استعفای ایهود اولمرت و احتمال تغییر معادلات منطقه

سرانجام ایهود اولمرت، نخست­وزیر اسرائیل به طور رسمی اعلام کرد تا ۱۷ سپتامبر از سمت خود استعفا داده و موقعیت را برای انتخاب فردی به جای خود مهیا می­کند. وی همچنین گفت که برای بار دوم نامزد ریاست حزب کادیما نخواهد شد و کارها را به طور کامل به جانشینش محول خواهد کرد.
این در حالی است که وی یک روز پس از اعلام این خبر که با شرکت در یک کنفرانس مطبوعاتی رسمی در تلاویو اعلام داشت، برای بار چهارم مورد بازجویی پلیس اسرائیل درباره اتهام­های وارده مبنی بر اعطای رشوه در زمان شهرداریش در بیت­المقدس قرار گرفت.
ساعاتی پس از آن که ایهود اولمرت خبر استعفایش از سمت نخست وزیری اسرائیل را اعلام کرد، بنیامین نتانیاهو، رهبر حزب راستگرای افراطی لیکود و از مخالفان سرسخت اولمرت با شرکت در یک کنفرانس مطبوعاتی، دوران اولمرت را پایان یافته دانست و دولت وی را دولتی که زوالش قطعی است، توصیف کرد.
وی همچنین در این گفت و گوی خبری خواستار برگزاری انتخابات سراسری در اسرائیل برای تعیین جانشین اولمرت شد.
تقاضای نتانیاهو برای برگزاری انتخابات زودهنگام در اسرائیل، باعث نگرانی افکار عمومی جهان شد. وی که دائما اولمرت را به آسانگیری در مذاکرات صلح با فلسطینیان، عدم قاطعیت در برابر حماس در غزه و حزب­الله در لبنان و عدم اتخاذ سیاست قاطعانه در برابر موضوع هسته­ای ایران متهم کرده بود، به گزارش رسانه­های اسرائیل توانسته محبوبیت در میان اسرائیلی­ها را افزایش دهد و گفته می­شود، در صورت اعلام انتخابات مجدد از توان لازم برای پیروزی در انتخابات برخوردار است.
در همین حال و در حالی که حزب کادیما یعنی حزب وابسته به اولمرت مورد تهاجم شدید احزاب مخالف است و دائما از سوی آنها تحت فشار و تهدید قرار می­گیرد، تسیبی لیونی وزیر امور خارجه اسرائیل که خود از مدعیان جانشینی اولمرت است، گفت: «ایهود اولمرت را در انتخابات اولیه ‌حزب کادیما شکست می­دهم چرا که عموم اسرائیلی‌ها از اولمرت بیزارند.»
وی در ادامه افزود: «اکنون زمان آن فرارسیده است که اعتماد مردم به سیاست بازگردد و امیدوارم که هنوز آن را از دست نداده باشند. من این مسئله را از آغاز گفته‌ام و این تصمیم اولمرت است. عموم مردم از وی بیزارند.»
لیونی درباره بنیامین نتانیاهو نیز گفت: «نتانیاهو و من با هم کار کرده‌ایم و به همکاری ادامه می‌دهیم. اکنون مسئله این است که وی خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام است. این حق ویژه او است و ما باید به آن احترام بگذاریم.»
از سوی دیگر یورام توربوویتز که از دو سال پیش از سوی اولمرت مسئولیت یک رشته مأموریت‌های دیپلماتیک مهم را بر عهده داشت و علاوه بر آن ریاست دفتر وی را نیز عهده­دار بود، در پی اعلام استعفای اولمرت تا دو ماه دیگر از سمت خود استعفا داد.
اما با این حال دفتر اولمرت با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، توربوویتز همچنان به فعالیت خود در سمت مشاور نخست وزیر ادامه خواهد داد و با این عنوان مذاکرات غیر مستقیم با سوریه را بر عهده خواهد داشت.
● خوشحالی افکار عمومی اسرائیل
در همین حال رسانه­های اسرائیلی با ارائه گزارش­های گوناگون اقدام به نظرسنجی درباره میزان مقبولیت اولمرت نزد افکار عمومی اسرائیل کرده­اند. بر اساس نتایج این نظرسنجی­ها، اکثریت مردم اسرائیل تصمیم ایهود اولمرت برای کناره‌گیری از قدرت را تصمیمی درست می­دانند.
بر اساس نظرسنجی روزنامه معاریو، ۹۱ درصد شرکت کنندگان بر این عقیده­اند که تصمیم ایهود اولمرت برای کناره‌‌گیری از ریاست حزب کادیما و انتخاب فردی جدید به جای وی در ۱۷سپتامبر تصمیمی قاطع و درست بوده است.
بر اساس این نظرسنجی که در سه روزنامه اسرائیلی دیگر نیز به چاپ رسیده، درباره جانشینان احتمالی اولمرت برای تصدی پست نخست وزیری در صورت برگزاری انتخابات سراسری اعلام کردند که حزب کادیما به رهبری تزیپی لیونی، از مجموع ۱۲۰کرسی ، ۲۰کرسی را به خود اختصاص خواهد داد ولی حزب راستگرای لیکود ۳۳ کرسی را بدست خواهد آورد.
