مروری بر مشکل کم خوابی و بی خوابی کودکان

«پروین» دوست دارد كه مهران ۹ ساله و مارال ۸ ساله هر شب ساعت ۹ به رختخواب بروند. ولی به علت فعالیت های فوق العاده خارج از مدرسه مانند؛ كلاس های ورزش، پیانو و همچنین تكالیف مدرسه كمتر می گذارد كه آنها به موقع بخوابند. «پروین» می گوید: «با وجود همه این كارها، آنها باید به حمام بروند شام بخورند.» اكثر شب ها، آنها ساعت ۱۰ می خوابند و صبح زود ساعت ۶ نیز با صدای گریه برادر كوچكترشان از خواب بلند می شوند، در مجموع آنها ۸ ساعت در طی شبانه روز می خوابند.او می گوید: «همیشه من فكر می كردم كه كارهای عجیب و غریب دخترم باعث می شود كه او كم بخوابد.»«پسرم،« مهران» نیز خیلی خسته است. تصمیم گرفتم كه فعالیت های فوق العاده شان را كم كنم ولی پسرم مخالفت می كند و همه می دانیم كه او این مقدار فعالیت را دوست دارد.»
متأسفانه، كودكان دوست دارند كه بیشتر وقتشان را به انجام این گونه فعالیت ها بپردازند. بچه های ۷ تا ۱۰ سال حداقل به ۹ ساعت خواب در طی شبانه روز نیاز دارند. ولی ۳۰ درصد از آنها به میزان كافی نمی خوابند.
خستگی یكی از دلایلی است كه باعث به وجود آمدن مشكلات رفتاری و به خطر انداختن سلامت جسمی كودكان این سن و سال می شود. كودكان خسته، بیشتر از بچه هایی كه استراحت كافی دارند به خودشان آسیب می رسانند و خیلی بیشتر به سردرد و افسردگی مبتلا می شوند و همچنین خیلی سریع تر، از انجام عملی منصرف می شوند. معمولاً این گونه كودكان توانایی كمتری در دریافت اطلاعات جدید در مدرسه دارند. حتی ممكن است خیلی سریع تر از دیگران چاق و فربه شوند(چاقی دوران كودكی). كمبود خواب بر روی عملكرد جذب قند تأثیرگذاشته و باعث افزایش وزن می شود.
خستگی مفرط كودكان همیشه به راحتی قابل تشخیص نیست، اما بعضی ها علائم مشخص و بارزی دارند. علائمی مانند: آنها خیلی سخت و به زحمت می خوابند، از شدت خستگی ناله می كنند، آخر هفته دیر می خوابند و در مسافت های كوتاه در ماشین چرت می زنند. اما برخی دیگر از كودكان بیش ازحد فعال، عصبی و بی قرار هستند. نتیجه تمام اینها چیست؟ اختلالات بیش فعالانه ای كه بعضی از كودكان از خود نشان می دهند، در واقع ناشی از بی خوابی است و خستگی مفرط می تواند این اختلالات را تشدید كند.
استراحت بدون آرامش
در واقع، تعدادی كودكان، بسیار كمتر از آن مقدار زمانی می خوابند كه والدینشان فكر می كنند. آنها به سختی به خواب می روند یا پس از مدت كمی به علت دست و پنجه نرم كردن با نگرانی های عجیب و سنگین از خواب بیدار می شوند. بیشتر مراجعه كنندگان به كارشناسان در محدوده سنی دبستان قرار دارند كه از اضطراب و كم خوابی رنج می برند. به طور كلی نگرانی های اجتماعی یكی دیگر از عوامل كم خوابی شبانه كودكان می باشد.
به منظور پی بردن به این كه آیا فرزندتان در خوابیدن مشكلی دارد، بپرسید چگونه می تواند راحت بخوابد، سپس سعی كنید كه به توصیه های زیر برای راحت خوابیدنش، عمل كنید.
فعالیت هایش را كم و محدود كنید
اگر فرزندتان اغلب، تا انجام دادن تمام تكالیفش نمی خوابد یعنی بیشترین وقتش را برای انجام این كار می گذارد و تمام بعد از ظهر به این كار مشغول است، اجازه ندهید كه كار دیگری انجام دهد، حتی اگر مخالفت می كند. ولی اگر فقط تكالیف مدرسه اش تمام وقت او را در منزل می گیرد، با آموزگارش در این رابطه صحبت كنید.
