منطق لیزینگ

امروزه به لطف مزایای سیستم لیزینگ، گرایش چشمگیری به آن ایجاد شده است. موضوع بسیار ساده است؛ تصور كنید خودروی شما می‏تواند به یك ابزار تجاری و سرمایه برای كار شما تبدیل شود و به یاد داشته باشید برای لذت بردن از آن، حتماً نیاز نیست مالك آن باشید.
مهمترین مزیتی كه خودروهای لیزینگ دارند، این است كه سرمایه به جای آن كه برای خرید خودرو صرف شود، می‏تواند با بهره‏وری بیشتر برای بسط و گسترش امور تجاری مورد استفاده قرار گیرد. اگر شركت شما تمامی خودروهای موردنیازش را به تازگی خریداری كرده و اكنون برای تامین تجهیزات و ماشین‏آلات خود به تزریق سرمایه نیاز دارد، بهترین گزینه این است كه تمامی ناوگان موتوری و نقلیه خود را به یك موسسه لیزینگ بفروشند و با یك قرارداد، دوباره آنها را به اجاره خود درآورید. با این كار شما دیگر از پرداخت مستقیم مالیات و عوارض هم خلاص شده‏اید و از امور دفتری و مسائل دست و پاگیر و وقت‏گیر تنظیم قراردادهای تعمیرات و نگهداری و حتی فروش وسایل نقلیه خود نیز آسوده می‏شوید.
طی چند سال اخیر تامین خودرو از طریق لیزینگ در نیوزیلند رشد قابل ملاحظه‏ای داشته است. گرانت ادواردز از بخش امور مالی نیسان در این زمینه معتقد است: وقتی بدانیم سرمایه‏ای كه برای خرید خودرو صرف می‏كنیم، نه تنها درآمدزا نخواهد بود بلكه باتوجه به استهلاك خودرو، روز به روز از ارزش آن نیز كاسته می‏شود و به یك دارایی مستهلك تبدیل می‏شود، بسیار شگفت زده خواهیم شد.
قبل از تصمیم‏گیری در مورد این كه آیا لیزینگ گزینه‏ای مناسب برای یك شركت است یا خیر، باید ابتدا تكلیف خود را با خود عبارت لیزینگ روشن كنیم زیرا در این مبحث ما با سه گونه متفاوت عملیات لیزینگ روبه رو هستیم: الف) لیزینگ با ارائه كامل تمامی سرویس‏ها اعم از نگهداری و تعمیرات ب) لیزینگ بدون ارائه سرویس‏ها، كه این مدل می‏تواند ریسك مضاعفی را در پایان قرارداد برای مشتری داشته باشد. ج) لیزینگ سرمایه‏گذاری یا فاینانس كه با عنوان «اجاره به اختیار تملیك» نیز شناخته می‏شود.
نوع سوم بدین معناست كه قرارداد از ابتدا به گونه‏ای تنظیم می‏شود كه در پایان دوره، خودرو با خودروهای مورد قرارداد به تملك مشتری درمی‏آید.
قراردادهای لیزینگ معمولاً سه ساله تنظیم می‏شوند. این بهترین گزینه پیش روی مشتریان برای پایین آوردن نرخ پرداخت‏هاست. البته این قرارداد می‏تواند ۱۲ و یا ۲۴ ماهه و ـ همان طور كه ذكر شد ـ حداكثر ۴۸ ماهه باشد. با افزایش روزافزون تقاضا برای تهیه خودرو به صورت لیزینگ، بازار این رویكرد نیز به شدت رقابتی شده است. اغلب شركت‏های لیزینگ با ارائه خدمات منحصر به فرد در پی جذب مشتریان شخصی هستند. یكی از مهمترین نوآوری‏های شركت لیزینگ لیزپلان (Leas Plan) در نیوزیلند، حساب و كتاب باز با مشتریان است. مدیرعامل شركت یادشده در این زمینه می‏گوید: «به این ترتیب مشتریان ما می‏توانند از پس اندازی كه از ناوگان نقلیه آنها در نتیجه همكاری با شركت لیزپلان به دست می‏آید و در پایان هر ماه حساب و كتاب می‏شود، بهره‏مند شوند؛ به طوری كه ما در پایان هر ماه كلیه هزینه‏ها را محاسبه كرده و براساس مسافت طی شده برحسب كیلومتر، میزان بدهكار بستانكار را مشخص می‏كنیم. اگر در محاسبات انجام گرفته نسبت به بودجه پرداختی مشتری مبالغی باقیمانده باشد، عیناً به مشتری برگردانده می‏شود و اگر ضرری هم متوجه شركت شود، این زیان را خود شركت برعهده خواهد گرفت.
