بهای سنگین برای خدمات اندک

اگر در گذشته‌های نه چندان دور به علت قیمت نسبتا بالای سیم‌کارت، این تکنولوژی نوین در میان عموم مردم رواج نیافته بود اما این روزها با آمدن اپراتور دوم ایرانسل و شکسته شدن قیمت‌های سیم‌کارت‌های اعتباری و دایمی، هر مشترک تنها با پرداخت ۱۵ هزارتومان می‌تواند یک شمارهء دلخواه را به نام خود ثبت کند. از آن سو نیز اپراتور اول برای عقب نماندن از گردونهء رقابت قیمت افسانه‌ای سیم‌کارت‌های دایمی خود را تا حدودی شکسته و بازهم برای خودنمایی در مقابل رقیب تازه به میدان‌آمده، سیم‌کارت‌های اعتباری خود را نیز به بازار عرضه کرده است و در کل رقابت این دو اپراتور بخش دولتی و خصوصی این نتیجه را در بر داشته است که این روزها می‌توان به راحتی مشاهده کرد که به دلیل شکسته‌‌شدن قیمت‌ها علاوه بر دستیابی عموم مردم به این تکنولوژی ارتباطی گاهی اوقات بعضی از افراد همزمان از دو تا سه تلفن همراه استفاده می‌کنند.
اگرچه این رقابت‌ها که با خود شکسته شدن قیمت‌ها را به همراه داشت باید سال‌ها قبل به وجود می‌آمد درست زمانی که به دلیل قیمت بالای سیم‌کارت و نوبت انتظاری حدود یکسال، سبب شده بود که بازار سیاهی برای فروش سیم کارت به وجود بیاید و عده‌ای سودجو از این راه به درآمدهای هنگفتی دسترسی پیدا کنند اما به هرحال این انقلاب در بحث قیمت‌های سیم‌کارت شکل گرفت و به نوعی این روزها هر فردی می‌تواند لحظه اراده کرده و با بهای اندک، سیم‌کارتی برای خود تهیه کند اما در این میان یک نکتهء اساسی هنوز از سوی دو اپراتور دولتی و خصوصی نادیده گرفته شده است و این مساله اختلال‌های همیشگی در برقراری ارتباط و ارسال پیام‌‌های کوتاه را شامل می‌شود تا آن‌جا که روزی نیست که کاربری بتواند به راحتی یک پیام ارسال کند یا حداقل بتواند بدون شنیدن انواع و اقسام پیام‌ها همچون مشترک موردنظر در دسترس نیست، شمارهء شما در شبکه موجود نیست و در جدیدترین نوع آن شمارهء مورد نظر شما تغییر یافته بتواند یک تماس راحت و بدون قطع شدن پی‌درپی داشته باشد; آرزویی که رسیدن به آن گویا غیرممکن است.
● تکذیب می‌کنیم
از ورود تلفن همراه به کشورمان ۱۳ سال سپری شده است و آن چیزی که استفاده از این وسیلهء ارتباطی را بیش از پیش جذاب کرده است بهره‌برداری از امکان ارسال SMS است. همان روشی که در آن می‌توان به جای مکالمهء صوتی با استفاده از متن با فردی دیگر در ارتباط بود. این روش ارتباطی به دلیل جذابیت خود آنچنان میان مردم رواج یافته است که با تمامی اختلال‌های موجود در شبکه باز هم با مصادف شدن با اعیاد و مناسبت‌ها حجم انبوهی پیام کوتاه بین مشترکان رد و بدل می‌شود تا آن‌جا که گفته می‌شود حداقل ۹۰ میلیون پیام کوتاه در مناسبتی همچون عیدفطر توسط ۱۹ میلیون مشترک شبکهء تلفن همراه اپراتور اول ارسال شده است و طبق آمارها گفته می‌شود ارسال پیام کوتاه نسبت به سال گذشته با رشد ۵۰ درصدی روبه‌رو بوده است.
