مسجد جامع کبیر ، یزد

درخشان‌ترین بنای شهر یزد مسجد جامع آن است. بنایی قدیمی و بسیار فاخر كه مجموعه‌ای است از درخشندگی‌ كاشی‌ها، بلندی منارها، زیبایی گچكاری، گشادی صحن، خوابیدگی گنبد و بالاخره شبستان زمستانی وسیع آن كه هر یك عنصر و عاملی از بزرگی، زیبایی و هنرمندی این یادگار ارجمند و هزار ‌ساله یزد است. ایوان بزرگ، غرفه‌ها،‌ گوشواره‌ها، بزوارها، رواق‌ها و طنبی‌های آن همه در حد كمال زیبایی است و معماری باشكوه پارتی را با همه جلال و احتشام و زیبایی و ریزه‌كاری به یاد می‌آورد. قوس‌های جناغی خوش‌اندام آن كه تناسب چهار و سه دارد، در عین زیبایی و ظرافت و تغزل، باریك‌بینی و ژرف‌نگری معمار ایرانی را در طراحی، اجرا و استواری بنا نشان می‌دهد. تكیه بلند و سر در آسمان این مسجد با اینكه ساختی بسیار كشیده دارد، بر شانه‌ای نازك استوار ایستاده و فشار عمودی مناره‌های آسمانی را بر روی جرزهای باربر نغز و لطیف كرده است. روشنایی گنبد با وضع تاقچه‌های گچ‌اندود در برابر روزنه‌های مشبك به نحوی شاعرانه و ملایم تأمین شده است.
در كنار این مسجد كتابخانه‌ای به نام كتابخانه وزیری احداث شده كه گنجینه‌ای نفیس از قرآن‌ها و كتاب‌های خطی است. این مسجد تا پیش از انقلاب اسلامی محل برگزاری نماز جمعه بود،‌ اما پس از پیروزی انقلاب، به لحاظ محدودیت فضا، انجام مراسم نماز جمعه به مسجد مرحوم آخوند ملااسماعیل منتقل شده است.