نخستین روزهای سارکوزی

شیراك رفت و ساركوزی آمد.یك اتفاق به ظاهر ساده در صحنه سیاسی فرانسه كه البته به آسانی رقم نخورد.پس از ۱۲ سال ریاست جمهوری پر فراز و نشیب، ژاك شیراك ۷۴ ساله در آخرین نطق رسمی تلویزیونی خود با صدایی گرم و پرطنین از فرانسویان خداحافظی كرد.
شیراك این جملات را در حالی بر زبان جاری كرد كه بشدت احساساتی شده بود: می خواهم از علقه های مستحكمی صحبت كنم كه من را از صمیم قلب با تك تك شما پیوند می دهد و جنس آنها از احترام و تحسین و دلبستگی به مردم فرانسه است. می خواهم از عمق اعتمادم به شما بگویم....
خداحافظی شیراك، یكی از بهترین و درخشانترین فرازهای حیات سیاسی او بود كه به لحاظ انسانی، در كشوری كه رهبری آن همیشه سرد و خشك بوده است نقطه عطف و تمایز چشمگیری را رقم زد. كناره گیری رهبران فرانسوی از قدرت معمولاً با تراژدی آمیخته بوده است اما شیراك فصل تازه و بی بدیلی را در تاریخ فرانسه گشود.
مثلاً رئیس جمهور ژرژ پومپیدو كه گرفتار آنفلوانزایی مرموز بود در سال ۱۹۷۴ به ناگاه در دفتر كارش درگذشت. بعدها مشخص شد كه پومپیدو به گونه نادری از سرطان مبتلا بوده است. فرانسیس میتران بیمار نیز با سرطان دست و پنجه نرم می كرد و اندكی بعد از خروج از الیزه، درگذشت. میتران نطق خداحافظی نداشت و تنها به انتشار یك بیانیه خداحافظی بسنده كرد. پیش از آن در سال ۱۹۸۱، والری ژیسكار دستن كه جوانترین و در عین حال فعالترین رئیس جمهور فرانسه به شمار می رفت در پایان دوره ریاست جمهوری خود، بسردی از قدرت كناره گرفته بود. طنزپردازان هنوز نمایش تلویزیونی را كه برای خداحافظی ژیسكار دستن ترتیب یافته بود، از یاد نبرده اند و مسخره می كنند.
چاشنی وداع تلویزیونی دستن با فرانسویان، مكث آزاردهنده و ناخوشایند او بود. والری ژیسكار دستن پیش از آنكه برخیزد، تنها گفت: خداحافظ! پس از آن در حالی كه دوربینها صندلی خالی او را نشان می دادند به آرامی استودیو را ترك كرد.
خداحافظی ۵ دقیقه ای ژاك شیراك - برخلاف رئیس جمهوران گذشته فرانسه - سرشار از دلبستگی بود. با وجود دیدگاه خوش بینانه شیراك درباره آینده فرانسه، او ساركوزی را با نقاط ضعف ریز و درشتش تنها گذاشت.
نتایج یك نظرسنجی نشان می دهد كه ۵۴ درصد فرانسویان، دوره ریاست جمهوری شیراك را بد ارزیابی كرده اند و در مقابل ۴۴ درصد رأی به خوبی آن داده اند. با این وجود، فرانسویها بی آنكه چندان به خوبی و بدی دوره ریاست جمهوری او بیندیشند، همچنان شیفته شخصیت شیراك باقی خواهند ماند.
پیش از خداحافظی شیراك و مراسم تحلیف نیكلا ساركوزی به عنوان رئیس جمهور، صدای ورق خوردن برگ تازه ای در تاریخ روابط فرانسه و آمریكا تقریباً بوضوح شنیده شد. این ماجرا زمانی اتفاق افتاد كه جان نگروپونته، معاون وزیر خارجه ایالات متحده - هنگام صرف صبحانه در پاریس - پیروزی ساركوزی(كه بر اساس معیارهای سیاستمداران فرانسوی سرسختانه مدافع آمریكاست) را تغییر نسل فاتحان كرسی رئیس جمهوری فرانسه توصیف كرد.
با این وصف چندان عجیب نیست اگر بگوییم واشنگتن آماده است باب تازه ای را در روابط دو جانبه با فرانسه كه از زمان جنگ عراق به تیرگی گراییده و تنش آلود شده است، بگشاید.
نگروپونته در جریان این ضیافت صبحانه كه توسط بنیاد فرانسه- آمریكا و نیز سفارت ایالات متحده در پاریس برگزار شد، آشكارا از بحرانهایی سخن گفت كه ساركوزی باید شجاعت خود را در رویارویی با آنها به نمایش بگذارد. وی با اشاره به حضور دوشادوش فرانسه و آمریكا در افغانستان، نبرد این كشور در لبنان و هائیتی(كه با جلب موافقت یا همكاری واشنگتن پیگیری می شود) و نیز كمك پاریس برای حل مسائل مختلف - از خاورمیانه گرفته تا دارفور- را مثال زد و منافع مشاركت بیشتر فرانسه را در این مسائل برشمرد.