در صورتی که شائول موفاز رهبری حزب کادیما را بر عهده بگیرد نیز تنها ۱۶کرسی پارلمان اسرائیل از آن حزب کادیما خواهد بود و در مقابل حزب لیکود ۳۳ کرسی در کنیست را بدست خواهد آورد. حزب کار نیز با توجه به این که چه کسی رهبری حزب کادیما را بر عهده خواهد گرفت، می­تواند ۱۷ تا ۲۰ کرسی پارلمان را از آن خود کند.
● نگرانی از تغییر معادلات منطقه
در همین حال کشورهای مختلف منطقه به ویژه فلسطین و سوریه نگرانی خود را از تغییر دولت در اسرائیل اعلام کرده­اند. دولت سوریه اعلام کرد، از این که اولمرت از سمت خود کنار می­رود، نگران است و بعید می­داند، جانشینان وی تلاش چندانی برای انجام گفت و گوهای صلح با دمشق انجام دهند.
این در حالی است که وزارت امور خارجه اسرائیل اعلام کرد، مذاکرات صلح با اسرائیل حتی با تغییر اولمرت نیز ادامه خواهد یافت.
اما وزارت امور خارجه سوریه با صدور بیانیه­ای اعلام کرد، بعید می­داند با تغییر دولت اولمرت دیگر تمایل جدی برای انجام مذاکرات با سوریه وجود داشته باشد.
از سوی دیگر محمود عباس رئیس حکومت خودگردان فلسطینی اعلام کرد، حاضر است با هر کسی که جانشین اولمرت می­شود برای رسیدن به صلح به گفت و گو بنشیند.
تزیپی لیونی وزیر امور خارجه اسرائیل نیز اعلام کرد، بسیار امیدوار است تا قبل از پایان سال جاری میلادی با فلسطینیان به یک چارچوب مشخص درباره صلح برسند. وی ابراز امیدواری کرد که مذاکرات صلح در نبود اولمرت نیز مجدانه پیگیری شود.
نگرانی­ها از تغییر دولت اولمرت بسیار بالا رفته است. تقریبا همه بر این امر واقفند که اگر نتانیاهو به نخست­وزیری اسرائیل برسد، مذاکرات صلح با فلسطینیان به طور کامل متوقف خواهد شد، مذاکرات صلح با سوریه نیز فورا به بن­بست خواهد رسید و به طور کلی سیاست تندروانه جای سیاست معتدل در اسرائیل را خواهد گرفت. به ویژه این که منطقه به شدت بحرانی و ملتهب است و موضوعاتی همچون حکمرانی حماس در غزه و موضوع هسته­ای ایران نیز داغترین موضوعات مطرح است. رویکرد بسیار سخت و افراطی نتانیاهو نسبت به پرونده هسته­ای ایران، موضوع حماس و حزب الله در لبنان نگرانی شدیدی را در میان افکار عمومی و صاحب­نظران به وجود آورده است. نتانیاهو چندین بار در گفته­هایش بر لزوم استفاده از ابزار نظامی برای تامین امنیت اسرائیل سخن گفته است.
اما چندان خوشینبی نسبت به روی کار آمدن لیونی و موفاز دو عضو دیگر حزب کادیما نیز وجود ندارد. لیونی چندان مواضع مثبتی نسبت به مسئله فلسطین ندارد و معتقد است نباید اسرائیل از مواضع خود در برابر فلسطینیان کوتاه بیاید. این موضوع باعث شده تا نگرانی­هایی درباره آینده مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین به وجود آید. علاوه بر آن لیونی درباره واگذاری بلندی­های جولان به سوری­ها در قبال رسیدن صلح با دمشق چندان تمایل ندارد.
مواضع موفاز در برخی موارد حتی شدیدتر از لیونی است. وی که اکنون وزارت مسکن و شهرسازی اولمرت را در کابینه بر عهده دارد، یکی از طراحان مصر گسترش شهرک­سازی­های یهودی نشین در مناطق فلسطینی است. وی همچنین مواضع بسیار تندی را در برابر برنامه هسته­ای ایران اتخاذ کرده که حتی باعث مخالفت دولت اولمرت و شخص وی شده بود. وی نیز همانند لیونی معتقد است که نباید جولان را به سوری­ها پس داد و باید به عنوان یک نقطه استراتژیک بر حفظ آن اصرار کرد.
از این رو است که بسیاری از تحلیلگران نسبت به تغییر اولمرت از سمت نخست وزیری اسرائیل چندان خوشبین نیستند. به اعتقاد آنها با تغییر اولمرت نگاه مثبت و خوشبینانه به مسائل گوناگون مطرح در خاورمیانه رخت بر خواهد بست و آینده­ای مبهم و تا اندازه­ای منفی بر بسیاری از مسائل سایه خواهد انداخت.

نویسنده : علی موسوی خلخالی

منبع : دیپلماسی ایرانی