آموزه هایی از زمستان سرد ۸۶

مدت زیادی نیست که با گذر از زمستان سرد سال ۸۶ پای به بهار ۸۷ گذاشته ایم و با افزایش تدریجی دما، دیگر از آن سوز و سرمای چند هفته پیش خبری نیست.
این روزها که بهار فرا رسیده و سرما رخت بر بسته است، دیگر کمتر کسی از گازطبیعی به عنوان یک سوخت ارزشمند یاد خواهد کرد و یا خواستار صرفه جویی در مصرف آن خواهد شد.
در این میان، تلاش شرکت ملی گاز ایران و کارکنان صدیق و زحمتکش آن در رویارویی با سرمای بی سابقه درچهل و دو سال گذشته به یاد ماندنی بود. با این وجود با کاهش بسیار محسوس دما شرکت ملی گاز و کارکنان آن آماج انتقادهای چندی قرار گرفتند. اما با شکیبایی و سعه صدر، آن روزهای سخت و پر زحمت با درایت و مدیریت این تلاشگران سپری شد.
کارکنان این شرکت چه در ستاد و چه در بخش های عملیاتی، همه و همه دست به دست هم دادند تا جریان انتقال گاز، لحظه ای ازحرکت باز نایستد و با همه توان خود تلاش کردند تا گاز مورد نیاز بخش های مصرف کننده، به ویژه بخش خانگی که نخستین اولویت برای متولیان تامین انرزی کشور بود، تامین شود.
با نگاهی به آمار، اهمیت کار تامین کنندگان بخش انرژی کشور در بخش گاز آشکارتر می شود.
کشوری هستیم با بیش از ۲۸ تریلیون متر مکعب ذخیره گاز و همین مهم موجب شده است تا ایران از این جهت پس از روسیه در رتبه دوم جهان قرار گیرد.
با توجه به همین داشته ها که بخش عمده ای از آن هنوز زیر زمین و دست نخورده است، تلاش های گوناگونی نیز انجام می شود تا با بهره گیری از فعالیت های اکتشافی و با مدد گرفتن از فناوری های روزآمد دنیا، بتوان این موهبت خدادادی را از دل زمین بیرون آورد و برکات آن را بر سر سفره همگان قرار داد.
به واسطه این تلاش ها در بخش بالادست و ایجاد شرایط لازم برای پایین دست، هم اکنون بیش از ۵۴ میلیون نفر در قالب افزون بر۱۳ میلیون خانوار، از گاز طبیعی استفاده می کنند و این مهم با تلاش شبانه روزی کارکنان ۱۲ پالایشگاه گاز محقق شده است.
انتقال این گاز به سراسر کشور و توزیع آن در شش هزار و ۶۶۰ شهر و روستا، با بهره گیری از ایستگاه های تقویت فشاری که در مسیر ۲۷ هزار کیلومتری خطوط انتقالی گازی انجام می شود که از گذرگاه های سخت گذر و پر پیچ و خم کوهستانی گذر کرده اند.
همه این تلاش ها که بخش عمده آن در سه دهه گذشته تحقق یافته، سبب شده است گاز طبیعی به عنوان یکی از مهم ترین حامل های انرژی، ۶۰ درصد سبد انرژی کشور را به خود اختصاص دهد.
هدف از بازخوانی این آمارها، این است که اندکی دریابیم چه تلاش هایی باید صورت گیرد تا کانون ۵۴ میلیون نفر ایرانی گرم شود.
دربرخی از آن روزهای سخت که سرمای کشور به اوج خود رسید و در بعضی نقاط دمای هوا حتی تا منهای ۳۰ درجه زیر صفر نیز کاهش یافته بود، مصرف گاز در کشور به بیش از ۴۵۰ میلیون متر مکعب هم رسید.
تصور تامین گاز طبیعی برای ۵۴ میلیون نفر، بیش از ۱۸هزار واحد صنعتی خرد و کلان، تعداد زیادی نیروگاه و ...، با توجه به موازنه منفی میان دو بخش تولید و مصرف، نیازمند مدیریتی است که شرکت ملی گاز ایران حتی با وجود قطع گاز همسایه ترکمن خود، با مدیریتی شایسته از این آزمون سخت و دشوار، سربلند و پیروز بیرون آمد.
دراین میان چند نکته را نباید از یاد برد و به نظر می آید مهم ترین آنها دقت نظر و توجه بیش از پیش مسئولان به رفتارهای مصرف انرژی دربخش های مختلف مصرف کننده به ویژه بخش خانگی باشد.
