شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا


جایگاه‌ موزه‌، مثل‌ معابد دوران‌ باستان‌


جایگاه‌ موزه‌، مثل‌ معابد دوران‌ باستان‌
موزه‌، یكی‌ از مهمترین‌ اركان‌ جذب‌ گردشگر در كل‌ جهان‌ است‌ و سالانه‌ گردشگران‌ زیادی‌ را از اقصی‌ نقاط‌ مختلف‌ جهان‌ به‌ خود جذب‌ می‌كند. موزه‌ ایران‌ باستان‌ اولین‌ بنایی‌ است‌ كه‌ به‌ منظور ایجاد موزه‌ در ایران‌ ساخته‌ شده‌ است‌. این‌ موزه‌ كه‌ اكنون‌ به‌ نام‌ موزه‌ ملی‌ ایران‌ معروف‌ است‌، مادر موزه‌های‌ ایران‌ و یكی‌ از معروف‌ترین‌ موزه‌های‌ بزرگ‌ جهان‌ محسوب‌ می‌شود.
براین‌ اساس‌ با محمدرضا كارگر، رییس‌ كل‌ موزه‌ ملی‌ ایران‌ درخصوص‌ موزه‌ ملی‌ ایران‌ و صنعت‌ گردشگری‌ به‌ گفت‌وگو نشسته‌ایم‌.
● موزه‌ها چه‌ تاثیری‌ برروی‌ جذب‌ گردشگران‌ دارد؟
هر كشوری‌ برای‌ جذب‌ گردشگر نیازمند این‌ است‌ كه‌ ذهنیت‌ خوبی‌ از كشورش‌ در اذهان‌ عمومی‌ وجود داشته‌ باشد. بنابراین‌ فقط‌ نباید به‌ تبلیغات‌ و... اكتفا كنیم‌ و لازم‌ است‌ ذایقه‌ گردشگر را بشناسیم‌ و آن‌ را ارضا كنیم‌.
موزه‌ها در پربار كردن‌ برنامه‌های‌ یك‌ گردشگر خصوصاً گردشگر خارجی‌ نقش‌ مهمی‌ ایفا می‌كنند. به‌ عنوان‌ مثال‌ اگر یك‌ گردشگر قصد سفر به‌ فرانسه‌ را داشته‌ باشد اما متوجه‌ شود كه‌ به‌ مدت‌ ۲ هفته‌ موزه‌ این‌ كشور تعطیل‌ است‌، برنامه‌ رفتن‌ به‌ فرانسه‌ را تا بازگشایی‌ موزه‌ به‌ تعویق‌ می‌اندازد. موزه‌ در كشوری‌ مانند ایران‌ كه‌ توریست‌هایش‌ بیشتر توریست‌ فرهنگی‌ هستند، نقش‌ مهمتری‌ را ایفا می‌كند.
گردشگر خارجی‌ به‌ ایران‌ می‌آید تا فرهنگ‌ و تمدن‌ ایران‌ را ببیند. ما فقط‌ به‌ دنبال‌ این‌ نیستیم‌ كه‌ گردشگر به‌ اینجا بیاید و پولی‌ هزینه‌ كند بلكه‌ می‌دانیم‌ هر گردشگری‌ سفیر فرهنگی‌ كشور خود است‌ و می‌تواند معرف‌ كشور ما به‌ هموطنانش‌ و دیگر مردمان‌ باشد. اگر بخواهیم‌ او (گردشگر) به‌ یك‌ شناخت‌ درست‌ و حقیقی‌ نسبت‌ به‌ ایران‌ برسد می‌توانیم‌ از موزه‌ها به‌ عنوان‌ منتقل‌ كننده‌ این‌ شناخت‌ استفاده‌ كنیم‌. وظیفه‌ موزه‌ها جدا از جاذبه‌ها، رساندن‌ پیامی‌ است‌ كه‌ منتقل‌ كننده‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ ایرانی‌ به‌ بازدید كننده‌ است‌. اگر موزه‌ها در جهت‌ جذب‌ و آشنایی‌ گردشگران‌ با این‌ مقوله‌ها موفق‌ شوند، در واقع‌ به‌ هدف‌ خود رسیده‌اند و رسالت‌ خود را انجام‌ داده‌اند.
