عنصر رقابت در عرصه اقتصاد و سیاست

در عرصه اقتصاد رقابت عنصری محوری است که توسعه و پیشرفت را به همراه دارد و منجر به افزایش کیفیت کالا‌ می‌گردد، میدان مسابقات ورزشی نیز بدون رقابت بی‌معنا و مفهوم است و چنانچه در عرصه فعالیت‌های ورزشی عنصر رقابت نادیده گرفته شود میادین ورزشی با رکود مواجه خواهند شد و قهرمانی در این عرصه تحت الشعاع حلقه مفقوده اصل رقابت است.
در چنین شرایطی عرصه سیاست از این امر مستثنا نیست و در واقع رقابت ‌عنصری جوهری و ماهوی فعالیت‌های سیاسی است. عنصر رقابت در عرصه سیاست در میدان انتخابات ‌به منصه ظهور می‌رسد و انتخابات تجلی‌گاه رقابت چهره‌ها و احزاب است، هرچند که باید شرایط لا‌زم برای برگزاری انتخاباتی رقابتی فراهم باشد. برای آنکه انتخاباتی رقابتی باشد باید عنصر رقابت ‌در شرایطی سالم تدوام یابد بدین معنا که بد اخلا‌قی صورت نگیرد و البته لا‌زمه برگزاری انتخاباتی رقابتی آن است که ناظر بی‌طرف باشد و وابستگی‌های سیاسی و گرایش‌های سلیقه‌ای دخیل در تصمیم‌گیری ناظران انتخاباتی نباشد بنابراین زمانی رقابت انتخاباتی می‌تواند از ضمانت و پشتوانه اجرایی خوبی برخوردار باشد که ناظری بی‌طرف بر چگونگی فرآیند رقابت سیاسی نظارت کند و مانع تخریب و بداخلا‌قی‌های انتخاباتی گردد. نظام انتخاباتی ایران نیز از ظرفیت برگزاری انتخاباتی رقابتی برخوردار است، هرچند که ممکن است نمی‌توان ایرادهای قانون را نادیده گرفت ولی با دیدی منصفانه باید گفت که در قانون برای تمامی مراحل انتخاباتی موارد لا‌زم پیش‌بینی شده است و از این جهت ناظران و مجریان با مشکلی مواجه نیستند. هرچند که با بررسی نظام‌های انتخاباتی دنیا شاهد بیش از ۲۰ نوع نظام انتخاباتی خواهیم بود که متناسب با فرهنگ مردم و موقعیت جغرافیایی، شکاف‌هایی اجتماعی، تنوع قومی و نوع نظام سیاسی آن کشور تدوین شده است که وجود نظام‌های انتخاباتی متفاوت بیانگر تنوع دیگاهها، سلا‌یق سیاسی و ویژگی‌های متفاوتی است که در هر کشوری وجود دارد. با مطالعه این نظام‌های متنوع انتخاباتی در دنیا به این نتیجه می‌رسیم که می‌توانیم نظام انتخاباتی بهتری را برای ایران طراحی کنیم تا انسجام، وحدت و یکپارچگی ملی بهتر حفظ و تداوم یابد البته اگر قانون خوب توسط مجریان انتخابات به خوبی اجرا نگردد، قانون ارزش و اعتباری نخواهد داشت و این به مانند آن است که اگر قانون مناسبی برای راهنمایی مجریان وجود نداشته باشد چالش‌هایی شکل خواهد گرفت که گریبانگیر سلا‌مت انتخابات خواهد شد.
بنابراین قانون، مجریان و ناظران در تعامل با یکدیگر می‌توانند ضامن برگزاری انتخاباتی آزاد، ‌سالم و رقابتی باشند اما وقتی از قانونی سخن می‌گوییم که لا‌زمه برگزاری انتخاباتی، شایسته نظامی مردمسالا‌ر است. نباید نقش احزاب را که یکی از ارکان نهادینه‌سازی دموکراسی هستند به فراموشی بسپاریم. احزاب در واقع باشگاه‌های سیاسی هستند که به مثابه باشگاهای ورزشی فرآیند رقابت را تسهیل می‌کنند و مشارکت توده‌وار متخذ از جامعه توده‌ای را تبدیل به مشارکت نهادمند مدنی نمایند. احزاب به مثابه سد و کانال‌هایی هستند که پتانسیل و انرژی ذخیره‌شده توده مردم را آرامش می‌بخشند و در جهت مثبت به کار می‌گیرند البته ایجاد وفاق و اجماع از دیگر کارهای ویژه احزاب است. از سوی دیگر گرچه تعدد و تکثر نظام حزبی لا‌زمه فرآیند انتخابات رقابتی است اما تعدد و تکثر بیش از اندازه خود نافی کارویژه وفاق و اجماع است و به قول منطقیون اصل تکثر در عین وحدت و وحدت در عین تکثر ممکن است مورد خدشه قرار گیرد و چه بسا تعدد و تکثر بیش از اندازه بنیان‌های وحدت اجتماعی را مخدوش و تفرقه را جایگزین انسجام ملی نماید.

جواد اطاعت

منبع : روزنامه اعتماد ملی