فرهنگ فناوری شاخه اساسی توسعه فناوری در جامعه

یکی از مهمترین چالش های کشورهای در حال توسعه در زمینه بهره برداری از فناوری های روز دنیا، بحث فرهنگ کاربری و استفاده از فناوری است. از آنجا که کشورهای در حال توسعه و جهان سومی در چند قرن اخیر در بازار فناوری به عنوان مصرف کننده(وارد کننده صرف) فناوری بوده اند لذا به هنگام ورود هر کدام از فناوری های جهانشمول با چالش ها و مشکلات بسیاری مواجه می شوند چرا که در بهترین حالت زمان و انرژی بسیاری را صرف شناخت قابلیت های کاربری و بومی سازی آن می کنند و در بدترین حالت همین زمان و انرژی به علاوه هزینه های بسیار صرف مقاومت و اندیشه برای برخورد با فناوری می شود. اینجاست که باید از مساله فرهنگ فناوری به عنوان یکی از زیرساخت ها و شاخص های اساسی توسعه فناوری در جامعه امروزی نام برد.
کشور ما هم از این بی قاعدگی مستثنی نبوده و سال های سال است که همگام با عصر توسعه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی با چالش های گوناگونی دست و پنچه نرم کرده است و این موضوع حاصل یکی از موارد زیر است:
فناوری بدون فرهنگ لازم وارد شده است، فناوری با فرهنگ آن به کشور وارد شده است ولی فرهنگ فناوری در تضاد با فرهنگ بومی بوده است و سرانجام اینکه فرهنگ سازی درستی انجام نشده و در نتیجه کاربری همراه با دیدگاه ها و روش های نادرست است. از جمله آن می توان به توسعه فناوری هایی همچون ویدئو در دهه شصت، ماهواره در دهه هفتاد و اینترنت در دهه هشتاد اشاره کرد که اگر به خاطرات مرور شود خواهیم دید که مبحث کاربری عمومی هر یک از این سه فناوری تا چه حد چالش برانگیز و همراه با بحث های بیهوده بود که با گذشت زمان به امری عادی تبدیل شد.
آنچه امروز همزمان با توسعه تلفن همراه در کشور به عنوان معضل جدیدی از توسعه فناوری ها گریبانگیر ما شده است تجربه ای جدید در راستای موضوع تقابل فرهنگ و فناوری است. سال ها پیش خطوط موبایل با قیمت های یکی، دو میلیونی در دست عده ای خاص دیده می شد و بسیاری از مردم استفاده از آن را تجملاتی و غیر ضروری می دانستند ولی امروز توسعه ده میلیون شماره ای آن فقط در اپراتور اول و آغاز فعالیت اپراتورهای بعدی باعث شده است که کاربری تلفن همراه به صورت عمومی توسعه یابد که البته باز هم معضل همیشگی نحوه استفاده از این ابزار گریبانگیر کشور شده است. هیچ انتقادی بر تعداد گوشی های واگذار شده جدای از مسئله کیفیت ارتباطی خطوط وارد نیست اما بحث بر این است که وقتی از تلفن همراه و ضریب نفوذ آن به عنوان یکی از اساسی ترین معیارهای توسعه دانایی محور یاد می کنیم باید این شاخص ها را در الزامات اجرایی و کاربردی آن فناوری بجوییم نه در کمیت و تعداد تلفن های همراه واگذار شده. استفاده از تلفن همراه برای مکالمه و ارسال پیام کوتاه در کشور ما از سطح فرهنگی معقولی برخوردار نیست.
درصد بالایی از کاربران تلفن همراه (به خصوص جوانان) در ایران این وسیله را به عنوان ابزاری جهت گفت و شنود های طولانی غیر ضروری و غیر کاری یا ارسال پیام های کوتاه غیر ضروری که گاه تعداد آن در مقیاس ملی به سی تا چهل میلیون هم می رسد مورد استفاده قرار می دهند و بار بسیار زیادی را بر شبکه ضعیف فعلی وارد می آورند که این بار سبب افزایش قطعی حین مکالمه، عدم دسترسی، اتصال های اشتباه، عدم ارسال پیام کوتاه و...می شود.این مساله یک معضل ملی در استفاده بهینه از فناوری برای دست یابی به بهره وری است. توسعه فناوری اطلاعات در حد بسیار زیادی با مبحث بهره وری ملی گره خورده است و از این رو هر گونه استفاده نادرست از فناوری مساوی با ضربه زدن به اقتصاد کشور خواهد بود. کشور سنگاپور که یکی از کوچک ترین کشورهای شرق آسیا و البته پیشرو ترین در بحث بهره وری ملی است قانونی را مصوب کرده است که مکالمه تلفن همراه تا مرز ۳۹ ثانیه برای کاربران رایگان است و با ورود به ثانیه چهل کاربر باید هزینه چهل ثانیه را پرداخت کند و برای ثانیه ها و دقایق بعدی نیز هزینه تصاعدی درنظر گرفته شده است. در چنین شرایطی و طبق نتایج حاصل اکثر مردم نه از روی خست که از روی باوری ملی سعی می کنند مکالمه های کاری خود را حداکثر در همان ۳۹ ثانیه انجام دهند. بنابراین علاوه بر کاهش هزینه های خود به "کاهش بار شبکه تلفن همراه" و بهره وری ملی نیز کمک کرده اند. اما در شرایط حاضر و با کمال تعجب می بینیم که فرهنگ سازی هایی از این دست به هیچ وجه از سوی متولیان امر در کشور ما انجام نمی شود! حالا به جاست به آخرین فیش تلفن همراه خود مراجعه کنیم و ببینیم چند دقیقه از زمان مکالمه خود را بیهوده صرف کرده ایم و تلاش کنیم در ماههای آتی این زمان را کاهش دهیم.

منبع : روزنامه تفاهم