بررسی فیلم انیمیشنی یک اسکنر تاریک نگر a scaner darkly

▪ کارگردان: Richard Linklater
▪ فیلمنامه نویس: Richard Linklater
▪ براساس نوولی از Philip K. Dick
▪ ژانر:انیمیشن جنایی درام معمایی
▪ تاریخ اکران: ۲۸ جولای ۲۰۰۶_USA
▪ لوکیشن: آستین- تگزاس
▪ مدت:۱۰۰ دقیقه
▪ بازیگران:
ـ Keanu Reeves ... Bob Arctorـ
Rory Cochrane ... Charles Freck
ـ Robert Downey Jr ... James Barris
ـ Winona Ryder ... Donna Hawthorne
ـ Woody Harrelson ... Ernie Luckman
یک اسکنر تاریک نگر براساس اقتباس وفادارانه ای از نوولی به قلم فیلیپ ک.دیک(۱۹۲۸-۱۹۸۳)ساخته شده است.این نوول که در سال ۱۹۷۷ منتشر شد مثل دیگر آثار دیک بیانگر تردیدهای روانی نویسنده در منتقل کردن اضطراب ناشی از روان کسیختگی حاصل شده از تکه تکه شدن امر واقع است و نیز انتقاد تند و تیز از جامعه منحط و در حال فروپاشی مغرب زمین.فیلم هایی که تا کنون از روی آثار دیک ساخته شده آثار بحث برانگیز و مطرحی بوده اند،بلید رانر ریدلی اسکات،گزارش اقلیت اسپیلبرگ،یادآوری کامل پل ورهوفن.دیک را «استاد وهم و پندار»نیز نامیده اند.و احتمالا ریچارد لینکلیتر کارگردان یک اسکنر تاریک نگر با توجه به این ویژگی آثار دیک تصمیم گرفته که فیلم خود را با استفاده از روش «روتوسکوپینگ» بسازد روشی برای بیان یک قصه آمیخته به «وهم و پندار»بهترین روش است.
روتوسکوپینگ تکنیک خاصی است که از آن برای انیمیشنی کردن فیلم«حرکت زنده»استفاده می کنند.در این روش بعد از پایان فیلمبرداری هر کادر فیلم«حرکت زنده»را با دست طراحی و نقاشی می کنند.به این ترتیب ظاهر یک فیلم انیمیشن را پیدا می کند که در حالی که ذات اصلی اش فیلم حرکت زنده است.ریچارد لینکلیتر اولین بار از این روش برای ساخت فیلم زندگی مواج«۲۰۰۱»استفاده کرد فیلمی که به خاطر بداعت تکنیکی اش توجهات بسیاری را معطوف خود کرد.لینکلیتر حالا بعد از پنج سال دومین فیلم«روتوسکوپی»خود را عرضه کرده است.
کیانو ریوز در فیلم یک اسکنر تاریک نگر در قالب باب آکتور ظاهر می شود.باب یک پلیس مخفی است که ذهن اش توسط «ماده ی D»خورده شده است.ماده ی D یک ماده ی مخدر قوی است که تقریبا همه از آن استفاده می کنند.همه ی افرادی که در زندگی باب وجود دارند تحت شنود و مراقبت دائمی اند .از جمله این افراد تحت نظر می توان به باریس(رابرت داونی جونیور) و لاکمن(وودی هارلسون)که هر دو هم اتاقی هستند اشاره کرد.فرد دیگر که او نیز تحت مراقبت است دونا(ویونا رایدر) نام دارد که هم دوست دختر باب است هم فروشنده ی مواد مخدر.اما دلیل این که چرا این افراد تحت نظر و مراقبت مخفی اند پرسشی است که فیلم سعی دارد به آن پاسخ دهد.هویت تکه تکه شده،پارانویای ناشی از مصرف مواد مخدر و مراقبت و شنود شهروندان از سوی حکومت احتمالا در سال ۱۹۷۷ که نوول دیک چاپ و منتشر شد،موضوع های نو و تازه ای بودند.اما در زمان حاضر از تمامی این موضوع ها بوی کهنگی به مشام می رسد.درست است که موضوع «نقض حریم و آزادی های شهروندان غربی»در پی حوادث تروریستی سال های اخیر،صورت واقعی به خود گرفته،اما اکثریت کتاب ها و فیلم هایی که حول این موضوع به بازار عرضه شده،از تازگی موضوع فوق کاسته است.