وقتی ارسال پیام کوتاه بین مشترکان حدود ۵۰ درصد رشد داشته است این سوال مطرح می‌شود که چرا شبکهء تلفن همراه نیز تا این حد با رشد صعودی همراه نبوده و مثال عینی این ماجرا را می‌توان به اختلال شدیدی که در شبکهء تلفن همراه در روز عیدفطر پیش آمده بود، ارتباط داد. هر چند که مقامات مخابرات درست چند روز مانده به عیدفطر نوید آن را داده بودند که در این روز مشترکان اپراتور اول با مشکلی در ارسال پیام کوتاه و برقراری مکالمات روبه رو نخواهند شد چرا که ظرفیت مراکز پیام کوتاه برای میزان پیام‌های ارسالی کافی بوده و پیش‌بینی‌های لازم در این خصوص صورت گرفته است این اظهارنظر مخابراتی‌ها گرچه مانند تمامی مناسبت‌ها بیش‌تر به یک شعار شباهت داشت اما بیش‌تر مشترکان احساس می‌کردند که اپراتور اول برای این‌که به رقیب خود یعنی همان ایرانسل خودی نشان داده باشد حتما این‌بار بستر لازم را برای مبادلهء حجم بالای تماس و ارسال پیام کوتاه فراهم کرده است اما متاسفانه باز هم ثابت شد که اختلال در ارسال پیام کوتاه در این روز به شدت وجود داشته حتی برقراری تماس نیز با سختی امکان‌پذیر بود، هرچند که در مقابل گلایهء مردم از اختلال در ارسال پیام‌های کوتاه در عید فطر، اپراتور اول با تمام قوا آن را تکذیب کرد تا آن‌جا محمد حسین فلاح اصغری معاون نظارت و مدیریت شبکهء ارتباطات سیار، همان شخصی که پیش از عید فطر به مشترکان وعده داده بود که در این روز مشکلی در ارسال پیام کوتاه و برقراری مکالمات وجود نخواهد داشت با تکذیب اختلال در شبکه عنوان کرد که از بعدازظهر روز جمعه تا ظهر روز شنبه بالغ بر ۹۰ میلیون پیام کوتاه توسط مشترکان ارسال شده است و این آمار نشان از وضعیت مطلوب شبکه دارد.
به هرحال خوب بود که مسوولان مخابراتی به جای تکذیب کردن، سری به صندوق پیشنهادات و انتقادات مردمی نیز می‌زدند چرا که حتما مشترکانی که تا حدودی پیگیر بودند بعد از این‌که ارسال پیام و تماس آن‌ها با اختلال همراه بود حتما متن اعتراضی را ارسال کرده‌اند که در نظر گرفتن این تعداد اعتراض شاید بتواند تجدیدنظری را در گفتار این مسوولان به وجود بیاورد چون آن‌طور که حافظه‌ها یاری می‌کند در مشکلات قبلی پیش آمده نیز در ابتدا به طور کامل مساله اختلال تکذیب شده است ولی بعد از مدتی با پیگیری‌های فراوان، مسوولان تا حدودی مشکلات پیش آمده را در شبکهء تلفن همراه پذیرفته‌اند اما در کل هیچ‌گاه به طور کامل این اختلال‌ها از سوی آن‌ها مورد تایید قرار نگرفته است و عواملی را غیر از ضعیف‌بودن شبکه در این مساله دخیل دانسته‌اند.
به عنوان نمونه رییس مرکز پیام کوتاه امام خمینی شرکت ارتباطات، عدم موفقیت در ارسال پیام‌های کوتاه را تا حدود ۸۰ درصد مربوط به رفتار فرستندهء آن می‌داند و خارج بودن مشترک ارسال‌کنندهء پیام کوتاه از پوشش شبکه، خاموش بودن گوشی، اشکالات فنی داخل گوشی و خطاهای سیستمی را از عواملی می‌داند که در به مقصد نرسیدن پیام به گیرنده تاثیر مستقیم دارد و در این میان تنها ۲۰ درصد مشکلات شبکه باعث می‌شود که پیام کوتاه با موفقیت ارسال نشود.
● سرمایه‌گذاری سود‌آور
وقتی صحبت از اختلال‌های پی‌درپی در شبکهء تلفن همراه به میان می‌آید در حالت واقع‌بینانه باید انتظار داشته باشیم که به نوعی این وسیلهء ارتباطی از سوی مخاطبان با بی‌مهری روبه‌رو شود اما نه‌تنها این اتفاق تا کنون شکل نگرفته است بلکه با نگاهی کوتاه به جدول رشد تعداد کاربران می‌توان به این حقیت پی‌برد که با تمامی کاستی‌های موجود در شبکه، مشترکان تلفن همراه به پیام کوتاه اعتیاد پیدا کرده‌اند تا آن‌جا که این وسیلهء ارتباطی از جنبهء ارتباطی خود خارج شده و به یک وسیلهء سرگرم‌کننده برای ارسال انواع و اقسام لطیفه‌‌ها و متن‌های ادبی و عاشقانه تبدیل شده است و همین ویژگی باعث شده است که رشد استفاده از خدمات پیام کوتاه با سیرصعودی همراه باشد تا آن‌جا که طبق آمارهای رسمی گفته می‌شود تعداد کاربران تلفن همراه در ایران که امکان ارسال و دریافت پیام کوتاه را دارند از مرز۲۴ میلیون نفر فراتر رفته است و این تعداد کاربر با تمامی کاستی‌های موجود در شبکه باز هم در امر ارسال پیام کوتاه به شدت فعال هستند و با این فعالیت، سود هنگفتی را برای شرکت مخابرات به ارمغان آورده‌اند. تا آن‌جا که طبق اظهارنظر مسوولان در شرکت مخابرات گفته می‌شود تنها در اولین روز سال جدید بیش از ۱۱۸ میلیون و ۲۰۰ هزار پیام کوتاه تبریک بین مشترکان تلفن همراه دولتی رد و بدل شده است که این تعداد پیام کوتاه مبلغی معادل ۶/۱ میلیارد تومان برای این شرکت سود‌آوری داشته است و در یک کلام باید گفت مشترکان روز اول سال را با یک هدیه نفیس به مخابراتی‌ها تبریک گفته‌اند.