تلویزیون را خاموش كنید. كودكانی كه قبل از خواب برنامه های تلویزیونی تماشا می كنند سخت تر از دیگران به خواب می روند. تلویزیون نیز، همانند نوارهای ویدیویی و بازی های رایانه ای تحریك كننده است و مانع خوابیدن كودك می شود. بنابراین قبل از ساعت خواب تمام لوازم الكترونیكی و صوتی تصویری را خاموش كرده و به هیچ عنوان تلویزیون در اتاق فرزندتان قرار ندهید.
برای شام غذایی سبك درست كنید
به فرزندتان چند ساعت قبل از خواب آب، چای و یا هر نوشیدنی دیگری ندهید، همچنین از خوردن غذاهای سنگین و دیرهضم در آخر شب جلوگیری كنید.
در هنگام خواب به او آرامش دهید
كمك كنید تا فرزندتان آرام باشد، درست مانند زمانی كه كوچكتر بود او را حمام كرده و كتاب داستان برایش بخوانید. سعی كنید كه یك ساعت قبل از خواب او را به هیچ وجه نگران و مضطرب نسازید. چراغ خواب كم نوری در اتاقش روشن كنید. اگر فرزندتان هنگام خواب خیلی سریع سرش را برمی گرداند و می گوید: «حالا، حالا بروم بخوابم.» مطمئناً او خیلی به سختی خواهد خوابید.
در مورد چیزهایی كه به او مربوط می شود
صحبت كنید.
شب هنگام، زمانی كه فرزندتان به تنهایی در تختخوابش هست، خیلی بیشتر از طول روز در مورد مشكلاتش احساس نگرانی می كند. طوری نشان دهید كه او بداند با مشكلاتش تنها نیست و شما او را در تمام كارهایش همراهی خواهید كرد.
سعی كنید با نرمش و ورزش او را آرام كنید
اگر كشیدگی عضلات فرزندتان را آرام می كند، پیشنهاد دهید كه او یك صحنه آرام را تصور كند یا سعی كنید كه با تمرینات ساده و آرام بخش مانند این كار او را آرام كنید: زمانی كه او در تختخواب استراحت می كند، ماهیچه های نوك اندام بدنش را سفت بگیرد و سپس رها كند و همین كار را از اندام های بالایی تا نوك انگشتان پایش انجام دهد.
نكات مهمی كه باعث كم خوابی كودكان می شود:
در اینجا به چند عامل مشترك كه باعث كمبود خواب كودكان ۷ تا ۱۰ سال می شود اشاره می كنیم.
خفگی و بسته شدن راه نفس در هنگام خواب
بسته شدن راه تنفسی در هنگام خواب معمولاً به دلیل بزرگ بودن لوزه ها یا چاقی بیش از حد است كه باعث بیدار شدن فرد به دفعات مختلف می شود. همچنین این گونه افراد با صدای بلند خروپف می كنند.
روش درمان: خارج كردن لوزتین یا لوزه سوم و یا كاهش وزن.
درد در ناحیه پاها
این گونه كودكان احساس می كنند پاهایشان خواب می رود و یا به اصطلاح سوزن سوزن می شود و در ناحیه پاها احساس درد و ناراحتی می كنند. آنها به علت دردناك بودن پاهایشان، هنگام خواب مرتباً لگد می زنند و پاهایشان را تكان می دهند.
روش درمان: ورزش كردن به روش های ساده و خواب به اندازه كافی و كارهایی كه برای خواب راحت توصیه می شود.
راه رفتن در خواب
كودكان ممكن است بدون این كه بیدار شوند در جاهای خطرناك و نامناسبی راه بروند.
روش درمان:معمولاً كودكانی كه در خواب راه می روند، دوران نوجوانی را پشت سر گذاشته اند. پزشكان توصیه می كنند كه برای پله ها و دیگر جاهای خطرناك از وسایل امن و درهای مخصوص استفاده كنند و اگر راه رفتن در خواب آنها پی در پی و همیشگی است برای آنها داروهای آرام بخش تجویز می كنند.
كابوس های شبانه
كودك در تختخوابش از ترس تكان نمی خورد، چشم هایش را می گشاید و با صدای بلند گریه كرده و تقاضای كمك می كند. نگرانی و آشفتگی او ممكن است برای یك ساعت یا بیشتر نیز به طول بكشد.
روش درمان: با خوابیدن بیشتر ممكن است تعداد این حادثه ها و صحنه ها كمتر شده و به حداقل برسد.

منبع : روزنامه همشهری