامداری اشتغال دارند و بخشی از آن‌ها نیمه كوچنده هستند و در داخل استان و حواشی نقاط مرزی جابه‌جا می‌شوند. مهم‌ترین ایلات كردستان عبارتند از: شیخ اسماعیلی، دراجی، سورسوری، لك،‌ كوماسی، گلباغی، منمی و قال قالی.
استان كردستان از لحاظ اقتصاد كشاورزی از مناطق قابل توجه و از لحاظ دامپروری یكی از قطب‌های اساسی دامداری كشور است. تولیدات كشاورزی این استان را به ترتیب اهمیت، گندم،‌ جو و حبوبات تشكیل می‌دهد و با توجه به شرایط طبیعی، فعالیت‌های كشاورزی آن به شكل دیمی و آبی صورت می‌پذیرد. از میان دام‌‌ها،‌ گوسفند و بره بیش‌ترین اهمیت و تعداد را دارد. از دیگر فعالیت‌هایی كه در این استان انجام می‌گیرد،‌ پرورش زنبور عسل است كه در كردستان از رونق بسزایی برخوردار است.
فعالیت‌های صنعتی استان كردستان در مقایسه با سایر استان‌‌های كشور بسیار محدود است و از مناطق توسعه نیافته صنعتی كشور به شمار می‌رود. صنایع استان كردستان به دو گروه ماشینی و دستی تقسیم می‌شوند:
صنایع ماشینی استان مشتمل بر گروه‌های صنایع كانی غیرفلزی، شیمیایی، سلولزی، نساجی و چرم،‌ غذایی، برق و الكترونیك می‌باشند.
صنایع دستی استان بسیار متنوع‌اند و قدمتی دیرینه دارند. در حال حاضر در نقاط شهری و روستایی كردستان عده كثیری به تولید محصولات گوناگون دستی كه هم مصرف خانگی و هم ارزش تجاری دارند مشغول هستند. اهم این صنایع دستی عبارتند از : فرشبافی، گلیم‌‌بافی، نساجی، نازك‌كاری چوب، گیوه‌دوزی، خراطی، سوزن‌دوزی، قلاب‌دوزی، پولك‌دوزی،‌ منجوق‌دوزی و ساخت زینت‌آلات محلی.