جزیره نفرین شده

جنگ و خشونت به جزیره سریلانکا بازگشته است. در میان سکوت و فراموشی مجامع بین المللی، دو جبهه نیروهای دولتی و شورشیان تامیل چند روزی است که تلخ ترین صحنه های کشتار و خشونت را در کرانه اقیانوس هند به نمایش گذاشته اند. حادثه روز چهارشنبه انفجار اتوبوسی در سریلانکا فقط یکی از ده ها واقعه خشونت باری است که در طلیعه سال نو در این ناحیه به وقوع می پیوندد. در سال ۲۰۰۲ دو گروه متخاصم سریلانکا توافق کرده بودند آتش بس را برقرار سازند تا با مذاکرات به تفاهم برسند. تا پیش از این اعلام آتش بس هزاران نفر کشته و از خانه های خود آواره شده بودند و البته در خلال این مدت نیز حدود ۵ هزار نفر کشته شده اند. از این منظر می توان گفت این پیمان تکه کاغذی بیش نبوده است. با این حال اکنون دوباره سریلانکا در نقطه ای ایستاده است که پیش از سال ۲۰۰۲ قرار داشت.
مناقشات داخلی سریلانکا، داستانی تراژیک دارد که اغلب از دید ناظران و افکار عمومی پنهان می ماند و تنها نام ببرهای تامیل است که به گوش آشنا می آید. برای یافتن اسباب و علل این مناقشات باید در دفتر مناقشه تاریخ ۵۰ ساله این سرزمین تورق کرد. اگرچه آغاز این مناقشه اغلب سال ۱۹۸۳ ذکر می شود اما پیش از آن نیز این منطقه سه دوره و در طی سال های ۱۹۵۸ ، ۱۹۷۷ و ۱۹۸۱ شاهد شورش هایی بوده است. در جنگ های آن روز گروهی موسوم به سینال ها به تامیل ها حمله می کردند. تا این که در سال ۱۹۷۵ در پی زد و خوردهای دائمی بین نیروهای دولتی و تامیل ها که در شرق و شمال جزیره سریلانکا زندگی می کردند، تامیل ها اقدام به تشکیل گروهی استقلال طلب به اسم ببر های تامیل کردند. این گروه بر این اعتقاد هستند که سینال های حاکم بر کشور پس از کسب استقلال سریلانکا از انگلستان حقوق تامیل ها را نقض کرده اند و این باور، سرچشمه اصلی ده ها سال جنگی شده که اکنون این نقطه شبه قاره را در تلاطم نگه داشته است. ببرهای تامیل از آن زمان خواستار استقلال بخش شمالی سریلانکا و همچنین شرق آن شدند. اما دولت سریلانکا حاضر به قبول چنین خواسته ای نشد و در مقابل دولت کلمبو شورشیان تامیل را تروریست نامید و با این اقدام آتش نزاع شعله ور شد. کلمبو در ادامه راهبرد خویش برای انزوای تامیل ها رأی ۳۲ کشور را در زمینه تروریست خواندن شورشیان تامیل جلب کرد.
تنها فرصت تنفس میان دو جبهه سال ۲۰۰۲ به وجود آمد زمانی که با پادرمیانی نروژ قرارداد آتش بسی بین دو طرف منعقد شد که البته هیچکدام به آن پایبند نماندند و سرانجام با شروع سال جدید، سیل بحران و خشونت به کرانه اقیانوس هند بازگشت. دولت کلمبو در پی حمله ببرهای تامیل در شب اول سال نو اعلام کرد بزودی به این آتش بس کاغذی پایان خواهد داد. البته دولت سریلانکا در کنار این اقدام راه گفت وگو و مذاکره را باز گذاشت و گفت همچنان معتقدیم راه حل نظامی بهترین راه نیست. پس از اعلام احتمال لغو آتش بس از سوی دولت، نروژ و اروپایی ها که رشته صلح خود را برباد رفته می دیدند اعلام نارضایتی کردند. پاجاپاکسا رئیس جمهور سریلانکا معتقد است حادثه خونین اخیر در نزدیکی «کلمبو»، آخرین شلیک به امیدهای صلح ملت سریلانکا و قوم تامیل بود. کلمبو برای همیشه پیمان آتش بس را لغو کرد و دلیل آن را کشته شدن ۳۰۰ نفر طی دو هفته خواند. عالی ترین مقام سریلانکا، مایندا پاجاپاکسا در سخنان اخیر خود هنگامی که بحث از بن بست در این مناقشه خونین شد به فراموشی اندیشه های صلح خاندان گاندی در شبه قاره اشاره کرد. او تلویحاً اظهار داشت که این موج نزاع ها از افول روحیه تفاهم و مدارا - به عنوان میراث تفکر گاندی ها- در میان اقوام و گروه های حاکم بر منطقه از میان خاندان گاندی و نهرو آخرین بازمانده آنها، راجیو گاندی سال ۱۹۸۷ توانسته بود پل تفاهم را روی این شکاف قومی استوار کند اما او خود نیز نهایتاً قربانی آتش تعصب قوم دیگری (سیک ها) در هند شد.
رئیس جمهور سریلانکا می گوید: «راجیو گاندی رهبر بزرگی بود که دیدی قوی نسبت به وقایع سریلانکا داشت.» پاجاپاکسا به همین جهت ترجیح می دهد هندوستان برای برطرف کردن مشکلات داخلی کشورش گام بردارد تا نروژ و اروپا یا آمریکا. بعد از شکسته شدن پیمان آتش بس از سوی ریاست جمهوری سریلانکا، نیروهای دولتی در مناطقی که تحت کنترل ببرهای تامیل قرار دارد، مستقر شدند که همین منجر به بروز موج تازه درگیری ها بین تامیل ها و ارتش شد. اما بخش تراژیک این درگیری سیاسی آنجا است که سازمان ملل از بروز یک فاجعه انسانی خبر داده است بویژه آنکه کشورهایی مانند ژاپن کمک اقتصادی خود را به این کشور قطع کرده اند.

بنفشه غلامی

منبع : روزنامه ایران