بدون شك این همه مزیت‏های شركت‏های لیزینگ، قیمت‏های گزافی نیز خواهد داشت، اما همان طور كه ادواردز خاطر نشان می‏كند: هزینه لیزینگ به هیچ وجه بیشتر از خرید خودرو نیست و مطمئناً این موضوع برای افراد و ارگان‏ها بسیار آسان‏تر از تعمیرات و مشكلات جانبی خرید خودروست كه به طور مستقیم باید توسط خود آنها انجام پذیرد. وی همچنین معتقد است: با توجه به این كه ما در طول ماه بین ۶۰۰ تا ۲۰۰۰ دستگاه خودرو خریداری می‏كنیم، بی‏شك تخفیف‏های قابل توجهی به ما تعلق می‏گیرد كه می‏توانیم آنها را به طور مستقیم به مشتریان خود انتقال دهیم. یك مزیت پنهان لیزینگ نیز به همان نقطه آغازین مربوط می‏شود. خودرو را می‏توان با قیمتی بسیار پایین‏تر از آنچه مردم به دست می‏آورند، خریداری كرد. در حقیقت ما به دلیل قدرت خرید بالا می‏توانیم تاثیرات شایانی را در قیمت پرداختی خود به ازای هر خودرو بر جای بگذاریم.
حال آیا هیچ گاه این توجیه مالی وجود خواهد داشت كه فرد یا شركت از مزایای پیشگفته چشم‏پوشی و وسیله نقلیه و یا ناوگان نقلیه مورد نیاز خود را رأساً خریداری كند؟ ویلمر، مدیرعامل شركت لیزپلان در پاسخ به این پرسش می‏گوید: این موضوع به نیازهای فردی بستگی دارد اما اگر یك شركت شناخت داخلی كافی از هزینه بودجه‏ای خود نداشته باشد و به بازگشت سرمایه خود توجه نكند ـ كه البته یافتن چنین شركتی بسیار بعید به نظر می‏رسد ـ آن گاه می‏توان شركت‏هایی را یافت كه رغبت چندانی به لیزینگ نشان ندهند و آن را به عنوان یك راهكار یا ابزار مالی به كار نبرند.
موضوع مالیات‏ها و عوارض جانبی مرتبط نیز از دیگر مواردی است كه باید به آن اشاره كرد. افزایش و نوسانات مالیات‏هایی كه به خودرو تعلق می‏گیرد، از طریق لیزینگ دیگر متوجه مشتری نمی‏شود و یا حداقل درصد آن بسیار تنزل می‏یابد؛ضمن این كه مالیات‏ها و عوارض یادشده همیشه براساس قیمت پایه خودرو و با فرض یك خودروی نو بسته می‏شود و قانون در این زمینه به استهلاك و كاهش ارزشی خودروها و در نتیجه ارزش سرمایه‏ای آن به مرور زمان هیچ توجهی نمی‏كند.
ویلمر همچنین یادآور می‏شود طی چند سال گذشته گرایش عمومی به مقوله لیزینگ با توجه به صرفه فوق‏العاده اقتصادی، تخفیف‏های قابل توجه و حفظ نقدینگی بیشتر برای انجام امور تجاری، افزایش چشمگیری داشته است. با توجه به این كه مشتریان از هزینه‏های واقعی توام با خرید خودرو كاملاً آگاهند، بیشترین تمركز آنها در قراردادهای لیزینگ بر روی نوع فراگیر آن یعنی با ارائه تمامی سرویس‏ها و خدمات بوده است. یكی از دلایل آشكار كارمندان برای عدم استقبال از خرید خودرو آن است كه متوجه شده‏اند این شیوه به هیچ وجه قادر به رقابت با مزایا و صرفه اقتصادی خدمات شركت‏های بزرگ لیزینگ نیست.
