انقلاب نقره یی و افزایش نیاز به خدمات بهداشتی

با توجه به افزایش سن امید به زندگی و بالا رفتن متوسط سن، جمعیت سالمندان با موهای نقره یی رو به افزایش است؛ پدیده یی که از آن به نام انقلاب نقره یی یاد می شود. بدیهی است افزایش آمار سالمندان، گسترش ارائه خدمات بهداشتی و ارتقای کیفیت زندگی را می طلبد. تئوری انقلاب نقره یی نخستین بار توسط یک آینده شناس آلمانی به نام «هورک» مطرح شد. بر این اساس، پیشرفت های فناوری و علوم پایه باعث افزایش طول عمر افراد می شود و از این پس دیگر مردم مانند گذشتگان که پس از ۳۰ تا ۴۰ سالگی وارد دوران پیری می شدند، پیر و فرتوت نمی شوند. «هورک» مهم ترین دلیل این امر را توجه به بحث کیفیت زندگی عنوان می کند. از آنجایی که داشتن دندان های سالم به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می کند، نیاز به افزایش سطح بهداشت و حمایت از خدمات می بایست توسط پزشکان و دندانپزشکان بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
امروزه به کمک ایمپلنت مساله بی دندانی به ویژه در سنین بالا مفهوم خود را تا حد زیادی از دست داده است.
● مطب های دندانپزشکی قرن ۲۱
بارها این جمله را شنیده ایم که ایمپلنت در حال حاضر از درمانی لوکس به درمانی فراگیر و همگانی تبدیل شده است، ولی با توجه به هزینه بسیار بالای این درمان چه در ایران چه در دیگر کشورها، به نظر می رسد بسیاری از بیماران از لحاظ مالی امکان استفاده از این درمان را ندارند. اما آیا گرانی ایمپلنت تنها مشکل بیماران ایرانی است یا در کشورهای پیشرفته و صاحب فناوری هم درمانی گران است؟ دکتر «حمیدرضا شفیعی» پروستودنتیست و از دندانپزشکان ایرانی مقیم امریکا در این مورد می گوید؛ «ارائه خدمات دندانپزشکی با کیفیت بالا، بدون در نظر گرفتن روش درمانی، روش پرهزینه یی است. درمان ایمپلنت در مطب های خصوصی در هر کجای دنیا یکی از پرهزینه ترین درمان هاست. اما تعداد اندک تولیدکنندگان خود مزید بر علت است. به طور طبیعی وقتی یک گروه کوچک بازار محصولی را کنترل می کنند، می توانند قیمت را بالا نگه دارند. عامل دوم میزان سفارش ایمپلنت توسط دندانپزشکان است مانند وسایل تجاری دیگر مقدار، قیمت را کنترل می کند و هر چه مقدار افزایش یابد از قیمت کاسته می شود. وقتی یک دندانپزشک ۲۰۰ ایمپلنت در سال خریداری می کند، شرکت ایمپلنت قیمت محصول را به صورت خرده فروشی عرضه می کند، ولی وقتی یک موسسه آموزشی پنج هزار ایمپلنت در سال می خرد، کارخانه سازنده به طور قابل ملاحظه یی قیمت کمتری ارائه می کند که در نهایت بیماران هزینه بسیار کمتری نسبت به مطب خصوصی خواهند پرداخت.
دکتر «شفیعی» از اینکه هنوز در ایران دستیاران پروستودنتیست طی دوره دستیاری خود آموزش جراحی نمی بینند، گلایه مند است و می گوید؛ «در ایالات متحده انجمن دندانپزشکی امریکا موظف است که همه برنامه های دستیاری پروتز را همراه با آموزش جراحی در واحدهای درسی دستیاران بگنجاند، در غیر این صورت آنها اعتبارنامه ADA را از دست خواهند داد. این سیاست از چهار سال قبل به اجرا گذاشته شد. من متعجب هستم از اینکه چرا برنامه های متخصصان پروتز ایرانی از این لحاظ در ایمپلنت عقب مانده است، در حالی که آنها از دیدگاه ترمیمی در ایمپلنت و درمان های سنتی پروتز بسیار پیشرفت کرده اند.»
از دکتر «شفیعی» در مورد بهترین راه برای شناخت ایمپلنت های با کیفیت بالا می پرسیم. وی درخواست مجوز FDA را بهترین شیوه در این راه می داند و می گوید؛ «FDA شرکت های ایمپلنت را با معاینه های دقیق و موشکافانه آزمایش می کند. در صورتی که هر شرکت دارویی یا شرکت ایمپلنت بتواند از این صافی بگذرد، می توان مطمئن شد که محصولی با کیفیت بالا عرضه می کند. تمامی شرکت های معروف ایمپلنت اروپایی و آسیایی از FDA مجوز دارند. مجوز FDA فقط به سیستم های ایمپلنت امریکایی محدود نمی شود. البته طبیعی است که ایمپلنت های با کیفیت بالا به دلیل آنکه از تمام کنترل های استاندارد کیفی و ایمنی که توسط FDA الزامی شده، برخوردارند و تمام این فرآیندهای ایمنی، قیمت تولید را بالا می برد، گران تر از سیستم های ناشناخته هستند.»
