اصلاحات اجتماعی، هدف قیام عاشورا

روزی که معاویه به هلاکت رسید و فرزند خلفش یزید بر اریکه قدرت تکیه زد و مقام والای خلافت اسلامی را با زورسرنیزه اشغال نمود، همان برنامه سیاه و ننگین پدرش را ادامه‏داد و همان دیکتاتوری‏ها و ستمگری‏ها و حق‏کشی‏ها را دنبال کرد، با این تفاوت که آشکارا با احکام اسلام بازی نمود و مرکز صدارت‏را مرکزی برای قماربازی، می‏گساری، انحرافات اخلاقی و تبهکاری‏قرار داد، و نه تنها خلافت را به بازی گرفت و پشت پا به احکام‏دین زد، بلکه اصل اسلام را به عنوان یک دین الهی منکر شد ورسالت پیامبر را زیر سؤال برد و بنی هاشم را حاکمانی سلطه‏جومعرفی کرد که چند صباحی آمدند و حکومت کردند و اینک نوبت‏به‏من رسیده که از حکومت و قدرت کام دل برگیرم، هرچه بادا باد وبا اشعار معروفش وحی و نبوت و همه اصول اسلامی را علنا منکر شدو به مسخره گرفت.
«لَعِبَتْ هَاشِمُ بِالْمُلْکِ فَلَا خَبَرٌ جَاءَ وَ لَا وَحْیٌ نَزَل‏»(الاحتجاج، ج۲ص۳۰۷) این جا دیگر جای درنگ برای یک مردالهی که وارث انبیا و اولیااست و سبط پیامبر و امام به حق است، نمی‏باشد.
آنگونه که امام حسین علیه السلام در وصیت خود به محمد حنفیه هدف قیام خود را روشن می کنند معلوم می شود که اصلاحات اجتماعی مهمترین هدف ایشان بود.«أَنِّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لَا بَطِراً وَ لَا مُفْسِداً وَ لَا ظَالِماً وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِی أُمَّةِ جَدِّی ص أُرِیدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَی عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَسِیرَ بِسِیرَةِ جَدِّی وَ أَبِی»(خوارزمی، ج۱ ص۱۸۸/الفتوح، ج۵ص۲۱/بحارالانوار، ج۴۴ص۳۲۹)
در این وصیت نامه حضرت به تعریف قیام خود می پردازند. هر تعریف کاملی دارای رسم و حد است. رسم یعنی تعریف من شامل چه چیزهایی نمی شود و حد یعنی تعریف من چه چیزی هست. حضرت در تعریف از قیام ابتدا رسم را بیان فرموده و قیام از سر لاابالی گری و ایجاد هرج و مرج در جامعه و هرگونه ظلم و ستم و برتری جویی را نفی کرده و سپس به بیان حد پرداخته و ادامه می دهند من برای اصلاح امت قیام می کنم.
در این بیان حضرت معلوم می شود که بعد از پنجاه سال از وفات پیامبر اکرم امت به راه دیگری رفته اند، سبک زندگی تغییر کرده و ملاک ارزش گذاری افراد به جای علم و تقوا، ثروت و قدرت آنها قرار گرفته است.
خلیفه مسلمین از شرب خمر ابایی ندارد و حتی با سگ و میمون به بازی مشغول می شود. از اینجا معلوم می شود جای ارزشها و ضد ارزشها باهم در جامعه مسلمین تغییر کرده است. پس حضرت با حرکت خود قصد دارند مردم را آگاه کنند، پرورش دهند و به سوی اسلام ناب فرا خوانند.
امام حسین در معرفی شخصیت یزید و تبیین تکلیف دینی خود در آگاهی جامعه می فرماید: «فانّ هذه الطّاغیة قد صنع بنا و بشیعتنا ما قد علمتم و رأیتم و شهدتم و بلغکم ... فانّی اخاف ان یندرس الحقّ و یذهب ...» (الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج‏۲ ص۲۹۶) آنچه این طغیانگر و پایمال کننده حقوق و آزادی مردم، در حق ما و دوستدارانمان روا داشت، شما، یا خود دیدید و شنیدید و یا به آگاهی تان رسید و می دانید؛ از این رو اینک من می خواهم در قالب چند پرسش، حقایق را بر شما بگویم.
در اینجا حضرت ضرورت اطلاع رسانی و آگاهی مردم نسبت به مسائل سیاسی جامعه اسلامی را یادآور می شود و در ادامه می فرماید: هان ای مردم!
سخن مرا نیک بشنوید و آن را پوشیده دارید تا آن گاه که به شهر و دیارتان باز گشتید، آن را به افراد مورد اعتماد خود بگویید؛ چرا که اینک کار به جایی رسیده است که اگر حقیقت را نگویم و در برابر استبداد به روشنگری نپردازم، می ترسم دین خدا و مقررات آزادیبخش و عدالت آفرین او نابود گردد و مذهب سالاری دروغین و هراس انگیز و خشن اموی بپاید.
امام در تبیین اوضاع و احوال جامعه زمان خود در خطبه ای خطاب به اصحاب می فرماید: « إِنَّ هَذِهِ الدُّنْیَا قَدْ تَغَیَّرَتْ وَ تَنَکَّرَتْ وَ أَدْبَرَ مَعْرُوفُهَا فَلَمْ یَبْقَ مِنْهَا إِلَّا صُبَابَةٌ کَصُبَابَةِ الْإِنَاءِ وَ خَسِیسُ عَیْشٍ کَالْمَرْعَی الْوَبِیلِ أَ لَا تَرَوْنَ أَنَّ الْحَقَّ لَا یُعْمَلُ بِهِ وَ أَنَّ الْبَاطِلَ لَا یُتَنَاهَی عَنْهُ لِیَرْغَبَ الْمُؤْمِنُ فِی لِقَاءِ اللَّهِ مُحِقّاً ...»(تحف العقول، ص۲۴۵)
به راستی، دنیا تغییر چهره داده و ناشناخته گشته و نیکیهای دنیا ترک می شود و از آنها چیزی باقی نمانده، جز ته مانده هایی مانند ته مانده آبشخورها و زندگی وبال آور، همچون چرا گاهی که جز گیاه بیماری‏زا و بی‏مصرف چیزی در آن نمی‏روید، باقی نمانده است. آیا نمی‏بینید که به حقّ عمل نمی‏شود و از باطل دست برنمی‏دارند؟!
نتیجه ای که امام از اوضاع اجتماعی حاضر می گیرند جز مرگ با سعادت و دیدار خدا نیست. زیرا فقط با مرگ است که مردم متنبه شده و سر از آبشخورها درمی آورند و به امور جامعه خود اهمیت می دهند.

سید حسین مهدوی

منبع : سایت خبری تحلیلی فرهنگ انقلاب اسلامی