یکدستی احساس

«رولند باتیک» نوازنده و آهنگساز اتریشی الاصل که سال گذشته برای اجرای کنسرت به ایران آمده بود امسال هم در آبان ماه جاری بار دیگر بر روی سن تالار وحدت حضور پیدا کرد.
وی در ابتدا اثری از خودش به عنوان مقدمه اجرا کرد و در ادامه با اجرای سونات «فاماژور» موتسارت و ایمپرووایز(improvise) یا بداهه نوازی بر روی قسمت اول آن توجه بسیاری از تماشاگران را جلب کرد اما پس از مدتی به نظر آمد تکراری بی منطق و حساب نشده از تم اصلی قطعه است و خود نیز نمی داند چقدر به این تکرار می خواهد ادامه دهد.
اما با این حال به خوبی توانست ظرافت ها و حالت سبک موتسارت و سرزندگی قطعاتش را به نمایش بگذارد.پس از اجرای سونات دیگری از موتسارت در «رمینور»، مهتاب بتهوون(moon light) را اجرا کرد که به واقع نتوانست حتی از لحاظ تکنیکی به درستی آن را اجرا کند و در قسمت سوم که سرعت بسیار زیادی دارد در اثر تندروی بی اراده،شفاف شنیده نمی شدند و با بی اهمیتی در هم ادغام شده بودند.پس از ۱۵ دقیقه تنفس رولند باتیک شنوندگان را به شنیدن پنج اثر از خودش دعوت کرد.
نکته مشترکی که در تمام این آثار شنیده شد سبک نوین خود او بود که در حقیقت ترکیبی آشفته از سبک بلوز( Blues) (جاز) بر روی تم شرقی با فرم ( A-B-A) از دوران کلاسیک و رمانتیک بود و گسترش تم (development) بسیار کم مشاهده می شد ( فرم «A-B-A» ساختاری در موسیقی کلاسیک است که آهنگساز در قسمت A سوژه شماره یک خود را معرفی و آن را گسترش می دهد و در قسمت B معرفی سوژه دو و گسترش آن و دوباره در قسمت A سوژه اول را آورده و قطعه را به پایان می رساند. در «A-B-A» نیز در مرحله آخر یعنی A سوژه اول را با کمی تغییر در انتهای آن می آورد. اما چیزی که بیش از حد به گوش می رسید تکرار یکنواخت تم بدون هیچ تغییری (variation) بود که چه از قواعد دوران کلاسیک و رمانتیک و چه امپرسیونیسم و مدرن به دور بود.در واقع چیزی که در ساخت یک قطعه بسیار مهم است یکدستی و هماهنگی بین عناصر سازنده آن و رعایت فرم آن است حتی ابداع یک سبک جدید ملزم به حفظ هماهنگی و به زبان ساده تر یکدستی احساس آهنگساز است نه آنکه هنگام شنیدن قطعه شنونده سردر گم شود که این که می شنود بلوز یا جاز است، وقار کلاسیک و رمانتیک را دارد، صلابت امپرسیونیسم یا عصیان زدگی مدرن را. البته که تمام این آشفتگی ها در قطعه، نمایانگر ذهن بی انسجام و در هم ریخته آهنگساز است که از دانش خود استفاده نکرده است و این حتی از نظر کسانی که از لحاظ آکادمیک با موسیقی آشنایی ندارند نادرست است.

[رخشا رمضانی]

منبع : روزنامه ایران