دکتر فیروز نادری

دکتر فیروز نادری در سال ۱۳۲۵ در شهر شیراز به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی خود را در شیراز و دوره متوسطه را در دبیرستان اندیشه تهران به اتمام رساند سپس در سال ۱۹۶۴ به آمریکا رفت و پس از تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته مهندسی برق، در سال ۱۹۷۶ تحصیلات دکترای خود را در رشته مهندسی الکترونیک به پایان رساند.فیروز نادری پس از اتمام تحصیلات خود در سال ۱۹۷۶ به وطن باز می گردد و فعالیت خود را در مرکز سنجش از دور ایران در تهران آغاز می کند و پس از دو الی سه سال فعالیت در ایران به دلیل نبود امکانات مورد نیازش برای بسط تحقیقات و پژوهش هایش کشور را به مقصد آمریکا ترک می کند و در سال ۱۹۷۹، یعنی حدود ۲۹ سال پیش فعالیت خود را در ناسا آغاز می کند.
او در این مدت مشاغل فنی و مدیریتی متعددی را در زمینه ماهواره های مخابراتی متحرک ، رادارهای سنجش از دور اقیانوسی ، رصد خانه های تحقیقاتی اختر فیزیک و اکتشاف مریخ و سایر اجرام منظومه شمسی بر عهده داشت.
نادری علاوه بر اینکه مدیریت طرح سرمنشاء را برای جستجوی سیارات فراخورشیدی بر عهده داشت ، مدیریت آزمونهای علمی پروازهای فضایی را که وظیفه اصلی اش رصد و بررسی بادهای زمین از جو بود را نیز بر عهده داشت.
نادری سالها مدیر برنامه منشاء حیات ناسا بود. وی سپس به “جی پی ال” پیوست و به عنوان مدیر آزمایشات پروازی علوم فضا و مدیر طرح تفرق سنج ناسا به کار پرداخت. علاوه بر اینها وی در مرکز مدیریت ناسا، سرپرستی برنامه فناوری ارتباطات پیشرفته ماهواره‌ای را بر عهده داشت و در “جی پی ال” نیز مدیر برنامه ماهواره‌های متحرک بود.
اوج موفقیت دکتر نادری در مدیریت پروژه مریخ و هدایت مریخ نوردهای روح و فرصت بود ، پروژه ای که اگر دکتر نادری نبود شاید تا سال ها و حتی ده ها سال اینده نیز ناسا موفق به اتمام رساندن آن نمیشد.
شانس زنده ماندن مریخ نوردهای فعلی انسان بر روی مریخ زیاد نیست. انرژی مورد نیاز برای هر دو نسل مریخ نورد ها توسط باتری های خورشیدی فراهم می شود و با گذشت زمان و کم شدن ارتفاع خورشید در آسمان مریخ، انرژی کمتری توسط آنها جذب می شود. از طرف دیگر سرمای بیش از حد مریخ رفته رفته سیستم های مختلف مریخ نوردها را دچار اخلال می کند و نهایتا ارتباط مریخ نوردها برای همیشه قطع می شود. در سال ۱۹۶۶، در ماموریت رهیاب مریخ، ناسا اعلام کرد که سوجورنر فقط به مدت یک هفته بر روی سطح مریخ دوام می آورد ولی مریخ نورد در حدود ۹۰ روز کارکرد و به طور ناگهانی ارتباطش با زمین قطع شد. بعد از آن ۲ ماموریت اصلی ناسا در سال های ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹ با شکست مواجه شد. یک مدارگرد و مریخ نشین به همراه یک ریز کاوشگر در طول این دو ماموریت از بین رفتند.
