خارجی‌ها در ایران (ژوزف مرنارد)

ژاك ژوزف مرنارد (Jacques – Joseph Mornard) در تاریخ ۱۸ دسامبر ۱۸۶۴ م، در «كته شیر» (برابانت) متولد شد. پس از فارغ‌ التحصیل شدن به استخدام اداره گمرك بلژیك درآمد و در ماه ژانویه ۱۹۰۰ از طرف دولت ایران استخدام گردید. وی روز بیستم فوریه ۱۹۰۰ م، وارد انزلی شد و در ۲۱ مارس همان سال به سمت ریاست گمركات مازندران و استرآباد به طرف مشهد‌‌سر عزیمت نمود. در فوریه ۱۹۰۱ كه موسیو «نوز» قصد مسافرت به اروپا به منظور گذراندن ایام مرخصی داشت، موسیو مرنارد را به تهران احضار و به ریاست دائره در اداره مركزی تعیین كرد. چون مرخصی موسیو نوز به تأخیر افتاد، موسیو مرنارد تقاضا كرد كه تأسیس دوائر جدید در بعضی از ولایات به او سپرده شود. بدین سبب، در ماه اوت ۱۹۰۱ مأمور تنظیم گمركات قسمت شمالی آذربایجان یعنی اردبیل و مغان گردید ودر ماه نوامبر ۱۹۰۴ تفتیش كل گمركات و پست و صندوق كل گمركات به موسیو مرنارد تفویض گردید. مدتی بعد از اولتیماتوم دسامبر ۱۹۱۱ كه دولت روسیه تقاضای تغییر مورگان شوستر آمریكایی خزانه‌دار كل را به ایران داد و دولت ایران قبول نمود، موسیو مرنارد با كمك سفارت روسیه در تهران موفق به كسب مقام شوستر گردید. و به موجب دستخط ناصرالملك نایب‌السلطنه در ژوئن ۱۹۱۲ به خزانه‌داری كل منصوب شد و در اول سپتامبر ۱۹۱۴ از این شغل مستعفی گشت. نشان‌ها و امتیازاتی كه موسیو مرنارد از دولت‌های مختلف دریافت نموده از این قرار است:
ـ نشان درجه اول كرواسیویك از بلژیك
ـ شوالیه نشان لئوپولد گرانت افیسیه نشان بلژیك
ـ نشان تاج پروس
ـ نشان شیر و خورشید از درجه اول با حمایل سبز و ...
مرنارد در روز بیستم اكتبر ۱۹۱۶ مطابق با ۲۱ ذی‌الحجه ۱۳۳۴ ق در تهران درگذشت.(۱)
یكی از اسنادی كه دربارهٔ مرنارد بلژیكی در وزارت امور خارجه وجود دارد، نامه‌ای است كه در تاریخ ۹/۶/۱۳۰۰ ش، وزارت مالیه به وزارت امور خارجه ارسال نموده است. وزارت مالیه پس از دریافت نامه‌ای از بانك «كرومیت لیونه» بروكسل مبنی بر اینكه وجوهی كه به نام مرنارد خزانه‌دار كل ایران در آن بانك به امانت گذاشته شده بوده است، به وراث مرنارد پرداخت شده است، به وزارت امور خارجه نوشت با توجه به اینكه این وجه متعلق به دولت ایران [ولی به نام مرنارد در بانك كرومیت لیونه] بوده است و بانك بی‌جهت این پول را به وراث مرنار پرداختكرده است، از وزارت امور خارجه خواست برای استرداد این وجه از طریق مذاكره با سفارت بلژیك در تهران و سفارت ایران در بلژیك اقدامات لازم را به عمل آورند.(۲)

پانوشت‌ها:
۱ـ سپهر، احمد‌علی، (مورخ‌الدوله)، ایران در جنگ بزرگ، ص ۱۵۴؛ جهت اطلاع بیشتر ر ك: مستخدمین بلژیكی در ایران، نوشته آنت دستره، ترجمه منصوره اتحادیه (نظام مافی)، نشر تایخ ایران.
۲ـ مراسله وزارت مالیه به وزارت امور خارجه، ۹/۶/۱۳۰۰، اسناد وزارت خارجه، س ۱۳۳۹ ق، ك ۲۸، پ ۵۴،‌ص ۱.

منبع : دوران