آموختن برقراری ارتباط

اغلب کودکان، بدون اینکه ظاهرا" شخص خاصی به آنان آموزش داده باشد، حرف زدن را یاد می گیرند. علت این است که بسیاری از واکنش های ما، درمورد کودکان به قدری طبیعی است که متوجه ارزش این واکنش ها نمی شویم. احتمالا" شما زمینه حرف زدن را از همان زمان نوزادی برای او آماده کرده اید. با صدای ملایم با او حرف زده اید،نق زدن ها و گریه کردن هایش را جواب داده ایدو هنگامی که کودک به شما می نگریسته است، باصدای آرام و رسا درباره کاری که انجام داده اید صحبت کرده اید. درتمام این موارد، شما حس یادگیری و تکلم را در کودک تحریک کرده اید.
در طول دومین سال از زندگی کودک می توانید کمک به مراتب بیشتری به رشد مهارت های زبانی کودک بنمایید. تحقیقات نشان داده است کودکانی که والدین و پرستاران آنها به طور مرتب و مستقیما" با آنان صحبت می کنند، درهنگام رسیدن به سنین پیش دبستانی از مهارت های زبانی بسیار قوی برخوردارند. گرچه بعضی کودکان زودتر و بعضی دیرتر حرف زدن را می آموزند، والدین می توانند باتوجه مخصوص به روش حرف زدن با کودک، به کودکی که دیر زبان باز می کند، کمک کنند. اگر کودک درحال حاضر نیز کلمات زیادی را برزبان می آورد، این روش ها زبان آموزی را درکودک تسریع و تضمین می کنند.
▪ درطول روز با کودکتان گفت و گو کنید. درباره کاری که انجام می دهید حرف بزنید. با استفاده از کلمات، کاری را که او انجام می دهد، تشریح کنید. " من دارم با قاشق به هم می زنم. تو هم یک قاشق داری. تو داری با قاشق ضربه می زنی."
▪ هنگامی که کودک با اصواتی نامفهوم و گنگ، که هنوز به صورت کلمات قابل فهم درنیامده اند، حرف می زند، گویی کامل حرف می زند. بهتراست واکنش نشان دهید. اجازه دهید دریابد تلاشش برای حرف زدن سودمند و باارزش است. درنتیجه، او به تلاش بیشتر تحریک می شود."قا"،"اوه"، تو یک قاشق می خوای؟ بیا، این یکی رو بگیر. همین رو می خواستی؟"
▪ هنگامی که کودک از یک کلمه استفاده می کند، کلمه ها را به جمله های کوتاه گسترش دهید. "بچه؟"، "بله، اون یک بچه است. بچه داره گریه می کنه."
▪ همزمان با حرف زدن، کمک کنید کودک با برزبان آوردن اشیا، خزانه لغات خود را ایجاد کند. کودکان یک ساله، هنگامی که بتوانند چیزی را لمس یا مشاهده کنند، بهتر می آموزند. با او درباره اشیایی که در معرض دید و یا برای لمس کردن در دسترسش قرار دارند، صحبت کنید. می توانید به اتفاق به تصاویر یک کتاب نگاه کنید و درباره آنچه او می بیند، حتی اگر هنوز آمادگی شنیدن قصه را ندارد، حرف بزنید.
▪ به جای جملات پیچیده، جمله های ساده به کار ببرید. گرچه بیشتر کودکان یکساله، هنگامی که بزرگسالان و یا سایر بچه ها حرف می زنند، با لذت گوش می دهند، اگر موضوع صحبتها پیچیده و مشکل باشد، تقلید و تکرار آنچه شنیده اند، می تواند برای آنها مشکل باشد. کودکی که با هجوم کلمات بسیاری محاصره شده است، نسبت به کودکی که والدینش درحد دانسته های او صحبت می کنند، ممکن است برای یادگیری صحبت کردن به زمان طولانی تری نیاز داشته باشد.
▪ صداهای پس زمینه مثل صدای رادیو و تلویزیون را درحداقل نگه دارید. شاید شما بتوانید صداهای مزاحم را هنگام صحبت کردن و یا شنیدن موسیقی، از ذهن خود حذف کنید و به فردی که با شما صحبت می کند گوش فرادهید، اما بسیاری از بچه های کوچک قادر به این کار نیستند.
