بحران جانشینی در عربستان سعودی

پس از پنهان کاری درباره سلامت امیر «سلطان بن عبدالعزیز»برادر و جانشین ملک «عبدا... بن عبدالعزیز»، پادشاه عربستان، هم اینک مقامات سعودی به صورت روشن تر درباره بیماری وی اظهار نظر می کنند. انتظار می رود عربستان سعودی که یکی از متحدان آمریکا در منطقه است و داعیه رهبری جهان اسلام را دارد، با دوره ای از تغییرات و تحولات در سطح رهبری اش روبه رو شود.
امیر سلطان بن عبدالعزیز که هم اکنون ولیعهد و وزیر دفاع عربستان است، پس از گذراندن طول درمان ٦هفته ای در نیویورک هم اکنون در مغرب است. فرزندش امیر «خالد بن سلطان» که معاونت وی در وزارت دفاع را بر عهده دارد، اظهار کرد که امیرسلطان دوباره برای تکمیل درمان به نیویورک باز خواهد گشت. با این حال، وی اضافه نمود که حال عمومی و پزشکی پدرش روبه بهبودی است.تحلیل گران یادآوری می کنند که امیر سلطان در سال ٢٠٠٥که یک عمل جراحی سرطان را پشت سر گذاشت،در آوریل٢٠٠٨برای انجام آزمایش های روزمره به ژنو بازگشت.اگر این ولیعهد ٨٥ساله پیش از پادشاه٨٦ساله از دنیا برود، باید ولیعهد جدید معین و منصوب شود.
تعیین ولیعهد از لحاظ رسمی بر عهده ملک عبدا... است.ملک عبدا... در سال ٢٠٠٦هیئت جدیدی به نام «هیئت بیعت» متشکل از فرزندان و نوادگان ملک «عبدالعزیز» مؤسس سلسله سعودی را برای تعیین ولیعهد و رهبری تشکیل داد.این هیئت مجموعه ای بزرگ تر از مجموعه هیئت مشاوران است که پیشتر ایجاد شده بود.بر خلاف دیگر کشورها، ٥٠سال است که ارث بری برادر از برادر و نه پسر از پدر در عربستان سعودی ادامه دارد و پس از مرگ ملک عبدالعزیز در ١٩٥٣که جانشینی اش به پسر٣٥ساله وی رسید،این برادران وی بودند که یکی پس از دیگری بر تخت پادشاهی سلطنت کردند.
● ٥پادشاه در ٥سال
یکی از پیامدهای ادامه این مکانیزم،بالا رفتن سن پادشاهان سعودی در هنگام سلطنت است. ملک عبدا... فعلی،درحین ولیعهدی برادرش ملک فهد٦١سال سن داشت و تنها در٨٢سالگی بود که به سلطنت رسید.رئیس «هیئت بیعت» امیر مشعل است که معمولادر دیدارهای مهم ملک عبدا...در کنار پادشاه است و برخلاف آن که در دهه ٥٠وزیر دفاع و در دهه٦٠امیر مکه بوده است،اما به خاطر مسائل تجاری از امور حکومتی کناره گیری کرده است. انتظار می رود وی در پیشرفت کار «هیئت بیعت» نقش اساسی داشته باشد، ولی چندان به تکیه زدن بر کرسی سلطنت مایل نباشد. جناح سدیری ها یا ٧برادران سدیری (ملک فهد و ٦برادر مادری او) که با مرگ فهد به ٦نفر کاهش یافته اند، بیشترین مبارزه جویی را برای در دست گرفتن قدرت خواهند داشت. در این جناح، افراد قدرتمندی مانند امیرسلطان ولیعهد کنونی،امیر «نایف» وزیر قدرتمند کشور(که گفته می شود وی نیز مریض است) و امیر «سلمان»،امیر منطقه ریاض حضور دارند.
● سناریوهای پیش رو در ماه های آینده
جانشینی سلطنت در عربستان در ماه های آینده می تواند با بحران روبه رو شود. برخی از سناریوها ممکن است به شرح زیر باشد:
▪ مرگ امیر سلطان ولیعهد کنونی: در صورت مرگ ولیعهد، انتظار می رود امیرنایف، وزیر کشور که از لحاظ سنی بعد از امیر سلطان قرار دارد و همچنین امیر سلمان امیر منطقه ریاض نسبت به به دست گرفتن منصب ولایت عهدی اقدام کنند.
▪ مرگ ملک عبدا... پادشاه عربستان: وی هم اکنون بزرگ ترین فرزند زنده عبدالعزیز است و با این که در محافل عمومی زیاد ظاهر می شود، ولی گفته می شود که قوت و قدرت وی روز به روز به تحلیل می رود. اگر امیر سلطان ولیعهد فعلی در هنگام فوتش زنده باشد، خود به خود، پادشاه خواهد شد.
این که هیئت بیعت، پادشاه و ولیعهد را پس از تشخیص کمیسیون پزشکی، فاقد توانایی لازم برای اداره امور تشخیص دهند، غیرقابل انتظار است مضاف بر این که همانند پادشاه، سلطان نیز اختیار ابطال این هیئت را داراست و می تواند خود برای تعیین ولیعهد اقدام کند.
▪ پیش رفتن امور در وضعیت کنونی: اگر وضعیت به همین منوال پیش رود، فرزندان عبدالعزیز به چند دسته تقسیم شده اند. برخی از آنان به مرز ٨٠سالگی رسیده اند، برخی واجد شرایط نیستند، زیرا از مادران غیر سعودی زاده شده اند. برخی نیز با انتقادهایشان، از خط رسمی پیروی نمی کنند. با این حال، نامزدهای احتمالی عبارتند از امیر «عبدالرحمن» ٧٨ساله، امیرنایف ٧٦ساله، امیر«عبدالاله» ٧٤ساله و امیر سلمان ٧٣ساله که همه آن ها به جز عبدالاله که به عنوان مشاور پادشاه کنونی است، از جناح سدیری ها هستند.

منبع : روزنامه خراسان