این پروستودنتیست با اشاره به اینکه امروزه علم ایمپلنت به یک صنعت مبدل شده و هر روز مطالب جدیدی در این زمینه می شنویم، اظهار می کند؛ «همه دندانپزشکان باید مطالعه کنند و از محصولات جدیدی که به آنها معرفی می شود، مطلع شوند.» وی بدترین نوع اعتماد را در این زمینه، توجه به ادعاهای عجیب توزیع کنندگان ایمپلنت می داند و می گوید؛ «به عنوان کسی که به همه جای دنیا سفر کرده و با دندانپزشکان بسیاری در تماس هستم، باید این نکته را ذکر کنم که دندانپزشکان خیلی مطالعه نمی کنند و اغلب به ادعاهای سازندگان یا فروشندگان اعتماد می کنند و متوجه شده ام که متاسفانه این یک معضل جهانی در بین دندانپزشکان است. آنچه می خواهم به دندانپزشکان بگویم این است؛ مطالعه کنید، مطالعه کنید و باز هم مطالعه کنید.»
دکتر «شفیعی» آینده رشته ایمپلنت را بسیار روشن دانسته و در این رابطه می گوید؛ «ایمپلنت سریع ترین بخش رو به رشد در دندانپزشکی است. این سیستم بسیار پویاست و رضایت خاطر را هم برای دندانپزشک و هم برای بیمار به ارمغان آورده است. ایمپلنت هر قانونی را در دندانپزشکی متاثر کرده است. اگر امروز دندانپزشکان شروع نکنند، از قافله پیشرفت عقب می مانند، به عنوان یک دندانپزشک قدیمی شناخته می شوند و قادر به رقابت با همکاران آینده نگر خود نیستند. در مجموع باید گفت، یک مطب دندانپزشکی در قرن ۲۱ بدون ارائه خدمات ایمپلنت به یک مطب متروکه تبدیل خواهد شد.»
● مهم ترین دستاورد علم ایمپلنت در هزاره سوم
در حال حاضر بیشترین تمرکز دانشمندان این رشته روی مهندسی بافت به عنوان یک مبحث بسیار داغ و به روز است. در ابتدا ایمپلنت تنها محدود به یک برنامه جایگزینی یک یا چند دندان بود، اما اکنون به بازسازی دندانی-صورتی گسترش پیدا کرده است. از دکتر «شفیعی» می خواهیم در مورد تجربیات خود در این زمینه توضیح دهد. وی می گوید؛ «من با یک گروه فوق العاده بااستعداد کار می کنم که شامل یک جراح دهان، فک و صورت، یک جراح پلاستیک، یک جراح سر و گردن و دو تکنیسین بسیار ماهر ایتالیایی و آلمانی است. ما پروتکل های درمانی بسیار جالبی را برای بیمارانی که زخم گلوله در صورت دارند، بیماران مبتلا به سرطان فک و صورت یا بیمارانی که آسیب های جدی در ناحیه صورت دارند، اجرا کردیم.»
● بهره گیری از تکنیک های تصویر برداری
اخیراً برای اینکه جراحی با حداقل تهاجم صورت گیرد و قرارگیری ایمپلنت ها بسیار دقیق باشد، استفاده از تکنیک های تصویربرداری رواج یافته است. در این روش سیستم هایی شامل یک ایستگاه تصویربرداری به کار گرفته می شود. بدین منظور سیستم هایی شامل یک ایستگاه تصویربرداری برای طراحی جراحی و یک ابزار برای انتقال جراحی طراحی شده به اتاق عمل منظور شده است.
این سیستم ها را می توان بسته به آزادی عمل جراح در حین کار به سه نوع غیرفعال، نیمه فعال و فعال تقسیم بندی کرد. نیمه «هدایت گرها» اصلی ترین نوع این سیستم هستند که در آن جراح موقعیت ابزار جراحی را روی تصاویر قبل از عمل می بیند. مهم ترین مزیت سیستم غیرفعال، انعطاف پذیری و ایمنی آن است.
در سیستم های نیمه فعال، جراحی به شکل فیزیکی محدود می شود. در این سیستم جراحی با تعیین استراتژی که از قبل صورت گرفته، انجام می شود. ولی کنترل نهایی به جراح بستگی دارد. قرار دادن ایمپلنت به کمک لیزر یا قراردادن مکانیکی با استفاده از یک روبات شش محوره و تمپلیت، نمونه هایی از سیستم نیمه فعال هستند. مزیت این سیستم دقت آن است.
در سیستم فعال برخی از اعمال جزیی توسط روبات صورت می گیرد، ولی کل فرآیند زیر نظر جراح است. سیستم های غیرفعال، مقایسه بین استراتژی شبیه سازی شده و کاربرد واقعی آن را ممکن می سازد.
هدف ایده آل برای ارزیابی رادیوگرافی رسیدن به حداکثر اطلاعات از استخوان دو فک و در عین حال به حداقل رساندن پرتوتابی به بیمار و کاهش هزینه ها است.
توموگرافی کامپیوتری (CT) یک تکنیک بسیار رایج تصویربرداری است که اجازه کسب اطلاعات را از طریق حرکت چرخشی منبع تابشی و ردیاب ها در اطراف ناحیه مورد نظر می دهد.

بنفشه پورناجی

منبع : روزنامه اعتماد