ماهواره،بایدها و نبایدها

بی شک در عصری که جوامع بشری همواره در حال پیشرفت است و هر لحظه با موج عظیمی از اطلاعات مواجه می شود، جامعه ما نیز نیاز به این پیشرفت و همگام شدن با عصر و فناوری اطلاعات روز را دارد، از طرفی آگاهی از فرهنگ و نیازهای هر جامعه برای جوامع دیگر امری جذاب به نظر می رسد، امری که یکی از راه های رسیدن به آن استفاده از ماهواره است. اما آیا استفاده از این وسیله به هر شیوه ای می تواند مفید و آموزنده باشد؟ برخی معتقدند که نفی ماهواره نه ممکن است و نه لازم، این در حالی است که برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز باتوجه به برنامه چهارم توسعه که صدا و سیما را مکلف به پخش برنامه های مناسب ماهواره کرده است، دنبال راه های فنی و مناسب برای استفاده عموم از برنامه های ماهواره هستند پس چنان چه اقدامات نمایندگان به این معنا تلقی شود که مجلس یا دولت با استفاده از ماهواره به طور مطلق مخالف است برداشت نادرستی است کما این که مخالفت با این فناوری روز دنیا از سوی دولتمردان مانند این است که اینترنت را ممنوع اعلام کنند.
در این گزارش قصد داریم باید و نبایدهای این حیطه را از نگاه مردم و کارشناسان بررسی کنیم.
● من تحت تاثیر قرار نمی گیرم؟!
سال ۱۳۷۳ بود که مجلس قانونی را تصویب کرد مبنی بر جرم بودن استفاده و نگهداری از تجهیزات ماهواره و این که بشقاب ها باید جمع شود. پس از تصویب این قانون عده ای مخالفت و عده ای موافقت خود را اعلام کردند.
برخی خانواده ها ماهواره داشتن را سبب گمراهی فرزندانشان می دانند اما برخی جوانان نظر دیگری در این خصوص دارند.
«م.ع» ۲۲ ساله می گوید: بعضی دوستانم در منزل ماهواره دارند و پسرهای خوبی هم هستند اما هرچه به خانواده ام اصرار کردم که ما هم یک دستگاه ماهواره تهیه کنیم، موافقت نشد.
مادرم می گوید: در این خانه یا جای من و پدرت است یا جای ماهواره! او معتقد است اگر پای ماهواره به خانه مان باز شود، من گمراه می شوم و اعتقادات مذهبی و ارزشی خودم را از دست می دهم.
این شهروند در پاسخ به این سوال که آیا برخی جوانان سراغ برنامه های نامناسب ماهواره نمی روند؟ اظهار می دارد: اگر کسی بخواهد دنبال مسائل انحرافی باشد از هر راهی این کار را انجام می دهد به عنوان مثال سایت های اینترنتی غیرمجاز زیادی توسط مخابرات فیلتر شده است اما تعداد فیلترشکن ها روز به روز در حال افزایش است.
وی می افزاید: ظرفیت انسان ها متفاوت است ولی در مورد خودم می توانم بگویم که آن قدر بزرگ شده ام که دیگر تحت تاثیر هر برنامه ای قرار نگیرم.
● ماهواره و تاثیر آن بر کودکان
یک جامعه شناس در این باره می گوید: شبکه های ماهواره ای به طور شبانه روز دست به بمباران اطلاعاتی می زنند و این در حالی است که اغلب برنامه های آن ها هرز می رود یعنی تنها برای پر کردن اوقات فراغت ساخته شده است با این حال تاثیر آن ها را نمی توان انکار کرد، تاثیراتی که در برخی موارد خوشایند مردم ما نیست.وی درباره این مسئله که با افزایش سن تماشاگر، تاثیرپذیری کاهش می یابد، می افزاید: یک قطره آب طی سالیان می تواند حتی یک سنگ را سوراخ کند، مغز انسان که سخت تر از آن سنگ نیست! اما این قضیه برای ذهن کودکان و جوانان سریع تر رخ می دهد؛ استفاده از برنامه های ماهواره بدون هیچ محدودیتی توسط کودکان و نوجوانان سبب می شود که آن ها با دیدن تصاویری که مناسب سن و سالشان نیست، بدون آن که مراحل تکامل فکری را به تدریج طی کنند به کودکانی بزرگسال تبدیل شوند.این جامعه شناس می افزاید: هم اکنون در برخی از کشورها مثل مالزی و اندونزی، کودکان آموزش می بینند که کدام یک از برنامه های ماهواره مناسب سن و سال و همسو با سنت های کشورشان است پس حق انتخاب از آن فردی است که به خوبی با سنت های کشورش آشناست.
«م.ه» یکی دیگراز شهروندان بجنوردی که در منزل از ماهواره استفاده می کند می گوید: این که هر کسی چه برنامه ای را ببیند به خودش بستگی دارد به عنوان مثال در منزل ما تنها ۳۰ شبکه ماهواره باز است و این گونه نیست که ماهواره از صبح تا شب روشن باشد و همه افراد خانواده از همه کانال های آن استفاده کنند.