دکتر نادری، فروردین ماه ۱۳۷۹ ( ۲۰۰۰ میلادی) در شرایطی که چندین ماموریت متوالی سازمان فضایی ناسا در پرتاب فضاپیما به سوی مریخ با شکست مواجه شده بود، به مدیریت برنامه‌های اکتشافات مریخ منصوب شد و توانست در طی چهار سال، سه ماموریت مهم از جمله پرتاب دو کاوشگر مریخ‌نورد روح ) Spirit ( و فرصت ) Opportunity ( را با موفقیت به انجام رساند.
این پروژه البته چندان هم راحت نبود چرا که امکان نابودی “ ماشین های مریخ نورد روح و فرصت “ در حین پرواز به سوی مریخ و همچنین فرود آن وجود داشت. دکتر نادری در توصیف موفقیت پروژه اش میگوید : دو شبی که ما به وسیله ی روح و فرصت بر روی مریخ فرود آمدیم و نیز زمانی که از آشیانه خود خارج شدند، به عنوان یکی از بهترین لحظات زندگی ام برای همیشه در ذهنم باقی است. مریخ نورد روح و فرصت تا کنون تحولی در اکتشافات مریخ به وجود آورده اند.
شاید تجربه ناسا در ماموریت رهیاب مریخ باعث شد تا عمر روح و فرصت را ۹۰ روز تخمین بزند ولی پس از اتمام ۹۰ روز اخلالی در مریخ نوردها حس نمی شد و ناسا ۵ ماه دیگر ماموریت آنها را تمدید کرد و اخیرا نیز بازهم ماموریت آنها ۷ ماه تمدید شد.
در عکس زیر هم خوشحالی بزرگترین دانشمندان ناسا را میتوانید در این لحظه ببینید )
دکتر نادری در این پروژه از همکاری ۴ دانشمند بزرگ ایرانی دیگر هم سود میبرده که یکی از آنها دکتر بهزاد رئوفی بوده.
این دانشمند ایرانی در پی این موفقیت درخشان، در اسفند ماه سال گذشته به سمت معاون و مدیر ارشد برنامه‌ریزی مرکز ( JPLآزمایشگاه پیشرانش جت- ) از مهمترین مراکز فضایی ناسا - منصوب شده و در سمت جدید به عنوان مسئول طراحی برنامه‌ها و راهبردهای مرکز، تجاربش در ماموریت‌های مریخ را در مطالعه سایر بخش‌های جهان از زمین تا کهکشان‌های دور به کار بسته است.وی همچنین مسئولیت طراحی چشم‌انداز راهبردی پنج تا ۲۰ ساله JPL را برعهده دارد.
دکتر فیروز نادری در همین سال ( ۲۰۰۴ میلادی - ۱۳۸۳ شمسی) موفق به دریافت بالاترین نشان ناسا “ مدال خدمت برجسته “ می شود و به عنوان موثرترین فرد سال آمریکا شناخته میشود.
دکتر فیروز نادری قرار بود که در ایران حضور به هم رساند اما مشکلات کاری وی باعث شد که سفر خود به ایران را به تعویق بیندازد ، متن دکتر فیروز نادری و پوزش وی از تاخیر در ورود به ایران این چنین است :
پس از ۲۸ سال، با شور و اشتیاقی فراوان در آستانه سفری به کشورم قرار داشتم تا نه تنها با خانواده ام و شهر و کشورم دیدار کنم بلکه بتوانم با جوانان کشورم و سازمانهای علمی پیشرو در تهران و شیراز به گفتگو بنشینم.
در این مدت واکنشها و لطف مردمی که به نوعی مخاطبان سفر من به شمار می رفتند و به ویژه دانش جویان ، اساتید دانشگاه، و اصحاب رسانه مرا در بر گرفت .
با وجود این زندگی همواره آنگونه که ما می خواهیم به پیش نمی رود. رخ دادن اتفاقی که در حوزه مسولیتی من قرار داشت ( و در باره یکی از کاوشگرهای عازم سیاره مریخ بود) ، مرا ناچار به حضور مستقیم در لس انجلس و در نتیجه لغو سفرم به ایران کرد.

منبع : روزنامه رسالت