ازدواج در سریالهای ماه رمضان!

صنایع فرهنگی و تکنولوژی های رسانه ای در تولید کالاها و برنامه های خود برای متقاضیان و مخاطبان ، به ذائقه ، نیازمندی ها و ویژگی فرهنگی آنان توجه می کنند و پیام خویش را از درون سبک و شیوه زیست مردمی می گیرند که قرار است پیامشان را به آنان ارسال کنند.
شرط مخاطب پذیری و گیرندگان فعالی که به دریافت کنشگرانه پیامها توجه کنند و این کالاهای فرهنگی را مصرف نمایند، اهتمام به بن مایه های رفتاری و تاریخی و خرده فرهنگ های حوزه عمومی است تا به واسطه فرافکنی و همذات پنداری مخاطب با اثر ارتباط حاصل و آموزش و سرگرمی و دیگر اهداف دنیای رسانه ها محقق شود.
ساخت و تولید فیلمهای سینمایی و سریال های تلویزیونی بیش از دیگر ابزارها و فناوری های جدید در بستر این مکانیسم فرهنگی شکل می گیرند و موجودیت می یابند.
برای همین است که ملودرام های خانوادگی و قصه های پرسوز و گداز عاشقانه بیش از ژانرهای دیگر مورد توجه مخاطبان ایرانی قرار می گیرد. تجربه های زندگی و تاریخ اجتماعی آنان به این ذائقه هنری دامن می زند و میل به تماشای آثاری که به این مولفه ها توجه می کنند را افزایش می دهد.
پاشنه آشیل این داستان ، قصه عشق و ازدواج و دلدادگی است که دامنه گسترده ای دارد و از ژانر حماسی و جنگی تا گونه های وحشت و کمیک را تحت الشعاع خود قرار داده است.
علاقه ایرانیان به فیلمهای هندی ، برآمده از همین شخصیت فرهنگی است و نقش مهمی در مخاطب شناسی ایرانی دارد. این مساله اگرچه دارای سابقه و ریشه های تاریخی است اما در دهه اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته و حتی راه افراط پیموده است.
از موارد قابل دسترسی و همه جانبه برای ردیابی این موضوع در فیلم و سریال های ایرانی ، همین سریال های ویژه ماه رمضان است که اکنون به سنتی رسانه ای بدل شده و مخاطبان زیادی را جذب خود کرده است.
پخش یک ماهه و فشرده این سریال ها ، فرصتی است تا در یک نگاه مقایسه ای به بررسی این موضوع بپردازیم و برمدعای خویش شاهدی زنده بیاوریم.
هم اکنون ۴سریال ویژه ماه رمضان روی آنتن است که بنا به سنت چندین ساله جای خود را میان مخاطبان باز کرده است. به هر یک از آنها اگر از منظر کشف این معنی دقت کنید ، متوجه خواهید شد در همه آنها مساله ازدواج به شکل پررنگی مطرح است.
سریال «اغماء» اگر چه در فضای ماورایی و معناگرا ساخته شده اما مساله ازدواج در آن از چند منظر مطرح می شود. علاقه دکتر جودت به خانم دکتر بردیا و پیشنهاد ازدواج به وی از یک سو و طرح ازدواج میان پری پژوهان و پسر همکلاسی اش و موضوع ازدواج میان فرزاد و رز و الیاس و پری از سوی دیگر مساله ازدواج را حتی در ساختاری غیرمتعارف و ژانری ماورایی به تصویر می کشد.
در «میوه ممنوعه» که عشق و فکر تجدید فراش محور اصلی قصه است که البته ازدواج عاشقانه دختر حاجی فتوحی با مرد مورد علاقه اش را نیز باید به آن افزود. مساله ازدواج در اینجا بهانه چالش و درگیری خانوادگی می شود و تعلیق های پرکششی خلق می کند.
در یک «وجب خاک» نیز ، تقاطعی چند سویه از ازدواج اما در بستری کمیک روایت می شود که در نوسانی از تعلیق های پر حادثه به تعریف قصه خود می پردازد. مشکل ازدواج حمید با دختر مورد علاقه اش و ایاز و بهمن سی دی به دختر افشاری ، مثلثی سه گانه از عشق و ازدواج خلق می کند که همچون ریلی ، داستان را به جلو حرکت می دهد. در آخرین مجموعه از این سری یعنی «شکرانه» نیز اساسا قصه با ازدواج مجدد پدر خانواده با زنی جوان آغاز می شود.
براساس همین نگرش ، اگر به سریال های سالهای پیش نیز نگاهی اجمالی بیندازیم ، ردپای پر رنگ ازدواج را در آن خواهید یافت البته ازدواج به دلیل قابلیت بالای قصه پردازی و امکان خلق فضاهای دراماتیک و تراژدی و ایجاد تعلیق های پرکشش ، عنصر مهمی در فیلمسازی است که البته تا حدودی بازنمایی واقعیت بیرونی نیز هست اما حضور پررنگ آن در فیلم و سریال های ما به دلایلی غیرسینمایی وابسته است و مستلزم تحلیلی جامعه شناختی است.
به عبارت دیگر ، طرح مساله ازدواج در سریال های ایرانی نه یک جاذبه صرف سینمایی که نشانگر رشد کاریکاتوری این نیاز فردی - اجتماعی در جامعه است و البته طرح وضعیت متضاد آن یعنی طلاق نیز در مقابل یک موقعیت پارادوکسیکال روان - جامعه شناختی به وجود می آورد که سوژه خوبی به دست کارگردان ها می دهد.
رشد جمعیت جوان در سن ازدواج در کشور ، افزایش برخی نابهنجاری های اجتماعی مثل فرار دختران ، ازدواج های پنهانی یا ازدواج مجدد و موقت در کنار گشودگی فرهنگی در برابر این مساله و اعتبار یافتن عشق میان دختر و پسر در جامعه ، بسترها و زمینه جامعه شناسی این وضعیت هستند که موجب شده برخی تابوهای سخت گذشته در مقابل طرح مساله ازدواج بشکند و این موضوع به شکلی قدرتمند و متکثری وارد فضای سینمایی هنری کشور شود.
برخی خط قرمزهای شرعی فرهنگی که از به تصویر کشیدن برخی روابط عاطفی میان زن و مرد در سینمای ما جلوگیری می کند ، موجب شده است ازدواج نقش جایگزین و مضاعفی در قصه پردازی و فیلمنامه ها بیابد و خود را در شکلی اخلاقی تر ، تصعید دهد البته خصلت اجتماعی و عاطفی بودن ایرانیان را نیز باید به عنوان پس زمینه موضوع در نظر داشت.
مساله ای که موجب شده است نه تنها ازدواج به سبک ایرانی بر پرده نمایش بنشیند و به تصویر درآید ، بلکه سینما بر محور ازدواج به شیوه ایرانی نیز رواج یابد.
یکی از نقاط آسیب پذیر سینمای ایران همین مساله است که واکنشی اجتماعی نسبت به یک خلائ تاریخی را بازتاب می دهد و بیش از آن که بر نگرش حل مساله باشد ، صرفا به عنصری تعلیق دهنده و سرگرمی ساز محدود می شود.
این موضوع ، گاهی آنقدر لوث می شود که مخاطبان در همان ابتدا ازدواج برخی کاراکترها را در پایان پیش بینی می کنند و مطمئن هستند بالاخره در طول فیلم یکی با دیگری وصلت خواهد کرد. طنز تلخ حقیقت همین جاست.
جایی که طرح پررنگ ازدواج در سریال ها نه دلیل به اهمیت سینمایی که به خاطر بحران موضوع در جامعه است بحرانی که با بحران سینما آمیخته است

http://ssaemi.blogfa.com