تفاوت وابسته به جنس در روند پیدایش درد نوروپاتیک ناشی از بستن عصب سیاتیک در موش سوری

● سابقه و هدف:
در حیوانات طبیعی آسیب اعصاب محیطی ایجاد درد مزمن نوروپاتی می­کند که باعث تشدید پاسخ به محرک­های دردزا (Hyperalgesia)و غیر دردزا (Allodynia) می­شود که همراه با یک سری تغییرات نئوپلاستیک در سطح نخاع می­باشد. با توجه به این که مکانسیم­های ایجاد دردهای نوروپاتی تحت تاثیر جنسیت و سطح هورمون­های جنسی می­باشد، هدف این مطالعه بررسی اثر جنسیت بر روند پیدایش درد نوروپاتیک ناشی از بستن عصب سیاتیک می­باشد.
● مواد و روش­ها:
در این مطالعه، سه گروه موش سوری نر و سه گروه موش سوری ماده استفاده شدند. گروه اول در هر دو جنس، گروه کنترل بودند که هیچ گونه دست کاری در آنها انجام نشد.گروه دوم در هر دو جنس، گروه کاذب (Sham) بودند که در این گروه جراحی انجام می­شد؛ ولی عصب سیاتیک بسته نمی­شد. گروه سوم در هر دو جنس، گروه Ligated بود. در این گروه، بعد از عمل جراحی، عصب سیاتیک طرف چپ بسته می­شد. برای پاسخ دهی به محرک درد حاد، از مدل Tail flick Test استفاده شد. در این مدل، دم حیوان در محل خاصی روی دستگاه مخصوصی قرار داده می­شد و به آن محرک حرارتی اعمال می­شد. مدت زمانی که طول می­کشید تا حیوان دم خود را از حرارت دور نماید (Tail flick Latency, TFL) به عنوان شاخصی از درد در نظر گرفته شد. در گروه اول، فقط یک بار TFL اندازه­گیری شد و TFL آنها به عنوان زمان پایه در نظر گرفته شد. تمام حیوانات گروه دوم و سوم، در فواصل زمانی۲، ۴، ۶، ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۴، ۱۶، ۱۸ و ۲۰ روز بعد از عمل جراحی در مدل فوق تست شدند و TFL آنها اندازه­گیری شد.
● یافته­ها:
در غیاب صدمه عصبی، موش­های سوری نر دست نخورده (?.??s±?.??= TFL) و Sham ( ?.?s±?.??=TFL) به محرک دردزای حرارتی سریع­تر از موش­های ماده کنترل (۰.۹۹s±?.?=TFL) و Sham ( ?.??s±?.?=TFL) پاسخ دادند. با این وجود هیچ­گونه تفاوت معنی­داری بین دو گروه در هر دو جنس و با یکدیگر وجود نداشت؛ در حالی که در موش سوری نر و ماده Ligated پردردی حرارتی به طور معنی­داری ۱۰ روز پس از بستن عصب سیاتیک ایجاد شد (P<۰.۰۱) ولی دوره زمانی پردردی در موش­های نر به مدت ۶ روز و در موش­های ماده بیش از ۱۰ روز ادامه یافت. از طرفی میانگین TFL به طور معنی داری در موش­های نر(?.?s±?.?) بیشتر از موش­های ماده (?.??s±?.?) کاهش یافت (P<۰.۰۵).
● نتیجه­گیری:
یافته­های فوق نشان می­دهند که مکانیسم­های زیربنایی روند درد مزمن تحت تاثیر جنسیت بوده و شاید مربوط به سطح هورمون جنسی باشد.

عباس حق پرست
غلام رضا سپهری
شمسی میمندی منظومه
سودابه نواده خدادادی
نرگس اشرف گنجویی
لعیا اخلاص پور

منبع : پایگاه اطلاعات علمی