به هرحال اعتیاد به پیام کوتاه به حدی در میان مشترکان افزایش یافته است که رقیب اصلی اپراتور اول یعنی ایرانسل در اقدامی جالب دست به فروش سیم‌کارت‌های خاص ارسال پیام‌کوتاه با نام پیام‌رسان کرده است; همان سیم‌کارت‌هایی که با بهای ۱۰ هزارتومان عرضه می‌شود و طبق اعلام روابط عمومی ایرانسل، هزینهء ارسال هر پیام کوتاه از طریق این سیم‌کارت‌‌ها تنها ۱۰ تومان است که پایین‌ترین هزینهء پیام‌کوتاه در بین تمام اپراتورهای تلفن همراه فعال کشور به حساب می‌آید.
پس از اعلام این خبر بار‌دیگر اپراتور اول پا به میدان رقابت گذاشت تا آن‌جا که مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار نیز اعلام کرد که سیم‌کارت ویژهء ارسال پیام‌کوتاه این شرکت پس از تحویل سیم‌کارت اعتباری مشترکان، وارد بازار خواهد شد اما در خصوص قیمت نهایی این سیم کارت و به نوعی تعرفهء هر پیام ارسالی هیچ‌گونه اظهارنظری صورت نگرفت و تنها گفته شد که تعرفهء این نوع سیم‌کارت‌ها پس از تصویب نهایی اعلام خواهد شد.
به هرحال مسالهء پنهان بودن تعرفه‌سیم‌کارت‌های پیام‌رسان اپراتور اول شاید یک دلیل عمده داشته باشد چرا که تعرفهء فعلی ارسال پیام کوتاه به وسیله تلفن همراه غیرعادلانه اعلام شده است تا آن‌جا که سازمان بازرسی کل کشور به شدت پیگیر این مساله بوده و در همین خصوص یک مقام آگاه در سازمان بازرسی کل کشور در گفت‌وگو با سایت خبری موبنا اعلام کرده‌است، گزارش سازمان بازرسی کل کشور در تاریخ ۲۶ اردیبهشت ماه ۸۶ به صورت مستند به وزیر ارتباطات ارایه شده است و در گزارش فوق دو پیشنهاد درنظر گرفته شده است; اول آن که رگولاتوری نسبت به تعیین تعرفهء عادلانه اقدام کند و دیگر این که با توجه به ناکارآمدی شبکهء موجود، شرکت ارتباطات سیار به تقویت تجهیزات آن بپردازد و سازمان تنظیم مقررات براساس نامهء سازمان بازرسی کل کشور در تاریخ ۱۶ مرداد ۸۶ نامه‌ای را برای بررسی این موضوع به شرکت مخابرات ایران ارایه کرده و در آن با اشاره به نامهء ارایه شده در مرداد۸۵ خواسته است تا پیشنهاد خود را ظرف یک هفته ارایه داده و در غیر این‌صورت بررسی به کمیسیون تنظیم مقررات ارجاع داده می‌شود. این مقام آگاه با تاکید بر این‌که وزیر ارتباطات ظرف ۱۰ روز گزارش سازمان بازرسی را پاسخ گفته و اجرای این مهم را به سازمان رگولاتوری سپرده است، خاطر نشان کرد: «رفع دغدغه‌های مردم و کاهش هزینه‌ها از جمله مسوولیت‌های سازمان بازرسی کل کشور است که در‌خواست کاهش تعرفهء پیام کوتاه هم در راستای همان مسوولیت است.»
وی در تشریح گزارش سازمان بازرسی کل کشور دربارهء ناعادلانه بودن نرخ پیام کوتاه اپراتور اول نیز می‌‌گوید‌: «طبق گزارش سازمان بازرسی کل کشور میزان اشغالی ارسال پیام‌کوتاه از شبکهء ارتباطات سیار از نظر زمانی بین سه تا پنج ثانیه است به نحوی که ارسال پیام کوتاه یک ششم زمان مکالمه اشغال لینک را در پی خواهد داشت و با توجه به این‌که هزینهء هر دقیقه مکالمهء اپراتور اول ۴۴۷ ریال است، یک ششم این زمان برای پیام کوتاه حدود ۷۰ ریال خواهد بود.»
این مقام آگاه با اشاره به سرمایه‌گذاری شبکه در خصوص تجهیزات پیام کوتاه یادآور شد: «از سال ۸۰ تا ۸۵ میزان سرمایه‌گذاری شرکت ارتباطات سیار برای توسعهء تجهیزات پیام کوتاه ۱۰ میلیارد تومان بوده است این در حالی است که بر اساس آمار از آذرماه سال ۸۴ تا آذرماه ۸۵ بالغ بر ۵/۶ میلیارد پیام‌کوتاه در این شبکه ردوبدل شده است که درآمد این شرکت از این میزان بیش از ۹۱ میلیارد تومان طی یک سال بوده است.»
وی با بیان این‌که «ارتباطات سیار ظرف مدت یک سال، ۴۵ برابر سرمایه‌گذاری انجام شدهء توسعهء شبکهء پیام‌کوتاه درآمد کسب کرده است» خاطرنشان کرد: «دولت‌ها موظف به ارایهء خدمات با نرخ پایین به مردم هستند و نباید تنها درآمدزایی هدفشان باشد.»
این مقام آگاه با اشاره به نرخ متعارف پیام‌کوتاه در دنیا گفت: «اکثر کشورها تا ۲۰ درصد نرخ مکالمه را برای پیام کوتاه در نظر می‌گیرند که چنانچه ارتباطات سیار نیز این محاسبه را رعایت می‌کرد تعرفهء پیام‌کوتاه باید ۹ تومان در نظر گرفته می‌شد اما این شرکت براساس بخشنامهء سال ۸۲ به صورت غیرکارشناسانه ۳۰ درصد نرخ مکالمه را برای تعرفهء پیام کوتاه درنظر گرفته است و به این دو دلیل سازمان بازرسی کل کشور نرخ پیام‌کوتاه را ناعادلانه اعلام کرده است.»
به هرحال درآمد مخابراتی‌ها از محل ارسال پیام کوتاه آن‌قدر چشمگیر است که ریاست‌جمهوری نیز در اظهارنظری از مسوولان مخابراتی خواسته است که وقتی درآمد روزانهء شما تنها از محل ارسال پیام‌کوتاه نزدیک شش میلیارد ریال است می‌توانید بخشی از این مبلغ را به دانشگاه‌‌‌ها اختصاص دهید که آن را صرف خرید تجهیزات کنند که مردم نیز از این مساله راضی بوده و از آن استقبال خواهند کرد. هرچند به نظر می‌رسد مردم راضی‌تر باشند که رییس جمهوریشان به جدیت پیگیر مساله کاهش تعرفهء پیام کوتاه باشد.
پیام کوتاه در دل خود داستان مفصلی دارد; داستانی که یک سر آن را مشترکان علاقه‌مند به این جادو ارتباطی در دست دارند تا با هزاران مشکل موجود در شبکهء تلفن همراه باز هم خود را شیفتهء ارسال پیام کوتاه نشان می‌دهند و آن سوی دیگر داستان نیز شرکت ارتباطات سیار است که از شیفتگی مشترکان خود روزانه میلیاردها تومان کسب درآمد می‌کنند و در این میان نیز بعد از مدت‌ها سازمانی چون سازمان بازرسی کل کشور پا به میدان گذاشته است تا بلکه ناعادلانه بودن تعرفه‌ها را بشکند; مساله‌ای که سال‌ها پیش از سوی کارشناسان و تحت عنوان ده‌ها گزارش مفصل در مطبوعات به چاپ رسید بود اما چندان مورد توجه قرار نگرفت اما وقتی طلسم یکه‌تاز بودن اپراتور‌اول با ورود بخش خصوصی شکسته شد به نوعی نگاه‌ها نیز تغییر کرد و تازه برای بسیاری مشخص شد که طی این سال‌ها مخابرات بهای ناعادلانه‌ای از مردم برای خدمات‌دهی گرفته است.

مینو‌مومنی

منبع : روزنامه سرمایه