مرکز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات

با توجه به نقصان عمده مراکز رشد فناوری (TECHNOLOGY INCUBATORS) و محدودیت جغرافیایی آنها در حمایت از بنگاههای کوچک و متوسط و کارآفرینان، بسیاری از شرکتهای نوپا از جامعه هدف، که نیاز مبرمی به حمایتهای انکوباتوری دارند، نمی توانند مستأجران حقیقی مراکز رشد موجود باشند. «مرکز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات» تصمیم دارد تا از طریق ایجاد امکانات مجازی و متدولوژی آموزش الکترونیک، اهداف یک مرکز رشد حقیقی را تا حد امکان در قالب یک طرح مجازی محقق سازد. این مرکز قصد دارد تا امکانات بهتری را جهت دسترسی آسان و ارزان به آموزشهای مداوم مورد نیاز و خدمات مشاوره­ای برای جامعه هدف (دانشجویان، فارغ التحصیلان، مخترعان و شركتهای كوچك و متوسط فناور و تمامی افراد حقیقی و حقوقی آشنا به دانشهای نوین در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات) فراهم سازد.
در این مقاله سعی شده است تا با ارایه یک مفهوم کلی از مرکز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات و مقایسه آن با مراکز رشد حقیقی، به چگونگی عملکردهای موجود در آن و نیز خدماتی بپردازد که این مراکز به صورت مجازی به مستأجران خود ارایه می‌دهند. همچنین معیارهای موفقیت یک مرکز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز که در هنگام راه اندازی و نیز اداره آن باید مورد توجه قرار بگیرد، در این مقاله به صورت خلاصه وار به آن اشاره شده است.
تب جهانی شدن در هزاره سوم، اقتصاد كشورها را به انعطاف­پذیری و نوآوری بیشتر در رقابتهای اقتصادی سوق می‌دهد. در حال حاضر، برتری رقابتی یك كشور بیش از آنكه به منابع طبیعی و یا ظرفیت موجود صنعتی كشور متكی باشد، به توانایی در عرضه محصولاتی نو باكیفیت، بادوام و با قیمتی ارزان وابسته است. اكنون سرمایه، ارزش محوری خود را از دست داده است و صنایع به این نتیجه باارزش رسیده‌اند كه به کارگیری اثربخش علم و فناوری، كلید كارایی بالاتر و منافع افزونتر است. دولتها و جوامع به این حقیقت پی‌برده‌اند كه رفاه آنها منوط به آن است كه چگونه علم و فناوری را به طور سازگار با نیازهای ملی خود به­كار گیرند. امروزه مراکز رشد (Incubators) فناوری به عنوان مهمترین ابزار حمایتی از ایده­های خلاقانه و بنگاههای کوچک و متوسط فناور TSMEs (Technical Small and Medium EnterPrises)شــــناخته می­شوند.
مرکز رشد مجازی با در هم شکستن مرزها و با بهره گیری از توانمندیها و فناوریهای ارتباطات راه دور، علاوه بر آنکه همان اهداف انكوباتورهای واقعی را دنبال می كنند، امکان دستیابی به اطلاعات و مشاوره­های مورد نیاز کارآفرینان ایده­مند و بنگاههای کوچک و متوسط فناور در تمامی جهان را نیز مهیا می كند.
هرچند برخی صاحب نظران، مراكز رشد مجازی را چیزی غیر از مراكز رشد علمی می دانند، ولی به هر حال ظهور انكوباتور ها و انكوباتورهای مجازی یك واقعیت قابل تأمل است. هم اكنون با توجه به تعداد بسیار زیادی از مراکز رشد مجازی فعال در دنیا که با مراجعه به سایت اینترنتی آنها، می توان از خدمات موجودشان استفاده كرد، به نظر می رسد كه این روند، روز به روز تشدید می شود. به هر حال انفجار سرمایه گذاری درشركتهای اینترنتی (دات كام ها)، باعث شده است كـــه مفهوم انكوباتورهای مجازی گسترده تر شده و شركتهای سرمایه گذاری مخاطره پذیر و سایر شركتهای سرمایه گذاری دركسب و كارهای جدید را نیز دربرگیرد. ازآنجا كه لازم نیست این شركتها حتماً فضای فیزیكی و پشتیبانیهای لجستیك فراهم كنند، می توان آنها را «انكوباتورهای بدون دیوار» نام نهاد.
