سؤال و جواب از مراجع در زمینه هنر

▪ ساختن مجسّمه ذوی الأرواح حرام است، آیا عروسک‏سازی به وسیله پارچه یا مواد پلاستیک یا مجسمه‏هایی که به وسیله خمیر مخصوص ساخته می‏شود را نیز شامل می‏شود.
ـ حضرت امام خمینی قدس‏سره : ساختن مجسمه ذی‏روح جایز نیست.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ گلپایگانی رحمه‏الله : ساختن مجسمه و خضوع در مقابل آن حرام است و نیایش و احترام در برابر مجسّمه‏ها و نصب آن ها در معابر و میادین حرام است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ خامنه‏ای (حفظه‏اللّه‏): به نظر شریف حضرت امام قدس‏سره ساختن مجسّمه تامّ ذی‏روح جایز نیست ولی خرید و فروش و نگهداری آن اشکال ندارد و ساختن عروسک تـامّ اگـر مجسّمه بـر آن صدق کند نیز همین حکم را دارد.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ صافی گلپایگانی: بلی شامل‏می‏شود.
ـ حضرت آیة اللّه‏ سیستانی: شامل می‏شود و حکم مبنی بر احتیاط است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ بهجت: حرام است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ تبریزی: ساختن مجسّمه کامل اگر از ذوی الأرواح باشد بنابر مشهور حرام و مطابق با احتیاط است و ساختن عروسک اگر عرفا اسباب بازی به حساب آید مانعی ندارد.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ فاضل لنکرانی: جایز نیست.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ مکارم شیرازی: اشکال دارد ولی ساختن بازیچه بچه‏ها مانع ندارد.
▪ کشیدن کاریکاتور اشخاص در صورتی که موجب اذّیت و آزار آن ها شود چه صورت دارد؟ و اگر آن فرد راضی به کشیدن کاریکاتور آن ها باشند چه صورت دارد؟
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ خامنه‏ای: ایذاء اشخاص حرام‏است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ مکارم شیرازی: جایز نیست.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ بهجت: اولی جایز نیست و دومی مختلف می‏شود.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ سیستانی: اگر هتک مؤمن باشد جایز نیست هر چند راضی باشد ولی اگر در عرف امروز هتک به حساب نیاید اشکال ندارد.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ صافی گلپایگانی: جایز نیست.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ تبریزی: اهانت به مؤمن جایز نیست، هر چند خود شخص راضی به این کار باشد.
▪ نظر حضرت عالی در مورد شعبده بازی و دعوت از این افراد و صرف هزینه در این امور چگونه است؟
حضرت امام قدس‏سره و حضرت‏آیة‏اللّه‏گلپایگانی: دعوت کردن از شعبده بازها به منظور شعبده بازی در مجالس حرام است و باید از آن اجتناب کرد. پول دادن به شعبده بازها برای شعبده بازی نیز حرام است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ اراکی: شعبده بازی بنابر احتیاط واجب جایز نیست و باید از دعوت کردن آنها نیز خودداری کرد. (نقل از کتاب احکام روابط زن و مرد)
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ خامنه‏ای: شعبده بازی حرام است، ولی هر تردستی شعبده نیست.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ مکارم شیرازی: بازی‏هایی که به عنوان نمایش و سرگرمی و تفریح در بعضی مجالس مشاهده می‏شود که تردستی و زرنگی شخص را نشان می‏دهد و غرضی جز آن در کار نیست، اشکالی ندارد؛ امّا اگر برای اغفال مردم باشد، نوعی از سحر است که کسب آن حرام و حضور در آن مجلس هم حرام است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ فاضل لنکرانی: اگر منجر به سحر شود حرام است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ بهجت: جمیع اقسام آن حرام است مگر آن که قسمی باشد که خود عمل جایز و خارج از لهو خاص باشد و غرض هم باطل نباشد بلکه عقلانی و مشروع باشد.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ صافی گلپایگانی: شعبده بازی عبارت است از این که شعبده باز غیر واقع را به سبب سرعت حرکات به صورت واقع نشان می‏دهد و این عمل شرعا حرام است وجهی که در مقابل این عمل می‏گیرند و همچنین پول دادن در مقابل این گونه اعمال اشکال دارد. (جامع الاحکام)
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ تبریزی: شعبده باز به شعبده بازیش مستحقّ مزد نمی‏شود و صرف مال در مثل این امور صرف در باطل است.
▪ برخی از ذاکرین در مدایح اهل بیت علیهم‏السلام تعبیراتی مانند(مست مستم من، هر چه باداباد، علی پرستم من، همچو زهرا مادرت، از همه خوشکل‏تر، یا اباصالح بیا) را به کار می‏برند که به نظر می‏رسد باشأن اهل‏بیت علیهم‏السلام منافات دارد. آیا به کار بردن این گونه الفاظ چه صورت دارد؟