● با توجه‌ به‌ كمرنگ‌ بودن‌ استقبال‌ گردشگران‌ داخلی‌ چه‌ برنامه‌هایی‌ برای‌ جذب‌ این‌ گردشگران‌ دارید؟
برای‌ آنكه‌ گردشگران‌ داخلی‌ بیشتر از گذشته‌ تمایل‌ به‌ بازدید از موزه‌ پیدا كنند، باید شرایط‌ بهتری‌ برای‌ آنها فراهم‌ كرد. این‌ شرایط‌ شامل‌ امكانات‌ رفاهی‌ برای‌ مخاطب‌، دسترسی‌ آسان‌ به‌ موزه‌، پاركینگ‌ مناسب‌، ایجاد امكانات‌ برای‌ همه‌ گروه‌های‌ سنی‌، آسانسور و پله‌ برقی‌، محلی‌ برای‌ نگهداری‌ كودكان‌، راهنمای‌ الكترونیكی‌ به‌ زبان‌های‌ مختلف‌، ایجاد رستوران‌، چایخانه‌ و فروشگاه‌، فضای‌ مناسب‌ داخل‌ سالن‌ از نظر نورپردازی‌ و دكوراسیون‌، ایجاد فضاهایی‌ برای‌ پخش‌ فیلم‌ در مورد اشیای‌ موزه‌، دیوار نویسی‌، ایجاد سایت‌ كامپیوتری‌ در موزه‌ (امكان‌ بررسی‌ كردن‌ اطلاعات‌ موزه‌ را داشته‌ باشد) و وجود بروشور و كاتولوگ‌ می‌شوند.
این‌ شرایط‌ نه‌ تنها در جذب‌ گردشگر داخلی‌ بلكه‌ در جذب‌ گردشگر خارجی‌ بسیار موثر است‌. چند موزه‌ در سطح‌ تهران‌ با مشكل‌ جدی‌ به‌ نام‌ عدم‌ موقعیت‌ مناسب‌ مكانی‌ روبرو هستند. مانند موزه‌ رضا عباسی‌. با وجود آنكه‌ این‌ موزه‌ جاذبه‌ها و موضوعات‌ خوبی‌ دارد، به‌ دلیل‌ عدم‌ پاركینگ‌، معرفی‌ نشدن‌ موزه‌ و همچنین‌ ساختمان‌ بنا كه‌ با موضوع‌ موزه‌ همخوانی‌ ندارد و خود را در كالبد شهری‌ نشان‌ نمی‌دهد، موجب‌ شده‌اند میزان‌ استقبال‌كنندگان‌ كمرنگ‌ باشد. بنابراین‌ از آنجایی‌ كه‌ موقعیت‌ موزه‌ در جلب‌ مخاطب‌ مهم‌ است‌، باید موزه‌ها در مركز شهر قرار گیرند تا همه‌ بتوانند به‌ آن‌ دسترسی‌ داشته‌ باشند. نزدیكی‌ به‌ ایستگاه‌ مترو، تاكسی‌، اتوبوس‌ و در طرح‌ نبودن‌ مكان‌ موزه‌، می‌تواند موقعیت‌ موزه‌ها را مناسب‌تر كند.
● آیا موزه‌ ملی‌ ایران‌ دارای‌ استانداردهای‌ جهانی‌ است‌؟
درخصوص‌ موزه‌ ملی‌ ایران‌ با نواقص زیادی‌ روبرو هستیم‌ و این‌ نواقص را از نظر امكانات‌ و خدمات‌ می‌شناسیم‌ و قصد داریم‌ كه‌ آنها را برطرف‌ كنیم‌. بسیاری‌ از گردشگران‌ خارجی‌ اعتقاد دارند كه‌ اشیای‌ این‌ موزه‌ بسیار زیباست‌ ولی‌ فضای‌ موزه‌ با جایگاه‌ این‌ اشیا هماهنگ‌ نیست‌ و ما در پی‌ رفع‌ این‌ نواقص هستیم‌. گاهی‌ هم‌ نام‌ موزه‌ ملی‌ ایران‌ با نام‌ موزه‌ هنرهای‌ ملی‌ اشتباه‌ می‌شود كه‌ البته‌ موضوع‌ دو موزه‌ با یكدیگر متفاوت‌ است‌.