اما همسر وی چنین نظری ندارد! این شهروند می گوید: بهتر است خانواده ها دقت کنند تا فرزندانشان هر برنامه ای را تماشا نکنند چرا که خود تلویزیون ملی هم با اطلاعات فراوان و روزانه ای که به مخاطب می دهد باعث بلوغ زودرس فکری در کودکان می شود به طوری که فرزند امروز من با زمان کودکی خودم هنگامی که در همین سن و سال بودم تفاوت زیادی دارد.
● ممنوع یا آزاد، مسئله این است
جامعه شناس دیگری درباره تاثیرات برنامه های ماهواره ای توضیح می دهد: چه موافق و چه مخالف ماهواره باشیم، آن ها دارند کار خودشان را می کنند و آن طور که شنیده شده است چند سالی می شود که رسانه های غربی اعلام کرده اند که به زودی کشورهای خاورمیانه بدون استفاده از گیرنده های ویژه هم می توانند برنامه های ماهواره را از تلویزیون دریافت کنند.پس اگر سیاست امروز ما برای جلوگیری از هر ناهنجاری که در فکر داریم سیاست بازدارنده باشد، شاید زمانی برسد که دیگر این روش جوابگو نباشد.
● تمام سلایق را پوشش دهند
یک شهروند می گوید:بهتر است شبکه های ملی سعی کنند برنامه های پرمخاطب را شناسایی کنند و مشابه آن را با درنظر گرفتن آداب و سنت ها و ارزش های جامعه خودمان بسازند؛ به طور مثال اگر من بدانم که برنامه مورد علاقه ام با محتوای ملی و ایرانی در تلویزیون خودمان پخش شود، هرگز ماهواره را ترجیح نخواهم داد.
این شهروند در پاسخ به سوال ما که از راهکارها پرسیدیم می گوید: تلویزیون داخلی ما ضعف های بی شماری دارد که مهم ترین آن محدودیت کانال هاست و این ۶-۷ کانال نمی تواند تمام سلایق را پوشش دهد بنابراین یکی از مهم ترین دلایل گرایش به ماهواره در کشور شاید همین موضوع است.
وی می افزاید: نمی توان باور کرد که نهادینه شدن فرهنگ استفاده صحیح از ماهواره کار یکی دو ماه و حتی سال باشد، این یک مسیر است که باید طی زمان و در بلند مدت طی شود تا نتیجه مطلوب به دست آید.
به هر صورت نباید فراموش کرد که هیچ چیزی به طور مطلق خوب یا به طور مطلق بد نیست، برنامه های ماهواره هم همان طور که بیشتر استفاده کنندگان به آن اذعان دارند، اغلب جنبه وقت پرکنی دارد و مفید نیست.
کافی است به صورت تصادفی، ۳۰ کانال ماهواره را به صورت لحظه ای از نظر گذراند، به جرات می توان گفت بیش از ۲۰ کانال از این ۳۰ کانال به برنامه های پخش موسیقی و پیام های بازرگانی و مسائلی از این دست مربوط می شود، اغلب موسیقی ها و ترانه های پخش شده از ماهواره هم به اصطلاح کوچه بازاری تلقی می شوند که نه شعر با مفهومی دارند و نه براساس علم موسیقی ساخته شده اند.
برنامه های تخریبی را هم نباید از یاد برد، این برنامه ها از هر طریقی قصد منفی جلوه دادن شرایط جوامع موفق و به خصوص جوامع اسلامی را دارند. برنامه هایی که برای سرپانگه داشتن خود نیاز به تقاضای کمک های نقدی و به نوعی گدایی از بیننده ها را دارند.
باید به خاطر داشت که بیشتر کانال های ماهواره ای تنها به فکر پر کردن اوقات بیننده هستند و به لحاظ محتوایی پوچ و بی معنا و گاهی منفی خواهند بود. پس باید دقت شود که چه برنامه ای به تماشا نشسته می شود تا به این ترتیب از اثرات منفی برنامه های منفی و مخرب به میزان قابل توجهی کاسته شود.
● در خلال گزارش
یک جامعه شناس: افزایش تعداد کانال های تلویزیون باعث می شود، رقابت بین مدیران شبکه ها افزایش یابد و کیفیت کار بالاتر رود و این تنها تاثیر آن نیست چرا که با افزایش حق انتخاب و بالا رفتن کیفیت برنامه ها، گرایش به سمت ماهواره کاهش خواهد یافت.
امروزه رسانه ها باید توانایی ایجاد ذکاوت در مردم را داشته باشند، به طور حتم بهترین نوع واکسیناسیون برای مواجهه با انواع تهاجمات فرهنگی که در قالب ماهواره و اینترنت ارائه می شود یک رسانه قوی فرهنگی است.
یک شهروند: برخی برخوردهای قهری با ماهواره سبب شده است افرادی از روی کنجکاوی به سمت ماهواره گرایش پیدا کنند!

تقی نژاد

منبع : روزنامه خراسان