تغییرات پیوسته مالیات‏ها، حسابداران شركت‏ها را ترغیب می‏كند تا تصمیمی هوشمندانه و مناسب برای افزایش نقدینگی كاركنان (افزایش درآمد ناخالص به منظور خرید خودرو) و یا تامین خودرو برای آنها بگیرند. حال اختلاف نظر در این است كه آیا هزینه‏های خودرو متوجه فرد خواهد بود یا شركت؟
به نظر عادلانه می‏رسد اگر اذعان كنیم افزایش درآمد ناخالص حقوق كارمندان به منظور خرید خودرو، در مجموع به زیان مجموعه مدیریتی شركت متبوع تمام می‏شود. شركت‏های لیزینگ تنها ارائه دهنده یك پكیج مالی صرف نیستند؛ آنها تمامی موضوعات جانبی مرتبط و البته پردردسر آن را نیز پوشش می‏دهند؛ مواردی همچون تشریفات ثبتی و دفتری، نگهداری و تعمیرات، حتی تعویض دوره‏ای لاستیك‏ها و رسیدگی به آنها، ارائه كارت‏های سوخت و در اختیار گذاشتن خودروی جایگزین در صورت بروز هرگونه مشكلی برای خودروی تحت قرارداد.
امروزه لیزینگ هم مانند متدهایی همچون «خرید استیجاری» با اقبال عمومی روبه رو شده است. اگرچه بعضی بر این باورند كه به رغم آن كه با تسویه حساب در انتهای دوره قرارداد ـ اگر از ابتدا در قرارداد قید شده باشد ـ مالكیت خودرو می‏تواند به مشتری منتقل شود اما در مجموع در پایان دوره لیزینگ دارایی و مایملكی برای مشتری باقی نمی‏ماند. دین اسمیت ـ مدیر شركت ولوو ـ با اشاره به این كه كاركنان وی به خرید استیجاری تمایل بیشتری دارند، می‏افزاید: در قراردادهای لیزینگ هیچ دارایی و ارزشی در پایان قرارداد برای مشتری باقی نمی‏ماند؛ در حالی كه خرید استیجاری یا حتی لیزینگ فاینانس (اجاره به شرط تملیك) به گونه‏ای است كه مشتری در تمام طول دوره قرارداد عملاً مالك آن دارایی محسوب می‏شود.
خرید خودرو براساس قرارداد خرید استیجاری به این معناست كه پرداخت‏ها به صورت معوقه یعنی پس از خرید و یا از هنگام خرید خودرو صورت می‏گیرد. بعد از پرداخت اولین قسط در پایان ماه، خودرو به مالكیت شما درمی‏آید. این یك مزیت و بهتر است بگوییم منفعت آشكار است زیرا در حقیقت مالك اصلی و قطعی خودرو، مشتری است.
حال این رویه را با لیزینگ فاینانس مقایسه كنید كه شما پیشاپیش و معمولاً در دوره‏ای سه ماهه باید اقساط خود را بپردازید و سپس در پایان دوره لیزینگ هم اگر تمایل به نگهداری وسیله نقلیه داشته باشید، باید ۴۰ درصد ارزش آن را یكجا بپردازید. در حال حاضر اغلب افراد ترجیح می‏دهند خودرو را خریداری كنند زیرا ارزش بیشتری برای پول پرداختی آنها به همراه خواهد داشت.
اسمیت در این زمینه پیشنهاد می‏كند: اگر درصدد كسب دارایی به عنوان یك سرمایه‏گذاری و نه به منظور دریافت یك پكیج حقوقی هستید، راهكارهای بهتری نیز برای تنظیم قرارداد خرید استیجاری و یا لیزینگ فاینانس وجود دارد.
در پایان می‏توان با جمع‏بندی مطالب به این نتیجه رسید كه لیزینگ برای همه افراد گزینه‏ای مناسب به حساب نمی‏آید اما اگر درصدد انجام آن هستید، بهتر است مطمئن شوید حسابدار یا شركت شما با قوانین جاری حسابداری كاملاً آشنا بوده و به زیر و بم آن واقف است. قبل از امضای قرارداد لیزینگ، تمامی ساختارهای پیچیده آن را به دقت بررسی و ارزیابی كنید، از جمله مواردی همچون اختیار تجدید و یا ابطال اجاره، میزان اجاره بها و همچنین ارزش مازاد تضمین شده.
یكی از موارد مهم و كلیدی كه شركت‏ها باید آن را به دقت مدنظر قرار دهند، این است كه پیش از تنظیم قرارداد تمامی هزینه‏های ثابت و متغیر را برای چند سال آینده به دقت ارزیابی كنند.

ملانی سلیگمان
ترجمه : سیدرسول روناسی
[e-mail]
منبع
NewZealand Management, vol. ۴۷, Iss.۵.

منبع : اندیشه گستر سایپا