● تعریف مركز رشد مجازی:
مرکز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات، سازمانی مجازی برای بسط و توسعه نوآوریها در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات است تا از این طریق به صاحبان اندیشه در پرورش ایده هایشان، با ارایه خدمات انکوباتوری یاری رساند. در این مرکز مجازی، دانشگاه ها، سازمانها و مؤسسات تحقیقاتی و پژوهشی، شركتها و سازمانهای خدمات مهندسی، نوآوران و اندیشمندان و کلیه افراد علاقه مند و فعال در مباحث مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات می توانند مشاركت كنند.
«مرکز رشد مجازی فناوری ارتباطات و اطلاعات» اعضای خود را در قالب یک فرایند آموزش نوآورانه پرورش خواهد داد و امکان ایجاد نوع جدیدی از ارتباط را مابین شرکتهای کوچک و متوسط فناور و آموزش دهندگان و آموزش گیرندگان فراهم خواهد ساخت. این مرکز همچنین می­تواند به بخشهای آموزش مراکز رشد فناوری، پارک های علمی تحقیقاتی و آژانس های حمایت از کسب و کارهای کوچک در جهت حمایت از کارآفرینان و آموزش مداوم آنها خدمات ارائه كند.
مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات، امكان همجواری مجازی را برای بنگاههای صنعتی، ‌دانشگاهیان و سیاستگذاران فراهم می آورد و از این طریق، انجام پروژه های مشترك، تحقیقات مشاركتی و برگزاری دوره های آموزشی مشترك را ممكن می‌سازد. پشتیبانی تخصصی از نوآوری، یكی از كاركردهای مهم مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات است. كاربران آن می توانند با مراجعه به اجاره نشینان مجازی، از مشاوره تخصصی، آموزشهای از راه دور، و منابع اطلاعات تخصصی آن بهره مند شوند.
● مقایسه مراكز رشد مجازی و حقیقی فناوری اطلاعات و ارتباطات‌:
در مقایسه با مراكز رشد حقیقی فناوری اطلاعات و ارتباطات، مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات، هیچ فضای كاری فیزیكی یا پشتیبانی اداری ارایه نمی كنند. آنها در عوض، دسترسی به شبكه ای از متخصصان كارآفرین، سرمایه گذاران و مشاوران در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را تأمین می كنند و نیز كمك می كنند تا سایر نیازهای كارآفرینی با مشاوره های تخصصی در زمینه های مذكور، برآورده شود.
مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات، نقش مؤثری در هم افزایی بین شركتهای فناور نوپای مشابه، كه از طریق برخوردهای رودررو و مشاركت در حل مشكلات ایجاد می شود، ایفا نمی كند. همچنین این مركز نمی تواند از طریق حمایتهای اداری یا زیرساختی، به شركتهای فناور نوپا در شروع فعالیتشان كمك كند. در عوض، این مركز قادر است شبكه مشاوره ای بهتری در اختیار شركتهای تحت پوشش خود بگذارد و عرضه و تقاضای مدیریت و استعداد فنی را در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به نحو بهتری تطبیق دهد. این موضوع، اغلب به ابتكار جامعه هدف این مركز بستگی دارد و مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات، تنها برنامه كار و شبكه را مهیا می كند.
● مرکز رشد مجازی:
از جمله مهمترین اهدافی را كه یك مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای فعالیتها و ارایه خدمات خود،‌ مدنظر دارد،‌ می توان به موارد زیر اشاره كرد:
- ایجاد محیطی مجازی برای عرضه نوآوریها و تبادل اطلاعات در عرصه فناوری؛
- كمك به رشد و تكامل ایده های نوآورانه تا مرحله آمادگی جهت اجرا؛
- توسعه و گسترش مدیریت نوآوری و روشهای آن در تخصصهای مختلف؛
- كمك به كسب، خلق و نوآوری در عرصه فناوری توسط شركتهای متوسط و كوچك و شركتهای مبتنی بر فناوریهای نوین؛
- گسترش و توسعه فناوری اطلاعات در مدیریت نوآوری و مدیریت فناوری؛
- تشویق متخصصان به تبادل اطلاعات و توسعه فرهنگ مالكیت معنوی.
● عملكردهای مختلف مركز رشد مجازی
در تحقیقاتی كه به عمل آمده، دو نوع عملكرد در مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات مشاهده گردیده است:
۱- برقراری ارتباط بین خواسته ها و امكانات شركتهای فناور و پیوند دادن آنها با یكدیگر از طــریق اتصال زنده و پیوسته به رایانه مركزی (ON LINE MATCHMAKING). در این مراكز، به مجتمــــع سازی خدمات مجازی پرداخته می شود كه دسترسی به خدمات فناورانه و حرفه ای را امكان پذیر می سازد و یا تا حدودی، خود این خدمات را تهیه می كنند.
۲- برقرار كنندگان پیوند زنده، كه با فراهم ساختن یك خط مشی ارتباطی و خبرگیری برای كارآفرینان، متخصصان و شركتهای فناور نوپا، كنفرانس ها و سمینارهای مختلفی را برای آنان بر پا كرده، همچنین در زمینه منافع مشترك، گروههای یادگیری زنده تشكیل داده كه هم كسانی را كه در جستجوی نظرات مشورتی متخصصان بودند و هم افرادی را كه می خواستند تجـــربه هایشان را بین خود مبادله كنند، شامل می شود.
خدمات ارایه شده در مركز رشد مجازی:
الف - آموزش و مشاوره: سیستم آموزش و مشاوره الکترونیک (مبتنی بر استانداردهای آموزش الکترونیک در جهان و مطابق با شرایط و زیر ساختهای الکترونیک و اینترنتی ایران) در سه بعد:
- آموزش غیر همزمان: تهیه و در اختیار قرار دادن برنامه­های صوتی و تصویری آموزشی از طریق اینترنت و یا سفارش آن از طریق اینترنت، برگزاری کنفرانس ها و نمایشگاههای مجازی، ایجاد امکانات بازدید مجازی از مراکز علمی، تولیدی و پژوهشی موفق، با فناوری بالا برای اعضا؛
- آموزش همزمان: سخنرانیهای برخط براساس یک طرح مشخص، مرکزبحث و تبادل­نظر؛
- آموزش مشارکتی: ارتباط و مشارکت برخط بین اعضای گروهها براساس یک طرح مشخص مانند سرویس مشاوره برای تحلیل طرح شغلی با حضور سرمایه گذاران با تجربه و نیز کمک به طراحی طرح شغلی به منظور کمک به جذب سرمایه و دسترسی به خدمات حرفه ای مانند خدمات حسابداری و خدمات حقوقی.
ب - ایجاد شبکه ارتباطی با کاربردهای گوناگون شامل:
- ارتباط صنایع کوچک و متوسط فناور با متولیان (و یا مراکزی که به نوعی می­توانند در ارتباط با شرکتهای کوچک و متوسط نقش ایفا کنند مانند اتاق بازرگانی و ...) به منظور اطلاع آنها از فرصتهای موجود و استفاده مفید از آنها؛
- ایجاد شبکه ارتباطی ما بین شرکتها و کارآفرینان عضو به منظور استفاده از تجربیات یکدیگر و نیز مرتفع ساختن نیازهایی که شرکتها خود قادر به رفع آنها نیستند از طریق دیگر شرکتهای عضو؛
- ایجاد هسته های هم­جوشی تجاری به منظور اشتراک مساعی مابین شرکتهای عضو با هدف دستیابی به تولیدات مشترک و با ارزش افزوده بالا؛
- ایجاد امکانات بازاریابی برای طرحهای جدید مطرح شده از طرف افراد حقیقی و یا مؤسسات کوچک و متوسط؛
- ارتبـــاط با سایر شرکتها و امکان ایجاد سرمایه گذاری مشترک با آنها؛
- معرفی کارآفرینان و متخصصان به مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و آموزشی ؛
- آسان سازی ظهور و جلوه شرکتهای علمی تکنولوژیک کوچک.
ج- ارائه خدمات مالی:
- ارائه خدمات بانکی و اعتباری مرسوم به مؤسسات کوچک و متوسط و کارآفرینان از طریق اینترنت و به صورت برخط. در این روش کلیه پرداختها و دریافتها به صورت اعتباری و به روش برخط صورت می­گیرد؛
- ارائه خدمات مشاوره­ای بانکی با استفاده از بانک اطلاعات بانک ها و مؤسسات اعتباری حمایت کننده از کارآفرینان؛
- خدمات پولی و مالی؛
- انواع اعتبارها و ضمانتها؛
- سرمایه گذاری مخاطره آمیز.
د- خدمات و تسهیلات- تجهیزات مشترک:
- مجازی (کتابخانه دیجیتال، بانک نرم افزار، تجهیزات اداری و اجرایی، خدمات ابتدایی تجارت الكترونیك مانند فضای وب، ثبت دامنه(DOMAIN)، آدرس اینترنتی، خط تلفن ...)؛
- حقیقی (آزمایشگاه ها و کارگاه­های تخصصی، سایت خدماتی، خدمات دفتری، فضا، آدرس پستی...).● جلوگیری از سرقت معنوی:
- امکان ایجاد ثبت patent در سریع ترین زمان ممکن و به صورت برخط
- ایجاد ساختاری مبتنی بر قوانین سازمان جهانی مالکیت معنوی به منظور جلوگیری از سرقت ایده­ها
ه- خدمات اطلاعاتی: ساختار کلان مركز رشد مجازی، بیش از هر مقوله ای مبتنی بر اطلاعات موجود در آن است و این امر، بزرگترین مزیت رقابتی آن نسبت به مراكز رشد دیگر می باشد. این بانک های اطلاعاتی باید جامع و کامل بوده تا در رفع نیازهای مشتریان مفید واقع شود:
- بانک اطلاعاتی تأمین کنندگان مواد اولیه؛
- بانک اطلاعاتی سرمایه گذاران؛
- بانک اطلاعاتی مؤسسات مالی و اعتباری و بانک های گوناگون و تسهیلات قابل ارائه از جانب آنها؛
- بانک اطلاعاتی مراکز تحقیق و توسعه؛
- بانک اطلاعاتی شرکای تجاری محلی و منطقه ای؛
- بانک اطلاعاتی بیمه­ها و مراکز ضمانت اعتباری؛
- بانک اطلاعاتی نیازهای جاری صنایع بزرگ (در قالبهای منطقه­ای، محلی و عمومی)؛
- بانک اطلاعاتی اولویتهای پژوهشی؛
- بانک اطلاعاتی اولویتهای تولیدی کشور؛
- بانک اطلاعاتی فرصتهای کارآموزی و شغلی مطرح شده در میان اعضای مركز رشد مجازی؛
- بانک اطلاعاتی ایده ها و تجارب موفق؛
- بانک اطلاعاتی اخبار و گزارشها؛
- کتابخانه و مراکز اطلاعات علمی مجازی.
و- بازاریابی: - بازاریابی محصول/طرح: ایجاد امکانات بازاریابی برای طرحهای جدید مطرح شده از طرف افراد حقیقی و یا مؤسسات کوچک و متوسط؛
- بازاریابی فناوری: ایجاد فن­بازار مجازی با هدف عرضه، خرید و فروش فناوری­های تولید شده توسط مركز و دیگر متقاضیان
● معیارهای موفقیت مرکز رشد مجازی
با توجه به برخی از شباهتهای مركز رشد مجازی و مركز رشد واقعی فناوری اطلاعات و ارتباطات،‌ بسیاری از عوامل موفقیت آنها مشترك است كه در ادامه، به برخی از این معیارها، برای یك مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتــباطات ، اشاره می شود:
الف- دسترسی به نیروی تحقیقاتی متبحر: با پیشرفت ارتباطات، تماس الكترونیك بسیار رایج شده است. هرچند كنفرانس ویدئویی فراگیر نشده است، ولی هم اكنون امكان پذیر است و روز به روز رواج بیشتری پیدا می كند. هیچ دلیلی وجود ندارد كه ارتباط دانشگاه و صنعت در مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات وارتباطات از مراكز رشد صنعتی كمتر باشد.
ب- توانایی عرضه محصولات و خدمات فناور و با ارزش به بازار: در روابط و ترتیبات مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز، امكان همجواری مجازی بنگاهها و سازمانهای فناور با بــازار وجود دارد. مجازی بودن، تأثیر قابل ملاحظه ای بر الزام دسترسی به بازارها به صورت مجازی، ایفا می كند.
ج- توانمندی فراهم آوردن مهارتهای مدیریتی و تجاری برای شركتهای كوچك و متوسط فناور: هرچند ارائه اینگونه خدمات از طریق ارتباطات راه دور مقدور است، ولی ایفای كامل نقش مركز رشد توسط مركز رشد مجازی فناوری ارتباطات و اطلاعات، دشوار به نظر می رسد. لیكن به عنوان یكی از معیارهای موفقیت مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات، این مركز بایستی در فراهم آوردن مهارتهای مدیریتی و تجاری برای شركتهای كوچك و متوسط فناور ، توانمند باشد.
د- امكان حفاظت از اسرار محصول و فرایند: مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات معمولاً دارای یك مؤلفه بین المللی هستند. ممكن است دانشگاه در یك كشور و بنگاههای صنعتی دركشورهای دیگر واقع شده باشند، در این صورت بعید است كه مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات بتواند مسئولیت حفاظت از حق مالكیت محصول یا فرایند را به عهده گیرد. بنابراین،‌حفاظت، لزوماً‌ بر عهده بنگاه خواهد بود. از آنجا كه حتی در روابط مجازی نیز بنگاهها باید از اسرار خود حفاظت كنند، این شرط در مورد بنگاههای مجازی نیز كماكان صادق است.
ه- توانمندی گزینش بنگاههای فناور مایل به ورود به مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات: در شرایط مجازی، این شرط قوت بیشتری پیدا می كند. از آنجا كه حضور در مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات هیچگونه تعهد فیزیكی ایجاد نمی كند، بسیاری از بنگاهها و سازمانهای فناور، تمایل به عضویت در مراكز رشدی دارند كه برای آنها ایجاد اعتبار می كنند. ارزیابی بنگاهها صرفاً به صورت مجازی، می تواند كافی نباشد و شاید لازم باشد كه به عنوان بخشی از فرایند گزینش، از بنگاهها بازدید شود.
و- داشتن هویت روشن (احتمالاً‌از طریق نام یا آرم): هیچ دلیلی وجود ندارد كه روشن ساختن هویت مركز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات درشرایط مجازی، دشوارتر از شرایط واقعی باشد. شهرت و اعتبار مركز رشد تا حد زیادی با دانشگاهی بستگی دارد كه مركز رشد با آن مرتبط است.
ز- داشتن مدیریتی قوی در زمینه های مالی و طرح های توسعه اقتصادی بلند مدت: الگوی اقتصادی مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات با الگوی اقتصادی مراكز رشد واقعی فناوری اطلاعات و ارتباطات، از جهاتی شبیه به یكدیگر است. مراكز رشد واقعی فناوری اطلاعات و ارتباطات درآمد خود را از طریق امكانات فیزیكی همچون ساختمان و تجهیزات مشاركتی تأمین می كنند. در مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات، از آنجایی كه امكانات جادهی بصورت مجازی بسیار بیشتر از مراكز رشد واقعی است، امكانات مكان یابی و تجهیزات مشاركتی، موجب تأمین درآمد است. همچنین در این مراكز، درآمد از طریق انتقال دانش از دانشگاه به صنعت كسب می شود كه متأسفانه تحقیقات نشان داده است در شرایط مجازی، این امر معمولاً ‌با مشكل روبرو است.
ح- برخورداری از پشتیبانی قوی، پویا و پایدار نقش آفرینان اقتصاد ملی یا محلی : از آنجا كه در مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات، منافع بنگاهها به یك كشور یا منطقه محدود نمی شود و جنبه بین المللی دارد (منافع به بنگاههایی در كشورهای دیگر می رسد)، نقش آفرینان اقتصاد ملی یا محلی، تمایلی به پشتیبانی از آنها نخواهند داشت. از این رو مراكز رشد مجازی فناوری ارتباطات و اطلاعات به پشتیبانی دانشگاهها یا شركت های بزرگ و چند ملیتی نیاز دارند. (به نظر می رسد كه اگر بنگاههای عضو مركز رشد مجازی فناوری اطلاعات و ارتباطات از بین بنگاههای یك كشور یا یك منطقه انتخاب شوند، این شرط كماكان برقرار باشد).
ط- وجود یك چهره بصیر و فعال، با قدرت تصمیم گیری و دارای سوابق برجسته درتیم مدیریت مركز رشد: درشرایط مجازی، ایفای این نقش دشوارتر خواهد بود. در مركز رشد حقیقی، مفهوم «مدیر مركز رشد» بر حضور فیزیكی قوی دلالت دارد. تفسیر و تعبیر چنین مفهومی در مراكز رشد مجازی فناوری اطلاعات وارتباطات، مستلزم چند سال تجربه و یادگیری درمورد تعاملات تیم های مجازی است.
ی- وجود تعداد زیادی شركت مشاور متخصص و شركت خدمات فنی (شامل آزمایشگاه و شركت كنترل كیفیت): در مراكز رشد مجازی فناوری ارتباطات و اطلاعات، حضور شركتهایی كه خدمات فیزیكی ارائه می كنند، همچون آزمایشگاهها،‌ دارای ارزش محدودی است. اما وجود شركتهایی كه خدمات آنها به تماس فیزیكی نیاز ندارند، كماكان با ارزش خواهد بود. تركیب ایده آل بنگاهها در مراكز رشد مجازی فناوری ارتباطات و اطلاعات با مراكز رشد حقیقی آن متفاوت است.
● ساختار مفهومی مرکز رشد مجازی
با توجه به مطالب ارایه شده،‌ می توان مدل مفهومی مركز رشد مجازی فناوری ارتباطات و اطلاعات را كه در واقع ساختاری مفهومی شبیه مراكز رشد واقعی، به لحاظ ارتباط با ذینفعان ( دولت، دانشگاه، صنعت و سازمانها)، از دیدگاه بیرونی، و نیز خدمات ارایه شده درآن (مشاوره ای، آموزشی، بازاریابی، حقوقی، مدیریتی و . . .)، از دیدگاه درونی، دارد، همچنین فرایند اساسی موجود در آن كه كارآفرینان و شركتهای كوچك و متوسط فناور و نوپا، به عنوان ورودی آن، و ایجاد و افزایش شغل و نیز توسعه اقتصادی، به عنوان خروجی آن، محسوب می شوند، می توان در شكل شماره ۲ بیان كرد.
●● نتیجه گیری
پارک های علمی- تحقیقاتی و مراکز رشد فناوری، دو نهاد اجتماعی هستند که امروزه در کشورهای صنعتی و در حال توسعه، یک رکن اصلی در توسعه فناوری و اقتصادی به حساب می آیند. این نهادها در حقیقت حلقه واسط دانشگاه و صنعت هستند که به صورت نهادینه شده و ساختاری، رسالت انتقال علم از دانشگاه به صنعت و تعامل آنها را به عهده دارند و بدین وسیله علم و پژوهش را به ثروت و رشد اقتصادی تبدیل می کنند. مراکز رشد فناوری در رابطه با شرکتهای تازه تأسیس و کوچک فناور فعالیت می­کنند و پارک های علمی فناوری و شهرکهای علمی تحقیقاتی، بر شرکتهای متوسط و بزرگ تمرکز دارند .
با توجه به شرایط فعلی کشور، ایجاد یک مرکز رشد مجازی فناوری ارتباطات و اطلاعات به عنوان مکملی بر دیگر انواع مراکز رشد یک ضرورت است، زیرا این نوع مرکز رشد، محدودیتهای مکانی را شامل نمی شود و انعطاف پذیری و گستره عملکرد وسیع تری نسبت به سایر مراکز رشد فناوری ارتباطات و اطلاعات دارد. اشتغال زایی و فراگیری در سطح کشوری و بین المللی، جلوگیری از فرار نخبگان و توسعه صنایع کوچک و متوسط فناور، از مهمترین دستاوردهای این نوع مرکز رشد است. عمومیت و فراگیری بازار این نوع مرکز که ناشی از مجازی بودن و وسعت طیف مکانی آن است، موجب می شود که در بسترهای فرهنگی کشور نیز، شاهد تغییر و رشدی قابل توجه باشیم. به این منظور باید تا جای ممکن این طیف عملکرد محدود نبوده و تا حد امكان وابستگی دولتی نداشته باشد و تنها از حمایتهای دولت بهره مند شود.

منابع و مآخذ:
۱- County. F; }What is a Virtual Business Incubator ~, Economic Development Consultants of Jordan, ۲۰۰۰
۲- Bimieh. S; } Building an IT Incubator~, Institute of Management Consultants of Jordan.
۳- Munck. C, Saublens. C; } European Business Angels Network~.
۴- Gina Boesch, B.S.,M.S., Stevens Institute of Technology; } THE VIRTUAL BUSINESS INCUBATORS AS A MEANS OF TRANSFERRING TECHNOLOGY~
۵- Source NBIA ۱۹۹۸
۶- ITBI India ۲۰۰۱: An Overview of Successful International Technology / Business Dr. Jurge Bischoff ; }Incubator Programmes~.
۷- National Business Incubation Association
۸- مجموعه مقالات اولین کارگاه آموزشی پارکها و مراکز رشد علم و فناوری، شهرک علمی – تحقیقاتی اصفهان، ۱۳۸۲
۹- صدیق، محمدجعفر؛ اردشیری، محسن؛ سلجوقی، خسرو؛ نقش پارک های علم و فناوری در توسعه فناوری»، ۱۳۸۳
۱۰- مهدی كشمیری، فرشته قدیری، انکوباتورها زیرساختار شکل گیری مؤسسات دانش محور ، شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان. مهر ۱۳۸۱
۱۱- بهزاد سلطانی، ایجاد مراکز رشد فناوری و ساختار سازی برای گسترش و توسعه فناوریهای پیشرفته، ۱۳۸۲
۱۲- فصلنامه تخصصی رشد فناوری، مركز همیاری اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاه تهران، سال اول، شماره دو، بهار ۱۳۸۴
- جعفر محمودی: عضو هیئت علمی دانشگـــاه امام حسین (ع)
- علیرضا فیضیان: كارشناس ارشد مهندسی صنایع

منبع : ماهنامه تدبیر