نوروز در سرزمین های دیگر

در زمانهای دور دوره جشن های بهاری با جشن سده آغاز می شد و با سیزده نوروز پایان می یافت که همواره همراه با خنده وشادی است. سرور وشادمانی در جشن های بهاری سایر ملت های آریایی(هند وایرانی و هند و اروپایی) گاه جزئی از مراسم دینی است و باید برگزار شود. یکی از هدف های اصلی مراسم کهن کارناوالی درجشن های بهاری پدید آوردن شادی در نهاد مردمان است که بقایای آن در ایران در مراسم میرنوروزی و حاجی فیروز هنوز بر جا مانده است. در میان ملت های هند واروپایی به ویژه ملت های اسلا می، هنوز جشن بهار با مراسم با شکوه برگزار می شود.
قراین تاریخی نشان می دهد جشن بهاره ایرانی نیز روزگاری همراه با مراسم کارناوالی بوده است و نمونه آن بر «نشستن کوسه» است که مردی بخش های پسین و پیشین خر یا اسبی را که از پارچه و کاغذ ساخته بر پیش وپس خود می بندد و به شکل موجودی افسانه ای که بخش بالا ی آن چهره انسان و بخش پایینش به شکل خر یا اسب است دف زنان می رقصد و خر را می رقصاند. این شکل کارناوالی که نماینده حلول ارواح است در بسیاری از سرزمین های امروزی دیده می شود و جوانان هنگام جشن بهار خود را به این گونه میآرایند تا نمایشگر ورود ارواح به زمین باشند. بر اساس باور اسلا وی روز ۱۳ می بایستی روز جشن نجات جهان و دوره تکامل جدید ستون های جهان باشد. در تورات اشاره شده که در روز سیزدهم سال نو عصری که مانند جشن فروردین ایرانی به هنگام تعادل بهاری خورشید گرفته می شد یک حادثه سهمگین کیهانی موجب مرگ عده زیادی از انسان ها و چهارپایان شده است.
این واقعه در روز سیزدهم ماه مصری اتفاق افتاده و چون مصریان برآمدن خورشید را آغاز روز می دانند، بنابراین واقعه درست در روز سیزدهم سال نو مصریان که برابر است با روزسیزدهم فروردین ماه ایرانی اتفاق افتاده است. در ژاپن هر سال مردم با پایان ماه مارس و آغاز ماه آوریل که مصادف با دوازدهم فروردین ماه است بی صبرانه و بااشتیاق بسیار در انتظار شکفتن شکوفه های صورتی رنگ گیلا س روز شماری می کنند که نوید فرارسیدن جشن های بهاری را می دهند و پس از یک یا دو هفته با پرپر شدن و ریختن، جای خود را به پیچک هایی باگل های آبی و ارغوانی و سفید می دهند. در این روزها ژاپنی ها با دقت به پیش بینی هواشناسی گوش می دهند تا با فرارسیدن موسم شکفتن شکوفه های گیلا س، جشن های ویژه شکوفه بینی را آغاز کنند که به زبان ژاپنی «هانامی» نامیده می شود. جشن قدیمی وآیینی مردم ایرانی نژاد از جمله تاجیکان در روز اول سال شماری شمسی یکم فروردین یا ۲۱ مارس سال شماری میلا دی برگزار می شود. در برخی از ناحیه ها نوروز را عید سرسال و عید سال نو نیز می نامند. نوروز بیش از سه هزار سال پیش در ارتباط با کشاورزی و زراعت پدیدار شد و سپس به تدریج تکامل یافت.
برخی از آیین های نوروز به آیین زرتشتی نزدیک است. در دوره هخامنشیان نوروز به شکل آیین درآمد و به جشن رسمی ایرانیان تبدیل شد. اکثر روایت های باستانی آغاز و پیدایش جشن نوروز را به جمشید منسوب می دانند. پس از اسلا م به جای هفت شین (شکر، شمع، شربت، شیرینی، شربت، شیر و شانه سفره هفت سین جاری شد. خوان نوروزی را با هفت نوع نعمت که با حرف سین شروع می شد میآراستند (سرکه، سبزه، سماق، سنجد، سیر، سیب و سپند) دو دوره سامانیان شرایط مساعدی برای رونق گرفتن دوباره سنت های باستانی تاجیک ها و سایر مردم ورارود (ماورا» النهر) و خراسان فراهم آمد. در این دوره جشن های نوروز و سده و مهرگان به صورت گسترده برگزار می شدند. در سمرقند، بخارا، خجند، خیارکش و فرغانه و دروازه بدخشان و خیلتن و سایر جاها آداب ویژه ای هست. در برخی از ناحیه های تاجیکستان از جمله لنینآباد به جای ۲۱ مارس ۷ مارس را با مراسم قدیمی هماهنگ کرده و جشن می گرفتند. تقریبا همه شاعران تاجیک در وصف نوروز شعرها آفریده اند.

نویسنده : زهره نراقی

منبع : روزنامه مردم‌سالاری