جدای از این،یک اسکنر تاریک نگر حرف بدیعی در این خصوص ندارد.ظاهرا ریچارد لینکیتر هم دغدغه ی بیان حرف تازه را نداشته.چنین به نظر می رسد که هدف اصلی این فیلمساز،گسترده تر کردن سبک استیلی کارهایش باشد.البته در این جا محدودیتی وجود دارد.زندگی مواج فیلمی بود که در آن از پرداخت کاراکتر و طرح داستانی هیچ خبری نبود .این فیلم عمدتا مجموعه ای از دیالوگ ها و گفتگوهای آزادانه بود،نوعی جریان سیال ذهنی.سبک استیل به کار برده شده نیز مناسبت کاملی با این جریان سیال ذهنی داشت.اما یک اسکنر تاریک نگر عمدتا یک فیلم کاراگاهی است،یک فیلم مبتنی بر کاراکتر و طرح داستانی.سبک و استیل انیمیشنی«روتوسکوپینگ»در چنین فیلمی مناسبت ندارد.به همین دلیل یک اسکنر تاریک نگر فیلم موفقی نیست.انیمیشن البته در پاره ای از صحنه های فیلم ، مفید و مناسب به نظر می آید (مثلا صحنه ی مربوط به توهم کافکایی و یا لباس باب آرکتور)اما جدای از این صحنه ها،انیمیشن کاربردی در این ندارد.یک اسکنر تاریکی عمدتا یک فیلم تجربی است ،یک فیلم تجربی بریای سازنده اش تا محدوده های استیل انیمیشنی محبوبش را محک بزند.
فیلم ابتدا قرار بود در سپتامبر ۲۰۰۵ به نمایش درآید،اما استفاده از تصویرسازان به جای انیماتورها(انتخاب لینکیتر جهت رسیدن به یک سبک بصری ویژه) و همچنین روش جدید باب سابیستون در ارتقای نرم افزار روتوشاپ اش،باعث شد بر زمان تولید فیلم افزوده و دیرتر به نمایش درآید.
پخش جهانی فیلم با نمایش آن در دانشگاه براندیس آغاز می شود.البته فیلم پیش از این تاریخ در جشنواره ی کن ۲۰۰۶ به نمایش درآمده بود.
الکس جونز از بازیگران فیلم،نظراتی بحث انگیز و بسیار شبیه آنچه در فیلم تجربه کرده است در خصوص دولت هایی که خود به نوعی در ایجاد جرم در جامعه درگیرند،دارد.
چندی پیش شایع شد که گروه رید یوهد موسیقی این فیلم را ساخته است.اما با اینکه ترانه آواز قوی سیاه به خوانندگی تام یورک ،رهبر این گروه،در عنوان بندی فیلم آمده،آوازی که در آنونس شنیده می شود،اضطراب جوانان ،اثر گروه M۸۳ است.
بودجه ی فیلم ۲۰ میلیون بود و در آمریکا و جهان چیزی در حدود ۹ میلیون فروش کرد.
● کوتاه از نویسنده ی نوول فیلیپ کی دیک
فیلیپ کی دیک با داستان های توهم زایش به آهستگی اما برای همیشه به نمادی فرهنگی بدل گشت.نخستین بار در سال ۱۹۵۵ داستانی از وی چاپ شد وتا کنون معادل بیست میلیون کپی از آثارش که به بیش از ۲۵ زبان مختلف ترجمه شده،در دنیا به فروش رفته است.دیک که دنیایی فوق مدرن و به اصطلاح فوتوریستی خلق کرده جزو آن نویسندگانی(در ادبیات علمی تخیلی) به شمار می رود که آثارش بارها به فیلم برگردانده شده است.آثاری چون بلید رانر(ریدلی اسکات-۱۹۸۲)،براساس رمان آیا آدم ماشینی ها رویای گوسفند الکتریکی می بینند؟.یاد آوری کامل براساس داستان کوتاه می توانیم این را یک جا برای تو بیاوریم ، آگهی ،براساس رمان کوتاه ورایتی دوم و گزارش اقلیت ، شیاد ، چک پرداختی براساس آثاری با همین عنوان.

محمد ابراهیمی

منبع : مطالب ارسال شده