فرجام لرزان دو رئیس!

در یک جمع‌بندی عمومی و با تکیه بر شرایط اقتصاد جهانی و تاثیرات آن بر بازار مالی داخلی و سقوط آزاد قیمت‌های نفتی به نظر می‌رسد، شرایط برای محمود احمدی‌نژاد سخت و سخت‌تر شده است. شاید این تحلیلی بدبینانه‌باشد اما گویا بخشی از بحران اقتصادی جهانی برای محدود کردن فعالیت و مانور دولت‌هایی شبیه احمدی‌نژاد باشد. اوضاع اقتصاد جهانی و تحولا‌ت مترتب بر آن آرام‌آرام بخش‌هایی از تاثیرات خود را به رخ می‌کشد. گویا این بار جامعه جهانی می‌خواهد در یک رفتار دیالکتیکی فرجام فیصله‌بخش خود را در زایش سنتزی نهایی به رخ کشد.
نه جامعه جهانی علا‌قه‌مند رفتارهای رادیکال است و نه در داخل کشور ظرفیت تداوم روش‌های چهار سال گذشته احساس می‌شود.
مجموعه اتفاقات بین‌المللی در داخل آمریکا می‌رود تا اولین نمایه‌های خود را ظاهر سازد. حال دیگر بدبین‌ترین تحلیلگران سیاسی نیز اعتقاد دارند که تاریخ در حال نیل به نقطه عطف خویش است. اینکه یک سیاه دورگه می‌رود تا بر کرسی واشنگتن و جفرسون تکیه زند.
فارغ از اهمیت سیاسی این رویداد، در بعد بین‌المللی هم جامعه جهانی و هم جامعه داخلی آمریکا از سیاست هژمونی‌گرا و یکسویه‌نگر نئومحافظه‌کاران روی‌گردان شده‌اند.
دیگر نمی‌توان به بهانه تروریسم و یا ترس از فقدان امنیت یا حتی تکیه بر نام اسلا‌می اوباما، جامعه آمریکا و جامعه جهانی را از این رویکرد جدید ترساند.
مواجهه جامعه بین‌الملل نیز در رویارویی با این جابه‌جایی سیاسی در کاخ سفید روشن است. کافی است تا نگاهی به تجمع ۲۰۰ هزار نفره آلمانی‌ها در شهر برلین در زمان حضور اوباما بیندازیم. آمریکایی‌ها از جنگ و قرینه آن تروریسم خسته شده‌اند.
آمریکایی‌ها از اینکه رئیس کشورشان نماد بلا‌هت، شدت عمل، بوفالوئیسم خشن و روش‌های عوام‌پسندانه است، خسته شده‌اند. آمریکایی‌ها به خوبی درک کرده‌اند که در ۸ سال گذشته استفاده از پاسپورت آمریکایی دیگر در جهان برایشان احترام نمی‌آورد.
در این نقطه از دنیا نیز ماجرا شباهتی خاص به آمریکا یافته است. پس از خاتمی که با زبانی کلا‌سیک و فاخر در سرزمین حافظ و سعدی سخن می‌راند، رئیسی بر کاخ پاستور تکیه زده است که از زبانی فاخر و تعاملی هوشمندانه سود نمی‌برد.
هر بار که سخن رانده دشمنی جدید تراشیده است. به مدیران خود بی‌اعتماد است و البته آنها را در مجامع مختلف به چالش کشانده است. ضعف خود در بهره‌بری از نخبگان و فرهیختگان را با کشاندن بازی سیاست به کوچه‌پس‌کوچه‌های عوام‌گرایی خیابانی سامان داده است.
اما در این میانه زمانه نیز با احمدی‌نژاد سر ناسازگاری گذاشته است. او به خوبی می‌داند که جامعه بین‌الملل با همان اشتیاقی که از رفتن بوش از کاخ سفید استقبال می‌کند، علا‌قه چندانی به تداوم سیاست دولت مستقر در تهران ندارد.
کسب تنها حدود ۳۰ رای موافق در برابر نزدیک به ۲۰۰ رأی برای حضور ژاپن در شورای امنیت می‌تواند یک نشانه باشد. هرچند رئیس دولت نهم روشن نمی‌سازد چرا مردان وزارت خارجه‌اش تلا‌ش داشتند ایران را وارد شورایی نمایند که خود بارها مصوبات و قطعنامه‌هایش را به کاغذپاره تعبیر کرده بود؟!
اینک معلوم است که اثرات تحولا‌ت اقتصاد جهانی خواب رئیس را آشفته ساخته است. زیرا احمدی‌نژاد علا‌قه فراوانی برای کشاندن تصمیم‌های مهم سیاسی و بین‌المللی به خیابان‌ها دارد. او در شهر رشت ضمن انتقاد تلویحی از مجلس و دیگر کارشناسان در خصوص طرح تحول اقتصادی، خاطرنشان کرد که علا‌قه‌مند است مسائلش را در خیابان‌ها و با مردم در میان بگذارد. اما وی ظاهرا یادش رفته بود که به عنوان رئیس‌جمهور قسم یاد کرده بود که به قانون اساسی که بخشی از آن رعایت حریم مجلس شورای اسلا‌می است، پایبند است.
اقتصادی که رئیس دولت نهم برای تحول آن توانست از گروه‌های اجتماعی رای کسب کند، اینک به پاشنه آشیل او تبدیل شده است.
قیمت نفت وضعیتی را فراهم می‌آورد که تحولا‌ت اقتصادی بر بوش تحمیل کرده است.
احمدی‌نژاد علا‌قه‌مند است با تزریق مقدار مختصری از پول نفتی به دهک‌های پایین جامعه، ۱۵ میلیون رای را تضمین کند. آنگاه پس از انتخابات می‌تواند، عدم همراهی مجلس در تامین اعتبارات را به گردن نمایندگان انداخته، با قیافه‌ای حق به جانب اعلا‌م کند که تلا‌ش خود را کرده اما مافیا چنین نخواسته است!
حال بهمنی رئیس‌کل بانک مرکزی اعلا‌م داشته، تا پایان سال، ۵۴ میلیارد دلا‌ر از درآمدهای پیش‌بینی‌نشده، محقق نخواهد شد. درآمدهای سرسام‌آور نفتی در ۳ سال گذشته آنقدر دولتمردان را ذوق‌زده کرده بود که اصلا‌ به چنین روزی فکر نمی‌کردند. طرفه آنکه صندوق ذخیره ارزی را نیز جارو کرده‌اند و به بهانه منافع ملی علا‌قه‌ای به ذکر دقیق میزان موجودی نمی‌کنند!
با این همه به نظر می‌رسد، جیب دولت خالی و دست خلا‌یق خیابانی دراز است. کافی است دولت نتواند به تعهدات خود عمل کند. آنگاه با این حجم مشکلا‌ت در عرصه‌های مختلف اجتماعی می‌توان حدس زد که رئیس دولت نهم و همفکرانش باید به فکر انجام اموری دیگر باشند؛ اتفاقی که تحقق آن چندان بعید نیست.

فیاض زاهد

منبع : روزنامه اعتماد ملی