تهدید پول و سرمایه

لزوم گردش سرمایه در شرایط کنونی اقتصاد کشور، پیشگیری عواقب بحران را اجتناب ناپذیر می‌سازد.
در سال‌های اخیر، دولت به منظور افزایش اشتغال و ایجاد رونق اقتصادی، سیستم بانکی کشور را ملزم به پرداخت تسهیلات به بنگاه‌های زودبازده نمود. از این رو، بانک‌های دولتی در رابطه با اعطای تسهیلات، علاوه بر این که باید پاسخگوی مشتریان خود باشند،
لازم است منابعی را به تسهیلات تکلیفی و تأمین مالی بنگاه‌های زودبازده اختصاص دهند. از سوی دیگر، به دلیل پرداخت سودهای بالاتر بانک‌های خصوصی به سپرده‌ها، بانک‌های دولتی از لحاظ تأمین مالی در جذب منابع جدید با مشکل مواجه شدند که این امر به کسری نقدینگی آنها منجر شد. ‌ ‌
رکود ناشی از بحران، منجر به کاهش قیمت و میزان صادرات غیرنفتی شده و می‌تواند منجر به کاهش تولیدات داخلی شود، در این صورت ممکن است صادرکنندگان و تولیدکنندگانی که از بانک‌ها تسهیلات گرفته‌اند، در بازپرداخت آنها دچار وقفه شوند که این امر، مطالبات معوق بانک‌ها را افزایش می‌دهد.
با کاهش‌ قیمت‌های بین‌المللی فلزات و ‌کانی‌ها، بازدهی شرکت‌های پتروشیمی، فلزی و کانی کاهش یافته که با در نظر گرفتن ذخیره کاهش ارزش سهام از سوی شرکت‌های مذکور، سودآوری آنها کاهش خواهد یافت. با توجه به این که برخی از شرکت‌های یادشده، از سیستم بانکی تسهیلات دریافت کرده‌اند، در چنین شرایطی، احتمال عدم بازپرداخت به موقع تسهیلات از سوی آنان افزایش می‌یابد. لذا با افزایش مطالبات معوق، درآمد بانک‌ها کاهش یافته و همچنین اعطای تسهیلات جدید نیز با محدودیت مواجه خواهد شد. لذا مسایل فوق می‌تواند کمبود نقدینگی بانک‌ها را تشدید کند. بروز بحران، افزایش مطالبات معوق و افزایش محدودیت در اعطای تسهیلات جدید (از طریق کاهش تولیدات داخلی و آسیب‌پذیری بخش تولید داخلی) را به دنبال دارد.
اما تأثیر دیگر بحران، کاهش امکان استفاده از خطوط اعتباری به دلیل کمبود نقدینگی بانک‌های جهان است. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که در شرایط کنونی، به لحاظ کمبود نقدینگی در بانک‌ها و نهادهای مالی جهان، این احتمال وجود دارد که به تحریم‌ها کمتر توجه شود. لذا با توجه به حجم بالای سپرده‌های ارزی ایران و شرایط دشوار بانک‌های بزرگ دنیا، بانک مرکزی می‌تواند از نظام بانکی اروپا امتیاز بیشتری گرفته و منابع ارزی خود را به بانک‌هایی انتقال دهد که از نظر موقعیت اعتباری، در وضعیت بهتری قرار دارند. ‌ ‌
● تأثیر بحران بر بازار سرمایه ایران
اگرچه بازار سرمایه ایران به دلیل عدم ارتباطات بین‌المللی به طور مستقیم از این بحران تأثیر نپذیرفته است، اما اثرات روانی بحران بر بازار و همچنین اثرات غیرمستقیم آن از طریق کاهش سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، کاهش نقدینگی و کاهش رشد اقتصادی کشور، بر بازار سرمایه قابل تأمل است.
به منظور کاهش آثار منفی بحران بر بازار بورس تهران، توصیه‌های سیاستی زیر پیشنهاد می‌شود:
▪ ‌اصلاح مقررات سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه با هدف استفاده از فرصت‌های ایجاد شده
▪ ‌حذف عوارض صادراتی سیمان با هدف تشویق تولید
▪ ‌اصلاح عوارض وارداتی محصولات فولادی با هدف حمایت از تولید داخلی
▪ ‌امهال در پرداخت اقساط بلوک‌های واگذار شده
▪ صدور مجوز اوراق بهادار جدید توسط شورای بورس و اوراق بهادار در جهت تأمین مالی صنایع
▪ ‌پرداخت تسهیلات به شرکت‌های بورسی، به منظور تکمیل طرح‌های توسعه و تأمین سرمایه در گردش.

منبع : اقتصاد ایران