موزه‌ جایگاه‌ معابر دوران‌ باستان‌ است‌. در دنیای‌ باستان‌ انسان‌ها هروقت‌ احساس‌ نیاز می‌كردند به‌ معبد می‌رفتند تا در آن‌ مكان‌ احساس‌ آرامش‌ كنند و موزه‌ هم‌ در دنیای‌ امروز این‌ نقش‌ را ایفا می‌كند. همان‌ طور كه‌ هر كس‌ در هر زمان‌ اراده‌ می‌كرد بسادگی‌ به‌ معبد دست‌ پیدا می‌كرد، معتقدیم‌ كه‌ موزه‌ هم‌ باید همین‌ گونه‌ باشد و به‌ آسانی‌ در دسترس‌ مخاطب‌ قرار گیرد.
سرانجام‌ اشیای‌ به‌ نمایش‌ گذاشته‌ در موزه‌ بریتانیا و اسپانیا به‌ كجا رسید؟ آیا این‌ اشیا به‌ ایران‌ بازگردانده‌ شد؟!
این‌ اشیا در موزه‌ اسپانیا در حال‌ نمایش‌ است‌. تا چند وقت‌ پیش‌ كه‌ هنوز زمان‌ بازدید از نمایشگاه‌ به‌ نصف‌ نرسیده‌ بود بیش‌ از ۶۰ هزار نفر بازدید كننده‌ داشته‌ است‌ كه‌ این‌ میزان‌، از آمار بازدیدكنندگان‌ موزه‌ بریتانیا تجاوز می‌كند. برنامه‌های‌ بسیار متنوعی‌ در كنار این‌ نمایشگاه‌ از جمله‌ سخنرانی‌، سمینار و معرفی‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ هخامنشیان‌ برگزار می‌شود.
واقعا نمی‌توانیم‌ موفقیت‌ بیشتر از این‌ را تصور كنیم‌ و معتقدم‌ كه‌ معرفی‌ ایران‌ از دریچه‌ آثار موزه‌، عملی‌ پسندیده‌ و قابل‌ قبول‌ است‌ و زیباترین‌ و بهترین‌ مسیر انتخابی‌ محسوب‌ می‌شود.
قرار است‌ كه‌ این‌ اشیا در اواسط‌ خرداد ماه‌ به‌ ایران‌ تحویل‌ داده‌ شود. دو قرارداد با معیارهای‌ حقوقی‌ جهانی‌ بین‌ ایران‌ و اسپانیا منعقد شده‌ است‌. اعتبار دولت‌ها، ملت‌ها در گرو رعایت‌ قوانین‌ جهانی‌ در خصوص‌ این‌ مساله‌ است‌ و من‌ نشنیدم‌ در چنین‌ همكاری‌هایی‌ مشكل‌ خاصی‌ به‌ وجود آمده‌ باشد. در ضمن‌ این‌ اشیا بیمه‌ شده‌اند و نگرانی‌ از این‌ بابت‌ متوجه‌ آنها نیست‌.
● برنامه‌های‌ آینده‌ برای‌ بهبود وضعیت‌ موزه‌ ملی‌ ایران‌ چگونه‌ است‌؟
برگزاری‌ نمایشگاه‌های‌ بین‌المللی‌، یكی‌ از برنامه‌های‌ موزه‌ در آینده‌ است‌. در تمامی‌ كشورهایی‌ كه‌ نمایشگاه‌ داشته‌ایم‌، حجم‌ گردشگر به‌ داخل‌ كشور افزایش‌ یافته‌ است‌. بطور نمونه‌، تنها ۴۵۰۰ نفر سالانه‌ از كشور ژاپن‌ وارد ایران‌ می‌شوند. اما پیش‌بینی‌ می‌ شود بعد از نمایشگاهی‌ به‌ نام‌ «شكوه‌ ایران‌» كه‌ در پنج‌ شهر ژاپن‌ و در پنج‌ موزه‌ برگزار می‌شود، تعداد گردشگرهای‌ ژاپنی‌ كه‌ به‌ ایران‌ می‌آیند، ۲۰ برابر شود و رقمی‌ در حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر را شامل‌ شود.
