نگاهی به گذشته وحال سازمان های غیر دولتی

امروزه سازمان های غیردولتی کم و بیش از جایگاهی شناخته شده و قانونی در بسیاری از کشورها برخوردارند. آنها علاوه بر ارتباطات داخلی، یعنی داشتن رابطه با نهادهای دولتی، مردم، شرکت های خصوصی و ... دارای ارتباطات بین المللی نیز هستند. سازمان های غیردولتی برای بسیاری از مردم و مسوولان کشورهای در حال توسعه، پدیده ای جدید و وارداتی تلقی می گردد و با آن برخوردی محتاطانه و گاه منفی می شود.
این طرز تلقی که در برداشتی خوش بینانه ناشی از نشناختن مردم و انگیزه های آنان برای رسیدن به جامعه ای ایده آل است، به سکون یا کم تحرکی افراد جامعه انجامیده و کشور را از داشتن هسته های فعال، پرانگیزه و بی توقع محروم می کند. این هسته های خودجوش که به صورت نیروهای هوشیار، ناظر، امدادگر ... و یا پشتیبان قانون و عدالت خواه ظاهر می گردند به عنوان پلی میان دو عنصر اساسی جامعه، یعنی مردم و دولت عمل کرده و به روابط سالم میان آنها قوام و دوام می بخشند.
علاوه بر آن، سازمان های غیردولتی با گسترش فعالیت های خود در صحنه های بین المللی، فصل جدیدی را در تاریخ روابط بین المللی گشوده اند. از این رو، با توجه به ضعف های موجود، بازنگری در ساختارهای فعلی جامعه و مشخص نمودن جایگاه قانونی مناسب و اثرگذار برای نهادهای خودجوش، مردمی وهدفدار، به منظور انجام حداکثر بهره برداری از انگیزه ها و استعدادهای بالقوه و در نهایت پیشبرد منفعت ملی و ارزش ها، امری ضروری است.
● عوامل اثرگذار در فعالیت های مردمی
همیشه این حکومت ها بوده اند که نقشی تعیین کننده در تعیین حدود فعالیت های مردمی داشته اند. وجود مقررات مناسب، دعوت، تشویق، دادن تسهیلات و قدردانی از تلاش نهادهای مردمی علاوه بر انجام هر چه بهتر امور جامعه، سبب جلب رضایت توده مردم از حکومت ها می شوند. بر عکس، ایجاد محدودیت ها، محدود کردن آزادی های اساسی، بی توجهی به نظرهای مردم، وضع قوانین دست وپاگیر و نبود و ضعف قانون و امنیت برای فعالان، نبود امکانات و تسهیلات و ... همواره از عوامل بازدارنده فعالیت نهادهای مردمی هستند.
معمولا نحوه برخورد حکومت ها ناشی از نحوه نگرش آنان به فعالیت های مردمی است. بسیاری از آنها به غلط افزایش تحرک و قدرت گیری مردم به شکل های فردی و گروهی را مساوی با کاهش اقتدار خود و ضعف حکومت تلقی می کنند.
آنها نظرهای انتقادی نهادهای غیردولتی را باعث بی اعتباری خود دانسته و از تحمل دیدگاه ها و نظرات حتی پذیرش آنها به عنوان نهادهایی کار آمد و عملگرا در صحنه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی پرهیز می کنند.
سازمان های غیردولتی با آگاهی از مشکلات روزمره و گوناگون مردم می توانند پرده از بسیاری از ضعف ها و نارسایی ها در سطح جامعه بردارند و بازتاب دهنده خوبی از وضعیت زندگی و معیشت مردم از یکسو و نحوه عملکرد، رفتار و نیز برنامه های دستگاه های دولتی از سوی دیگر باشند و با نظارت دقیق و دلسوزانه بر جهت گیری جامعه، انحراف ها را گوشزد نموده و راه و رسم صحیح زندگی را توصیه نمایند.
اینگونه سازمان ها با برخورداری از حمایت مردمی می توانند در کنار دولت حتی نقش آموزش دهنده را بر عهده گرفته و در ارتقاء سطح آگاهی های عمومی اثرگذار باشند. شاید بتوان به جرات گفت که نهادهای مردمی بهترین مرجع برای دفاع از حقوق اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی مردم هستند. افراد شاغل در اینگونه نهادها مانند کارکنان دولتی دغدغه های شغلی ندارند، بنابراین از استقلال فکری و عملی بیشتری برخوردارند. آنها با علاقه در وضعیت و احوال سایر جوامع دقت کرده، از تجربیات دیگران استفاده مناسب می کنند. آنها با حضور در صحنه های مختلف از جمله مجامع ملی و بین المللی نه تنها در خصوص نارسایی ها و ناهنجاری های جامعـه خود، بلـکه کـل جامـعه بشـری هشـدارهای لازم را می دهند.
● نگاهی به وضعیت کنونی سازمان های غیر دولتی
درحال حاضر، سازمان های غیردولتی کم وبیش از جایگاهی شناخته شده و قانونی در بسیاری از کشورها برخوردار هستند. آنها علاوه بر ارتباطات داخلی، یعنی داشتن رابطه با نهادهای دولتی، مردم، شرکت های خصوصی و ... دارای ارتباطات بین المللی نیز هستند.
تماس با سازمان های غیردولتی بین المللی، شرکت در مجامع منطقه ای و بین المللی، اثرگذاری در روند دگرگونی داخلی و بین المللی از مسوولیت های کاری و از اقدامات روزمره آنان به شمار می آید. در عصری که ما زندگی می کنیم، سازمان های غیردولتی معتبر و فعال بر روند تصمیم گیری در داخل هر دولت و در مجامع بین دولتی و حتی در روابط دو جانبه بین دولت ها اثر می گذارند.
اینگونه سازمان های شخصی و گروهی با استفاده از رسانه های گروهی در جهت گیری تصمیم ها اثر می گذارند. سازمان های غیردولتی در دنیای کنونی به عنوان یک واقعیت مطرح و از جایگاهی والا و اثرگذار در سطوح بین المللی ازجمله در روابط دوجانبه و تنظیم پیمان نامه های چند جانبه برخوردارند. آنها بازوانی کارآمد و سالم برای کمک به دولت ها و رشـد توسـعه جـوامـع در زمینه های مختلف دارند و بازیگران اصلی در داخل کشور و روابط بین المللی هستند.
به عبارت دیگر، نتیجه نداشتن سازمان های غیردولتی، محرومیت از یک بازیگر مهم و کارآمد در صحنه های ملی و بین المللی است. بنابراین، برای حفظ منافع مردم و پیشرفت کشور چاره ای جز حمایت از تاسیس نهادهای غیردولتی وجود ندارد.
به رغم بسیاری از صاحب نظران و براساس تجربه های گذشته، دولت به تنهایی و حتی در یک شرایط ایده آل به لحاظ نیروی انسانی و امکانات، قادر به اداره کشور به صورتی مطلوب نخواهد بود. ارائه کمک و استفاده از نیروهای برخاسته از اقشار ملت چاره حل بسیاری از مشکلات داخلی است و لازم است با قدم گذاردن صحیح در این مسیر فرصت ها را از دست ندهیم.

منبع : روزنامه کارگزاران