▪ وقتی کودک حرف زدن را شروع کرد، به تمام کلمات او واکنش نشان دهید، گویی اومکالمه را با جمله انجام می دهد. "پیش."، "تو پیشی رو می بینی؟" "می ره" " بله، پیشی از در بیرون می ره." "پیش؟" " پیشی رفت بیرون. می خوای پیشی رو ببینی؟" پیش بیرون؟" " خیلی خوب، بیا بریم بیرون و پیشی رو ببینیم."
▪ برای حفظ توجه کودک، موضوع صحبت را درحدامکان تغییر دهید،زیرا دامنه توجه کودک کوتاه است. شاید او بخواهد برای آنچه در یک باغچه می بیند اسمی تعیین کند و سپس برای دیدن جزییات ریز یک قطعه سنگ خم شود. وقتی او به چیزی اشاره و یا زیرلب زمزمه می کند و یا سعی دارد کلماتی برزبان براند، از او پیروی کنید.
▪ از کودک خود سوال کنید ولی درصورت نشنیدن پاسخ، نگران نشوید. کمی تامل کنید، سپس درصورتی که کودک شروع به صحبت نمود، کلمات را دراختیار او بگذارید و واکنش نشان دهید. "برایم چه آورده ای؟" "اوه، یه عروسک!" " متشکرم، می تونم بذارمش اینجا؟" "نه، اونجا نه؟ اینجا؟ خیلی خوب، تو می خوای اونجا باشه؟"
▪ برای کودک اشعار کودکانه و لالایی ها را بخوانید و تکرار کنید. کودکان نوپا، عاشق بازگویی و تکرار هستند. با بزرگ تر شدن کودک، درپایان هربیت شعر، کمی تامل کنید تا متوجه شوید آیا کودک میل دارد آخرین کلمه را برزبان جاری کند. درصورت عدم تمایل او، آخرین کلمه را شما بگویید تا کودک به تدریج بازی را بیاموزد و تقلید را شروع کند.
گاهی به والدین توصیه می شود با کودکی که دیر زبان باز کرده، مدام صحبت کنید تا به صحبت کردن مجبور شود و گاهی نیز به آنان گفته می شود کودک را وادار به گفتن کلمات کنید، و از ایما و اشاره یا زمزمه مطلب پرهیز کنید. حتی احتمال دارد به آنان توصیه شود به تلاش های غیرگفتاری کودک برای برقراری ارتباط واکنش نشان ندهند. به هرصورت اگر به اولین اقدام کودک برای برقراری ارتباط واکنش نشان داده نشود، او خشمگین و عصبانی خواهد شد و حتی احتمال دارد، از حرف زدن مایوس شود. اگر پیگیر روش های پیشنهاد شده شوید، در گسترش مهارت های زبانی کودک کمک شایانی کرده اید.
گاهگاهی، ممکن است کودک به دلایلی جز دیررشد بودن، دیرتر زبان بازکند.
معمولا" پدر یا مادری که در تماس با کودک خود هستند اولین افرادی هستند که عدم واکنش و یا دیر بازکردن کودک را نسبت به سایر کودکان هم سن و سالش متوجه می شوند. کودکی که برای تکلم تلاشی انجام نمی دهد و یا قادر به دنبال کردن دستورات ساده یا واکنش به پرسش ها نیست، احتمال دارد نتواند گفته های دیگران را بشنود. حتی یک کم شنوایی جزیی در خردسالی که به علت عفونت های مکرر گوش ایجاد می شود- ممکن است درسخن گفتن طفل مشکل به وجود بیاورد.
سایر عوامل خطر ناشنوایی عبارتند از تولد پیش از مواعد یا بیماری های زمان تولد. اگر خانواده پدر یا مادر کودک سابقه نقص شنوایی داشته باشند، او نیز ممکن است دچار کم شنوایی بشود. برای رفع هرگونه نگرانی، برای سنجش شنوایی طفل خود، با پزشک خانواده مشاوره کنید و شنوایی کودکتان را توسط پزشک متخصص شنوایی سنجی کودکان مورد ارزیابی قرار دهید. اگرچه ممکن است ناشنوایی در قدرت یادگیری تکلم کودکتان موثر باشد، تشخیص زودهنگام مشکل، این اطمینان را به وجود خواهد آورد که رشد همه جانبه تکلم فرزندتان آسیب نبیند.

نویسنده: مگ زوبیک/برگرفته از کتاب کلیدهای رفتار با کودک یک ساله - انتشارات صابرین

منبع : موسسه مادران امروز