به گفته مسئولان شرکت ملی گاز ایران، امسال مصرف گاز در پر مصرف ترین روز سرد زمستان به ۴۷۵ میلیون متر مکعب رسید؛ این در شرایطی بود که هوا به طور ناگهانی و به گونه ای فراگیرسرد و دمای آن در بیشتر استان های کشور افتی بی سابقه پیدا کرد، اماحتی در آن روزها، این گاز که می توانست، گرمابخش کانون روستایی در دور دست ها باشد، به استناد برنامه تلویزیونی ۲۰:۳۰ صرف گرم کردن آب استخر، سونا و چکوزی منازل تعدادی از هموطنانمان می شد که بیشترحکم قصر را داشت تا خانه و انگار زمستان و سرمای آن به خانه هایشان راه نبرده بود.
البته شرکت ملی گاز ایران برای احاطه بیشتر خود بر چگونگی مصرف این انرژی با ارزش، از اسفندماه سال گذشته پس از تایید نهایی مجلس شورای اسلامی، طرح پلکانی قیمت گاز را به مورد اجرا گذاشت و تا حدودی هم موفق شد، اما به نظر می آید باید این اهرم را با فرهنگ سازی قوی تری که دراین زمینه انجام می دهد، کارآمدتر سازد.
اشاعه هرچه بیشتر فرهنگ مصرف انرژی در میان جامعه مصرف کنندگان و التزام های قانونی از جمله راهکارهایی است که می تواند در مصرف گازطبیعی تاثیرمثبتی برجای بگذارد که البته هر دو این موارد اجرایی شده است، اما به نظر می آید در بخش فرهنگسازی باید توجه بیش از پیش شود تا مردم نیز با شناخت بهتری از انرژی، به مصرف آن اقدام کنند.
ترکمنستان، در زمستان سال پیش درست در بدترین زمان از نظر شرایط آب و هوایی زمستان، جریان گازخود به سوی ایران را که مناطق شمال و شمال شرقی کشورمان را تا حدی پوشش می داد، به طور یک طرفه قطع کرد.
خروج روزانه ۲۰ تا ۲۳ میلیون متر مکعب گاز از مدار اگرچه مقدار قابل ملاحظه ای نیست اما در جای خود، آن هم در آن شرایط سخت زمستانی، چندان بی تاثیر هم نبود به گونه ای که با وجود تلاش همه جانبه متولیان بخش های مختلف عملیاتی و غیرعملیاتی وزارت نفت، مشکلاتی را درجهت تامین گازطبیعی هموطنانمان در بخش های شمالی ایجاد کرد.
به نظر می آید نکته مهمی که با وقوع این رخداد، خودنمایی کرد، این بود که به تنوع بازار تامین گاز در حد نیاز، بیش از گذشته توجه شود و خط لوله سبزی را برای خود در نظر بگیریم که این گونه دست در پوست گردو نماند.
شاید این رخداد از آن جهت که کشور همسایه قصد افزایش قیمت را داشت، روی داد، اما هرچه بود می توان آن را لطفی ناخواسته و سبب خیری از سوی کشور همسایه تلقی کرد تا مسئولان بخش تامین انرژی کشور در بخش گاز، هوشیارانه تر از گذشته عمل کنند.
اما نکته مورد توجه دیگر، نیازمندی شدید به ذخیره سازی گاز و اجرای طرح هایی در این زمینه است.
شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی نفت ایران طرح هایی را به این منظور تعریف کرده و ایجاد مخازن ذخیره سازی گار را برای استفاده در زمستان در دستور کار قرار داده اند.
مخازنی مانند یورتشای ورامین دراستان تهران، سراجه قم، همچنین مخازن شوریجه دی و بی در استان خراسان رضوی، طرح های تعریف شده ای هستند که در مورد برخی آنها گام های اولیه برداشته شده و به نظر می آید لازم است تا اجرای آنها شتاب بیشتری گیرد.
به طورحتم ایجاد مخازن ذخیره سازی گاز می تواند راهگشای مناسبی برای تامین کمبود گاز به ویژه در زمستان و پاسخگویی برای رفتارهای غیرمتعارف برخی کشورها در شرایط خاص باشد.
به هرحال زمستان و همه مسائل آن گذشت اما یادمان باشد که زمستان های دیگری نیز پیش رویمان قرار دارد و آنچه در این میان مهم به نظر می آید، آموزه های گران سنگی است که باید از این رهگذر به دست آورد و به عنوان تجربه ای گران قیمت به کار بست تا گذر از زمستان های آینده تسهیل شود.

سعید محمد بیگی

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا