موزه جواهرات ملی ، تهران

پیشینه جواهرات ملی ایران به عصر صفویه برمی‌گردد كه بر پایه گنجینه دولت، یعنی مجموعه‌ای جدا از اموال شخص پادشاه گذاشته شد. كارشناسانی مأمور خرید، ارزیابی و حفظ درّ و گوهرها و تزئیناتی كم‌یاب شدند كه گاه شهرت جهانی داشت. پس از اغتشاش سال‌های آخر آن سلسله و نیز به دنبال مرگ نادر كه به پراكندگی و غارت بخشی از آن همه جواهر منجر شد، این مجموعه در 250 سال گذشته تغییر چندانی نكرده است. این مجموعه از گنجینه‌هایی است كه در عین پربها بودن نمی‌توان قیمتی برای آن قائل شد. تغییری كه در قرن نوزدهم برای بهبود این مجموعه داده شد، افزوده شدن قطعات تراش خورده سنگ فیروزه خراسان و دانه‌های درشت مروارید خلیج‌فارس بود. تا اواسط قرن نوزدهم، بیش‌تر سنگ‌های گران‌بهای این مجموعه، جداجدا و پیاده بود و نصب بخشی از آن‌ها روی تزئینات جدید تا یكی دو دهه پیش ادامه داشت.
این جواهرات در سال 1316 به موجب «قانون جواهرات سلطنتی ایران» به عنوان پشتوانه اسكناس رایج كشور در اختیار بانك ملی قرار گرفت و بعدها وثیقه اسناد بدهی دولت شد. این مجموعه در سال 1324 در محل مخصوص امروزی و در سال 1339 - با تأسیس بانك مركزی - به این بانك سپرده شد.
مشهورترین جواهر این خزانه بی‌نظیر كه در 37 بخش یا گنجینه رده‌بندی شده، الماس مهشور دریای نور است كه وزن آن 182 قیراط و رنگ آن صورتی است. این قطعه از كم‌یاب‌ترین انواع الماس در جهان است. یكی از بزرگ‌ترین آثار موجود در موزه، تخت طاووس است كه در زمان فتح‌‌علی شاه در دوازده تكه منفصل با 733‚26 قطعه جواهر ساخته شده است. كره جهان‌نمای ناصرالدین شاه نیز با 34 كیلو طلای ناب و 366‚51 قطعه گوهر به وزن 3656 گرم از شگفتی‌های موزه است. در این نقشه جواهرآسا ایران، آسیای جنوب شرقی و انگلیس با الماس و هند با یاقوت روشن مشخص شده است.