برگزاری‌ نمایشگاه‌های‌ بین‌المللی‌ همراه‌ با پخش‌ فیلم‌های‌ مستند در شهرهای‌ محل‌ برگزاری‌ نمایشگاه‌ و همچنین‌ مطالبی‌ كه‌ روزنامه‌ها در مورد این‌ نمایشگاه‌ها می‌نویسند موجب‌ جذب‌ هر چه‌ بیشتر گردشگران‌ می‌شود.
این‌ روزها، موزه‌ ملی‌ ایران‌ در حال‌ تغییرات‌ و بازسازی‌ است‌ و قسمت‌های‌ جدیدی‌ به‌ آن‌ اضافه‌ می‌شود. قرار است‌ موزه‌یی‌ برای‌ كودكان‌ كه‌ در آن‌ كار نقاشی‌، مجسمه‌ سازی‌، تئاتر بالباس‌ باستانی‌ و... صورت‌ می‌گیرد، بخشی‌ برای‌ نگهداری‌ كودكان‌ تدارك‌ دیده‌ شود تا والدین‌ بتوانند فرزندانشان‌ را به‌ این‌ مهدكودك‌ بسپارند و امكانات‌ رفاهی‌ مثل‌ رستوران‌ و چایخانه‌ در سطح‌ بین‌ المللی‌ در موزه‌ ملی‌ ایران‌ ساخته‌ شود. جدا از باسازی‌ موزه‌، ساختمان‌های‌ مجاوردر اختیار موزه‌ قرار می‌گیرد و موزه‌ را در سطح‌ میدان‌ مشق‌ (حدفاصل‌ خیابان‌ امام‌ خمینی‌، خ‌ سرهنگ‌ سخایی‌، خ‌ فردوسی‌) گسترش‌ می‌ دهد. باسازی‌ موزه‌ یك‌ سال‌ و نیم‌ تا دوسال‌ طول‌ می‌كشد و گسترش‌ فضای‌ موزه‌، پروژه‌یی‌ ۵ ساله‌ پیش‌بینی‌ می‌شود.
● و سخن‌ آخر؟
موزه‌ها مهمترین‌ مراكز فرهنگی‌ جوامع‌ هستند. اعتبار بسیاری‌ از جوامع‌، شهرها، كشورها به‌ تعداد و كوچكی‌ موزه‌هایی‌ است‌ كه‌ در آن‌ قرار دارند. اگر موزه‌ها دارای‌ برنامه‌ ریزی‌ منظم‌ و قوی‌تر باشند، در زندگی‌ مردم‌ حضور پیدا می‌كنند و بخشی‌ از زندگی‌ مردم‌ هم‌ در آنها جریان‌ می‌یابد.
موزه‌، تاثیرات‌ اساسی‌ در ارتقای‌ سطح‌ فرهنگی‌ جوامع‌ دارد و بیان‌ صریح‌ و مستقیم‌ تاریخ‌ فرهنگ‌ و تمدن‌ است‌. همچنین‌ در تمامی‌ عرصه‌ های‌ فرهنگی‌، هنری‌، اجتماعی‌، سیاسی‌، اقتصادی‌ نقش‌ دارد. اگر در كشورمان‌ به‌ دنبال‌ هویت‌ بخشی‌، وحدت‌ ملی‌، مشاركت‌ عمومی‌ هستیم‌، موزه‌ها می‌توانند نقش‌ اساسی‌ در این‌ رابطه‌ داشته‌ باشند. همچنین‌ در تغییر نگاه‌ جوامع‌ بشری‌ و بطور كلی‌ افكار عمومی‌، نقش‌ مهمی‌ را ایفا می‌كنند.
الهه‌ تقیه
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید