بایدها و نبایدهای عزاداری

عاشورا واقعه و حادثه ای است در ابعاد گوناگون فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... كه عبرت ها و پیام های آموزنده ای برای جهان بشری را به همراه دارد. یكی از جلوه های مهم عاشورا پاسداشت و پاسداری از عاشورا است كه بلافاصله توسط پیام رسان و قهرمان عاشورا یعنی حضرت زینب آغاز گردید و امروز پس از گذشت بیش از ۱۳۶۰ سال از این واقعه، بزرگداشت و عزاداری سرور و سالار شهیدان كربلا حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و اصحاب و یاران آن حضرت یكی از بزرگ ترین مراسم مذهبی و دینی مسلمانان به ویژه شیعیان آل محمد است.
پس از گذشت قرن ها از آیین های عزاداری هم اكنون شاهد آن هستیم كه تغییراتی در سیمای عزاداری و عزاداران ما وارد شده است كه هر كدام می تواند در مخدوش كردن چهره واقعی عزاداری حضرت حسین(ع) نقش موثری داشته باشد.
در متن ذیل به بیان بایسته ها و نبایسته های عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) اشاره می شود تا ضمن زدودن پیرایه های آن و با حربه گریه بر امام حسین(ع) بتوانیم بر پا دارنده واقعی عزاداری سرور و سالار شهیدان بوده و بتوانیم با این حربه (گریه) كاخ های ظلم و ستم جهان را ویران و زمینه طهور حضرت بقیهٔ الله الاعظم را فراهم نماییم.
عزا در لغت یعنی شكیبایی كردن، شكیبایی در مصیبت، سوگواری، تعزیت سوگ و ماتم (فرهنگ فارسی محمد متین انتشارات امیركبیر ۱۳۷۵ چاپ نهم) عزا گرفتن به معنای زاری و شیون كردن و به حالت ماتم زدگان در آمدن و برای سوگ و مصیبت، لباس در بر كردن و به معنای اقامه سوگواری به سبب مرگ كسی است.(لغتنامه دهخدا، جلد ۱۰)
● هیات های مذهبی:
هیات های مذهبی، اركان حفظ ایمان و شوق ملت بزرگ ما به خاندان پیغمبر(ص) و از جمله پیوند مستحكم میان امروز و روز عاشورای حسینی هستند. عشق و محبت به خاندان پیغمبر(ص) و عشق به حسین بن علی(ع)، عشق و دلبستگی به یاران امام حسین(ع)، دلسوختگی شدید نسبت به حادثه عاشورا، روح این هیات های مذهبی هستند، این ها چیز كوچكی نیست...
مقام معظم رهبری: مداحی، ادامه راه ستایشگران برجسته اهل بیت(ع) در دوران اختناق اموی و عباسی است. قضیه، فقط قضیه شعر خوانی نیست، بلكه مساله، مساله پراكندن مدایح و فضایل و حقایق در قالبی است كه برای همه شنوندگان، قابل فهم و درك (بوده) و در دل آن ها دارای تاثیر باشد. (فرازهایی از بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ ۲۸/۱۰/۱۳۶۸)
مداحی اهل بیت(ع) یك افتخار است. یك كار مركب از چندین كار است، امروز مداحی ائمه(ع) چند كار است، هم تجدید یاد برترین انسان های تاریخ، عالم ترین، خردمندترین، پرهیزگارترین، برجسته ترین، قدس ترین، تابناك ترین، مقرب ترین بندگان خدا، همان كسانی كه شما در سوره حمد می خوانید: «صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم ولاالضالین» همین هایند هر كسی كه مدح این ها را می كند، در حقیقت مدح خود را می كند. (فرازهایی از بیانات مقام معطم رهبری ۲۶/۹/۱۳۷۹)
● سینه زنی:
سینه زنی، یك نوع عزاداری و اظهار ارادات نسبت به خاندان عصمت و طهارت(ع) است كه از طریق سینه زنی، روضه خوانی و...، خاطره فداكاری و جانبازی امام حسین(ع) و سایر ائمه معصومین(ع) برای همیشه در خاطره ها زنده می ماند. سینه زنی عزاداران حسینی، همان وسیله ای است كه می تواند محبت و ولایت اهل بیت(ع) را از نسلی به نسل دیگر برساند.
ائمه طاهرین(ع) نور واحد هستند و هدف همه آن ها یكی است كه عبارت است از تلاش، كوشش، نثار و ایثار برای احیای دین و روش نگهداشتن چراغ مكتب، از این رو زنده نگهداشتن نام و یاد هر كدامشان، باعث زنده ماندن اهل مكتب الهی است.
لیكن سالار شهیدان(ع) خصوصیتی دارد كه زنده نگه داشتن نام و یاد او تاثیر به سزایی در زنده نگه داشتن مكتب اسلام دارد.
مجالس عزا از آن وقت به امر حضرت صادق(ع) و به سفارش ائمه هدی(ع) (برپا شده است.)
ما كه این مجالس عزا را به پا می كنیم، داریم همان مساله را می گوییم، ایستادگی در مقابل ظلم. ما قضیه كربلا را زنده نگه داشتیم، خطبای ما قضیه كربلا را زنده نگه داشتند، زنده نگه داشتن قضیه مقابله یك دسته كوچك، اما با ایمان بزرگ در مقابل یك رژیم طاغوتی بزرگ. این كه سفارش فراوان به اشك ریختن و عزاداری كردن نموده اند، برای آن است كه اشك بر شهید، اشتیاق به شهادت را به همراه دارد، چون اشك، رنگ كسی را می گیرد كه برای او ریخته می شود و همین رنگ را به صاحب اشك نیز می دهد. از این رو انسان حسینی منش، نه ستم می كند و نه ستم می پذیرد. (حماسه و عرفان، آیت الله جوادی عاملی، نشر اسرا چاپ چهارم صفحه ۳۱۱)
دكتر مایكل برانت، یكی از معاونان سازمان سیا، در كتابی با عنوان «نقشه ای برای جدایی مكاتب الهی»، پرده از طرح توطئه بزرگ استكبار جهانی علیه تشیع برداشت و نوشت: «در یك گردهمایی كه با حضور مقامات سازمان اطلاعات مركزی امریكا، (سیا) برگزار شد و در آن نماینده ای از سرویس اطلاعات انگلیس- به علت تجارب زیاد این كشور در جوامع اسلامی- نیز حضور داشت، این نتیجه حاصل شد كه شیعیان بیشتر از دیگر مذاهب اسلامی، فعال و پویا هستند. در این گردهمایی تصویب شد كه روی مذهب، تحقیقات بیشتری صورت گیرد و طبق این تحقیقات، برنامه ریزی هایی داشته باشند. به همین منظور ۴۰ میلیون دلار برای آن اختصاص داده شد. مراحل پروژه برخورد با تشیع كه در سمینار تعریف شده بود، بدین شرح است.
۱) جمع آوری اطلاعات و آمار.
۲) اجرای اهداف كوتاه مدت با انجام تبلیغات علیه شیعیان و راه اندازی اختلافات مذهبی میان شیعیان و دیگر مذاهب اسلامی.
۳) اجرای اهداف بلند مدت جهت از بین بردن این مذهب.
بر این اساس مرحله اول این پروژه، محققانی به سراسر جهان اعزام شدند. از نتایج مهم این تحقیقات، این كه ما متوجه شدیم قدرت مذهب شیعه در دست مراجع و روحانیت است و آن ها در هر زمان از این مذهب صیانت و پاسداری می كنند.
ساموئل هانتینگتون، نظریه پرداز امریكایی در گفت وگو با روزنامه فرانسوی لوپوان گفته است: «امروز تمدن اسلام، مهمترین بلوك ایدئولوژیكی است كه سر راه تمدن غرب قد علم كرده است و این تمدن را مجبور كرده است از جاه طلبی های جهان شمول دست بردارد.» (آیین عزاداری، ابراهیم ابراهیمی ۱۳۸۴ صفحه ۵۴)
دشمن ها نباید بتوانند مراسم مذهبی را از ما بگیرند. یكی از راه های آنان در رسیدن به اهداف خود این است كه مراسم مذهبی را به خرافات آلوده كنند. (فرازهایی از بیانات مقام معظم رهبری ۱۲/۵/۱۳۸۳)
عزیزان من! مومنین به حسین به علی (ع)! امروز حسین بن علی (ع) می تواند دنیا را نجات بدهد، به شرط آن كه چهره او را با تحریف مغشوش نكنند. نگذاریم مفاهیم (و) كارهای تحریف آمیز و غلط، چشم ها و دل ها را از چهره مبارك و منور سیدالشهدا(ع) منصرف كند. با تحریف بایستی مقابله كرد. (فرازهایی از بیانات مقام معظم رهبری ۱/۳/۱۳۸۴)
پیشوایان دین، از زمان پیغمبر اكرم (ص) و ائمه اطهار (ع)، دستور اكید و بلیغ داده اند كه باید نام حسین بن علی (ع) زنده بماند، باید مصیبت حسین بن علی (ع) هر سال تجدید شود. چرا؟ این چه دستوری است در اسلام، چرا ائمه (ع) این همه به این موضوع اهتمام داشتند و چرا برای زیارت حسین بن علی (ع) این همه ترغیب و تشویق است؟
به این «چراها» باید دقت كنید ممكن است كسی بگوید برای این است كه تسلی خاطری برای حضرت زهرا (ع) باشد!!! آیا این حرف مسخره نیست؟ بعد از ۱۴۰۰ سال هنوز حضرت زهرا (ع) احتیاج به تسلیت داشته باشد، در صورتی كه به نص خود امام حسین (ع) و به حكم ضرورت دین، بعد از شهادت امام حسین (ع)، ایشان و حضرت زهرا (ع) نزد یكدیگرند. این چه حرفی است؟! مگر حضرت زهرا (ع) (نعوذباالله) بچه است كه بعد از ۱۴۰۰ سال، هنوز هم به سر خودش بزند، گریه كند و ما برویم به ایشان سرسلامتی بدهیم؟!
این حرف ها است كه دین را خراب می كند! (ائمه «ع» خواستند) مكتب حسین (ع) زنده بماند، تربیت حسینی زنده بماند، پرتوی از روی حسینی در این ملت دمیده شود و بر آن بتابد. فلسفه اش خیلی روشن است، (چه این كه) حیات، زندگی و انسانیت و شرف (ما) به این حادثه بستگی دارد. به این وسیله (می توانیم) اسلام را زنده (نگهداریم). پس از ترغیب كردند كه مجلس عزای حسینی را زنده نگهدارید و درست است.
عزاداری حسین بن علی (ع) واقعاً فلسفه صحیحی دارد، فلسفه بسیار بسیار عالی دارد. هر چه ما در این راه كوشش كنیم، به شرط این كه هدف این كار را تشخیص دهیم، بجا است. اما متأسفانه عده ای این را نشناخته اند، خیال كرده اند بدون این كه مردم را به مكتب حسین(ع) آشنا كنند، به فلسفه قیام حسینی آشنا كنند، مردم را عارف به مقامات حسینی كنند، همین قدر كه آمدند و نشستند و نفهمیده و نشناخته گریه ای كردند، كفاره گناهان است. (حماسه حسینی- شهید مطهری ج ،۱ ص ۸۲-۸۳)
دین، آیین و مسلك، آفت مخصوص به خود دارد. تحریفی كه به وسیله دو صنف از آن سه صنفی كه پیغمبر اكرم (ص) فرمودند- یعنی عالم بد عمل و فاسق، و مقدس نادان- دین را از بین می برد. تحریف چون موضوع را عوض می كند، مردم آن را به عنوان حقیقت می پذیرند، اما نتیجه معكوس می گیرند. (مثلاً) بعضی از مردم، علی (ع) را فقط و فقط به پهلوانی می شناسند و بس! گاهی به وسیله اشخاص بسیار مغرض، عكس هایی از علی (ع) منتشر می شود كه شمشیری مانند زبان مار كه دو زبانه دارد، در دست او است و بازوها و قیافه ای برای ایشان درست می كنند و نقاشی می كنند و انسان باور نمی كند این همان علی(ع) عادل است، این همان علی ای است كه شب ها از خوف خدا می گریسته است. (حماسه حسینی - شهید مطهری، ج ،۱ ص ۹۶ و ۹۷)
(از جمله تحریفات در عزاداری این است كه) چرا ائمه اطهار (ع)- (و) حتی پیغمبر اكرم (ص) «فرموده اند» این نهضت باید زنده بماند، فراموش نشود و مردم برای امام حسین (ع) بگویند؟ هدف آن ها از این دستور چه بوده است؟ ما آن هدف واقعی را مسخ كردیم (و) گفتیم فقط به خاطر این است كه تسلی خاطری برای حضرت زهرا (ع) باشد! با این كه ایشان در بهشت همراه فرزند بزرگوارشان هستند، دائماً بی تابی می كنند تا ما مردم بی سر پا یك مقدار گریه كنیم تا تسلی خاطر پیدا كنند!آیا توهینی بالاتر از این، برای حضرت زهرا(ع) پیدا می كنید؟ عده ای دیگر گفتند امام حسین (ع) در كربلا به دست یك عده مردم تجاوز كار، بی تقصیر كشته شد، پس این تأثرآور است! من هم قبول دارم امام حسین(ع) بی تقصیر كشته شد. امام حسین (ع) بی تقصیر كشته شد. اما همین؟! یك آدم بی تقصیر به دست یك عده متجاوز كشته شد؟! روزی هزار نفر آدم بی تقصیر به دست آدم های با تقصیر كشته می شوند.
روزی هزار آدم در دنیا نفله می شوند و تأثرآور است، اما آیا این نفله شدن ها ارزش دارد كه سال های زیادی، قرن های زیاد، ده قرن، بیست قرن، سی قرن مطرح باشد و ما بنشینیم و اظهار تأثر كنیم كه حیف، حسین بن علی (ع) نفله شد، خونش هدر رفت! حسین بن علی (ع) بی تقصیر كشته شد به دست افراد متجاوزی كشته شد! اما چه كسی گفته حسین بن علی (ع) نفله شده است، خون حسین بن علی (ع) هدر رفت؟
اگر در دنیا كسی را پیدا كنید كه نگذاشت یك قطره از خونش هدر برود، حسین بن علی (ع) است اگر در دنیا كسی را پیدا كنید كه نگذاشت یك ذره از شخصیتش هدر برود، حسین بن علی (ع) است. او برای قطره قطره خونش، آن چنان ارزشی قائل شد كه نمی توان آن را توصیف كرد. اگر ثروت های دنیا را كه برای او مصرف می شود تا دامنه قیامت حساب كنیم، بشر برای هر قطره خونش، میلیاردها میلیارد تومان پول خرج كرده است. آدمی كه كشته شدنش سبب شد كه نام او پایه كاخ ستمكاران را برای همیشه بلرزاند، نفله شد؟! خونش هدر رفت؟! اما غصه بخوریم برای این كه حسین بن علی (ع) نفله شد؟ تو نفله شدی بیچاره نادان. من و شما نفله هستیم، من و تو عمرمان هدر رفت، غصه برای خودت بخور، تو به حسین (ع) توهین می كنی كه می گویی نفله شد!
حسین بن علی (ع) كسی است كه «ان له درجه عندالله، لن تنالها الا بالشهاده» آیا حسین بن علی (ع) كه آرزوی شهادت می كرد، آرزوی نفله شدن هم می كرد؟ آن ها توصیه كردن كه عزای حسین بن علی (ه) باید زنده بماند برای این بوده كه هدف حسین بن علی (ع) مقدس بود، حسین بن علی (ع) یك مكتب (را) به وجود آورد، می خواستن مكتبش زنده بماند. ( حماسه حسینی - شهید مطهری، ج ،۱ ص ۷۸- ۸۱)
امروز خدای متعال، یك فرصت (را) به من و شما داده(است و آن، این كه) از زمان ائمه (ع) تا امروز، در هیچ عصری و عهدی از عهود، تا آنجایی كه در تاریخ می بینیم- این قدر كه امروز عامه مردم در ایران اسلامی برای خاندان پیغمبر(ص)، احترام قایل می شوند، احترام قایل نشدند؛ در هیچ جا. هیچ وقت نام (حضرت) فاطمه زهرا(ع) به این عظمت، با این كیفیت، این همه كه امروز در سراسر این فضای ملكوتی ایران اسلامی بحمدالله برده می شود، برده نشده(است)، این از بركات انقلاب است، از بركات حكومت اسلامی است، از بركات حكومت(و) حكومت نبوی است. این، یك فرصت است.
هیچ وقت این همه مردم تشویق نشدند به بیان مدایح اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و بیان مدایح(حضرت) فاطمه زهرا(ع). این یك فرصت است، این فرصت را باید غنیمت شمرد. آقایان! چطوری(این فرصت را) غنیمت بشماریم؟
(باید) كاری كنیم كه عقب ماندگی قرن ها در باب بیان معارف اهل بیت(س) جبران بشود هركسی به زبانی، علما به یك زبان، نویسندگان به یك زبان، هنرمندان به یك زبان، شعرا به یك زبان، مداحان به یك زبان، هر یك وظیفه ای دارند، وظیفه كمی هم نیست.(علاوه بر این، در عصر حاضر كه بدعتها، دروغ هاو انحرافاتی توسط دشمن در دین و عزاداری ها هدایت می شود، اهمیت و سنگینی این وظیفه و مسوولیت، بیش از پیش خود را می نمایاند.)
من واقعاً می ترسم از این كه خدای ناكرده، در این دوران كه دوران ظهور و تجلی اسلام و تجلی فكر اهل بیت(س) است، نتوانیم وظیفه مان را انجام دهیم. برخی كارها كه پرداختن به آن ها، مردم را به خدا و دین نزدیك می كند. یكی از آن كارها، همین عزاداری های سنتی است كه باعث تقرب بیشتر مردم به دین می شود. در مقابل، برخی كارها هم هست كه پرداختن به آن ها، كسانی را از دین برمی گرداند. (فرازهایی از بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ های ۱۴/۲/۷۹ و ۱۷/۳/۸۳)
(خطبا و وعاظ) بدانند كه مخصوصاً در این عصر وظیفه سنگینی دارند. با حادثه تحریف شده نمی شود به مردم خدمت كرد. در گذشته هم نمی شد. در گذشته اگر فایده ای نداشت، ضررش كم بود ولی در این عصر ضررش خیلی بیشتر است. ما و شما بزرگترین وظیفه ای كه داریم، این است كه ببینیم چه تحریفاتی در تاریخ ما شده است، چه تحریفاتی در نقاشی شخصیت ها و بزرگان ما شده است؟ چه تحریفاتی در قرآن شده است؟
اما تحریف قرآن، تحریف لفظی نیست، یعنی در قرآن، نه یك كلمه كم شده است نه یك كلمه زیاد. خطر تحریف معنوی قرآن به اندازه خطر تحریف لفظی آن است. تحریف معنوی قرآن یعنی چه؟ یعنی تفسیر غلط، توجیه غلط، قرآن را غلط تفسیر كردن، توجیه غلط كردن، همین هم نباید باشد. ببینیم در تاریخ های ما، آن تاریخ هایی كه باید برای ما آموزنده باشد و سند اخلاقی ما است، سند تربیت اجتماعی ما است، مانند حادثه تاریخی عاشورا، چه تحریفاتی شده است؟ باید با این تحریفات مبارزه كنیم.
پیغمبراكرم(ص) فرمود: آن جا كه بدعت ها و دروغ ها ظاهر می شود، آن جا كه چیزهایی ظاهر می شود كه در دین نیست، مسایلی پیدا می شود كه من نگفته ام، بر عهده دانایان است كه حقایق را بگویند ولو مردم خوششان نیاید. آن كسی كه حقایق را كتمان می كند لعنت خدا بر او باد. بالاتر از این را خود قرآن كریم فرموده است: ان الذین یكتمون ما انزلنا من البینات و الهدی من بعد ما بیناه للناس فی الكتاب اولئك یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون» (بقره ۱۵۹) آن دانایانی كه حقایقی را كه ما گفته ایم، می دانند، ولی كتمان می كنند و می پوشانند، اظهار نمی كنند، لعنت خدا و لعنت هر لعنت كننده ای بر آن باد. وظیفه علما، در دوره ختم نبوت، مبارزه با تحریف است، خوشبختانه ابزار این كار در دست است و در میان علما، بوده و هستند افرادی كه با این نقاط ضعف مبارزه كرده و می كنند. وظیفه علما است كه با اكاذیب مبارزه كنند، وظیفه علما است كه مشت دروغگویان را باز كنند.

(حماسه حسینی شهید مطهری ج ،۱ ۱۲۲-۱۲۵-۱۲۶)
احمد ذوالقدر

منبع : روزنامه جوان