حضرت آیة‏اللّه‏ خامنه‏ای: معلوم نیست ظاهر این الفاظ مرادشان باشد و در هر صورت الفاظ خوب و اشعار بهتر فراوان است آن ها را بخوانند.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ فاضل لنکرانی: نباید مسائلی که خلاف شأن ائمه اطهار علیهم‏السلام است و موجب هتک حرمت آن ها می‏شود، بیان شود.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ تبریزی: به کار بردن تعبیراتی که در بین مردم سبک محسوب می‏شود در مورد ائمه معصومین علیهم‏السلام اشکال دارد.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ صافی گلپایگانی: باید در مدایح اهل بیت علیهم‏السلام از بهترین و رساترین مدایح که مشتمل بر مضامین صحیح و اقتباس از آیات و احادیث و نکات شعری ادیبانه و دور از غلوّ است استفاده شود.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ بهجت: البته با الفاظی که در شأن آن بزرگواران نیست نباید مدح کنند و الفاظ مناسب‏تر فراوان است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ مکارم شیرازی: این گونه تعبیرات مناسب نیست.
▪ اخیرا در میلاد ائمه معصومین علیهم‏السلام به عنوان جشن ائمه یا مناسبت‏های دیگر تحت عنوان اجرای موسیقی سنّتی کنسرت‏های موسیقی را بر پا می‏کنند، یا سرودهایی همراه با آهنگ به صورت طرب‏آور با خوانندگی‏های سبک اجرا می‏کنند آیا رواج این حرکت‏ها از سوی گروه و نهاد در فرهنگسراها یا مساجد و حسینیه‏ها چه صورت دارد؟ و آیا اساسا با توجّه به سیره ائمه معصومین علیهم‏السلام می توان به نام اهل بیت به چنین اقداماتی دست زد؟
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ خامنه‏ای: هر گونه خوانندگی و نوازندگی که متناسب با مجالس عیش و نوش و خوشگذرانی باشد جایز نیست و از هر کاری که با شئونات مساجد و حسینیه‏ها سازگار نباشد باید اجتناب کرد.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ فاضل لنکرانی: به طور کلّی هر امری که هتک و بی‏احترامی به ائمه اطهار تلقّی شود جایز نیست و ظاهرا مجموع این اعمال عرفا هتک محسوب می‏شود.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ بهجت: برپایی و شرکت در این مجالس حرام است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ صافی گلپایگانی: تمام اعمال مذکوره در سؤال حرام و ترک آنها واجب است چه در مسجد باشد یا غیر آن.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ تبریزی: اجرای موسیقی در مجالس معصومین علیهم‏السلام مطلقا جایز نیست و نواختن موسیقی لهوی و گوش دادن به آن هر چند در غیر مجالس معصومین علیهم‏السلام باشد حرام است و بین انواع موسیقی لهوی فرقی در حرمت نیست.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ مکارم شیرازی: کلیه صداها و آهنگ هایی که مناسب مجلس لهو و فساد است حرام است.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ سیستانی: اگر لحن و آواز الحان اهل لهو و لعب باشد به احتیاط واجب حرام است و اگر موزیک مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است در غیر این دو نیز مناسب نیست و به خصوص اجرای آن در مساجد اگر هتک باشد حرام است.
▪ برخی مدّاحان مطرح می‏کنند کف زدن دارای ثواب است و هر چه بهتر و محکم‏تر کف بزنید ثواب بیش‏تر می‏برید و اساسا این گونه حرکات مانند کف زدن و رقص اگر برای اهل بیت علیهم‏السلام باشد اشکال ندارد، آیا بر این گونه اعمال که یا حرمت قطیعه دارد یا حداقل عملی شبهه ناک و شرک آلود است اگر برای اهل‏بیت علیهم‏السلام انجام شد ثواب مترتّب می‏شود؟
حضرت آیة‏اللّه‏ تبریزی: کف زدن و رقص با مجالس معصومین علیهم‏السلام مناسبت ندارد و لازم است در این مجالس ترک شود، مجالس معصومین علیهم‏السلام باید طوری باشد که مردم را به یاد خداوند متعال بیندازد و فضایل و سفارش‏های معصومین علیهم‏السلام را برای مردم بیان کنند نه این که العیاذباللّه‏ در آن کار حرام انجام شود یا کاری که موجب غافل شدن مردم از خداوند شود که در این صورت ثوابی بر آن مترتّب نمی‏شود.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ صافی گلپایگانی: واضح است کسی که چنین امری را اظهار می‏دارد لاابالی است و یا جاهل؛ و این گونه اشخاص بدعت گذار محسوب می‏شوند صحّت و یا فساد عمل و یا ثواب داشتن و نداشتن آن را باید مجتهد جامع الشرایط بفرماید.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ بهجت: شایسته مجالس اهل‏بیت علیهم‏السلام نیست بلکه اگر به حدّ لهو برسد یا هتک مکان یا معصوم باشد باید اجتناب شود.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ فاضل لنکرانی: به طور کلّی کف زدن در مساجد و حسینیه‏ها و اماکن مقدّس، به هر عنوان که باشد جایز نیست، و در غیر آن‏ها هم باید توجّه به این که در طول تاریخ اسلام و تشیّع، شعار مسلمانان ذکر صلوات بوده است، خصوصا در مجالسی که به نام و یاد ائمه تشکیل شده، لذا مناسب است مسلمانان احساسات و علایق مذهبی خویش را با فرستادن صلوات ابراز دارند. (جامع المسائل ۱/۴۸۶)
▪ پوشیدن لباس زن و آرایش و حرکات زنانه توسّط مرد جهت فیلم سازی چگونه است؟
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ فاضل لنکرانی: جایز نیست.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ تبریزی: اشکال دارد.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ بهجت: جایز نیست.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ صافی گلپایگانی: اشکال دارد.
ـ حضرت آیة‏اللّه‏ مکارم شیرازی: جایز نیست.

با استفاده از کتاب مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید

منبع : هنر دینی