گذشته از اشتیاق رهبران تازه نفس و در عین حال ناپخته فرانسه برای تحكیم رابطه با ایالات متحده، نظر اهالی آن سوی آتلانتیك نیز جای تأمل دارد. بر اساس یافته های افكارسنجی انجام شده توسط بنیاد فرانسه- آمریكا، اكنون ۸۰ درصد از آمریكاییها بر این باورند كه داشتن رابطه خوب با فرانسه مهم است.
نیكلا ساركوزی كه سالهاست لقب «مرد عجول» بازار سیاست فرانسه را یدك می كشد، بالاخره مردی از «لما» را به دستیاری برگزید و بدین ترتیب فرانسیس فیلون، مشاور ارشد ساركوزی در دوران مبارزات نفسگیر انتخاباتی، مرد شماره دو كابینه فرانسه شد.
اگرچه این زوج سیاسی قرار است فرانسه را در عرصه فراگیرترین اصلاحات تاریخ معاصر این كشور، رهبری كنند اما نبابد از كنار این پیوند سیاسی عجیب بی تفاوت عبور كرد.
ساركوزی ۵۲ ساله و فیلون ۵۳ ساله، جوانترین سیاستمدارانی هستند كه از سال ۱۹۸۰ به این سو رهبری این كشور را به دست گرفته اند. با این وجود، سابقه فعالیت سیاسی هر دو به سالها پیش بازمی گردد. در سال ۱۹۸۱، فیلون در سن ۲۷ سالگی به عنوان جوانترین نماینده وارد پارلمان فرانسه شد. دو سال بعد، ساركوزی در سن ۲۸ سالگی به عنوان جوانترین شهردار فرانسه مشغول به كار شد. ساركوزی و فیلون، وزارتخانه های گوناگونی را هدایت كرده اند؛ فیلون ۵ بار وزیر بوده و در حوزه های متفاوتی - از آموزش و امور اجتماعی گرفته تا فناوری اطلاعات و خدمات پستی - فعالیت كرده است.
هماهنگی این دو كه هم اكنون قدرتمندترین زوج سیاسی فرانسه هستند، به اندازه ای است كه در بیشتر تصاویر انتخاباتی شانه به شانه هم دیده می شدند. اوقات فراغت فیلون با مسابقات اتومبیلرانی و كوهنوردی پر می شود. هر دو بچه های كم سن و سالی دارند؛ پسر ساركوزی ۱۰ ساله و كوچكترین فرزند فیلون، ۵ ساله است.
اما شباهتهای این زوج سیاسی در همین جا پایان می یابد. سابقه تنشهای بین ساركوزی و فیلون تا آن اندازه معروف است كه گفته می شود ساركوزی در این خصوص به طعنه گفته است: می گویند او(فیلون) ضد ساركوزی است. درست است؛ او نه كارآمد است نه محبوب! این دو برای به دست گرفتن رهبری حزب دست راستی «تجمع برای جمهوری»، در سال ۱۹۹۹ با یكدیگر رقابت كردند و پیش از آن در مبانی فكری اختلاف نظر داشتند. صرف نظر از چند مبارزه انتخاباتی اخیر در بانك مركزی اروپا و «یوروی قدرتمند»، ساركوزی را می توان یك اروپایی نسبتاً صادق فرض كرد. فیلون در ابتدا نسبت به اتحادیه اروپایی بدبین بود بنابراین در رفراندوم ۱۹۹۲ درباره پیمان ماستریخت كه به تشكیل اتحادیه اروپایی منجر شد، رأی منفی داد.
با این وجود، فیلون سرانجام به وجوه اشتراك خود با رئیس جمهور ستیزه جوی آینده فرانسه پی برد. او در سال ۲۰۰۳(هنگامی كه وزیر امور اجتماعی بود) با وجود میلیونها فرانسوی مخالف كه به خیابانها ریخته بودند، طرح اصلاحات انعطاف ناپذیر قوانین بازنشستگی را به پیش برد. شاید دیدگاه فیلون را در مورد اصلاحات بتوان در این جملات كه با لحنی پرخاشگرانه به خبرنگار لوموند گفته است، سراغ گرفت: وقتی مردم سوابق دولت شیراك را مرور می كنند، چیزی به جز اصلاحات من نمی بینند....
فیلون كه معمولاً آرام، مؤدب، محتاط و گاه حتی مطیع است، مكمل ساركوزی ناآرام، عصبانی و بداخلاق به حساب می آید.

محمدی

منبع : روزنامه قدس