به سوی تجارت منصفانه و عادلانه برای همه کشورهای دنیا

در آستانه برپایی اجلاس سالانه وزرای تجارت سازمان تجارت جهانی (WTO) در هنگ‌کنگ، مؤسسه خیریه اکسفام با انجام پژوهشی پیرامون شرایط کنونی مبادلات بازرگانی بین‌المللی و چالش‌های آن در حوزه کشورهای فقیر و در حال توسعه، راهکارهایی را در حوزه‌ محصولات کشاورزی، دسترسی به بازارها، مشارکت‌های اقتصادی و موضوعات مرتبط با آن (نظیر نقش بازار خدمات، حقوق انحصاری مالکیت، موضوع محیط زیست و مسأله کاهش بدهی‌های کشورهای فقیر) برای رهبران کشورهای غربی تهیه نموده است که خلاصه مدیریتی این پژوهش، در ادامه ارائه می‌گردد.
به دنبال تعیین هدف پایان دادن به فقر در سراسر دنیا از سوی کشورهای توسعه یافته اروپایی، یکی از بخش‌های مهم این هدف، در بخش تجارت خواهد بود. در آستانه اجلاس وزرای سازمان تجارت جهانی (WTO) در هنگ‌کنگ، دنیای امروز با چالش‌های زیادی روبه‌روست که با اجرایی کردن مفاد معاهده دوحه، می‌توان توسعه را در کانون اصلاحات در بخش تجارت جهانی قرار داد.
اتحادیه اروپا (EU) به دلیل نقش مهم خود در تجارت جهانی و همچنین سازمان‌هایی بین‌المللی نظیر گروه هشت و سازمان تجارت جهانی، همراه با توافقنامه‌های تجاری متعدد با کشورهای در حال توسعه، می‌تواند علاوه بر توسعه تجارت منصفانه، به محو فقر و دستیابی به اهداف توسعه هزاره کمک‌های زیادی بنماید. به دنبال برپایی اجلاس دوحه، دولت‌های اروپایی اصلاحات اندکی را در بخش تجارت محصولات کشاورزی انجام داده و تمرکز اصلی خود را بر موضوع آزادسازی تجاری قرار داده‌اند. از سوی دیگر، آنان گام‌های اندکی برای باز کردن بازارهایشان به روی محصولات کشاروزی کشورهای در حال توسعه و محو فقر در این مناطق برداشته‌اند.
با نگاهی به شرایط اقتصاد و تجارت بین‌المللی در چند دهه اخیر، به روشنی می‌توان دریافت که بخش کشاورزی با کمترین اصلاحات ممکن از سوی دولت‌های اروپایی وآمریکا و ژاپن روبه‌رو شده است. با توجه به بحران‌های کنونی حاکم بر بازار غذای دنیا، لزوم تغییر در این شرایط، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌گردد. بخش کشاورزی به دلیل اینکه عامل اصلی اشتغال در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌رود، از لحاظ اقتصادی موضوع مهمی برای مردم دنیا محسوب می‌گردد که پرداخت یارانه‌های مختلف مستقیم و غیرمستقیم، آینده این بخش را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده است. ما معتقدیم که به دلیل عدم وجود امکان چانه‌زنی از سوی کشورهای در حال توسعه، باید راه برای اصلاحات، به ویژه در حوزه قواعده غیرمنصفانه و ناعادلانه و استانداردهای دوگانه تجاری، هرچه زودتر هموار گردد. در راه دستیابی جهانی به رشد و توسعه فراگیر و همه‌جانبه، باید رهبران کشورهای پیشرفته به ویژه ایالات متحده، خود را متعهد به اصلاحات پیشنهاد شده بدانند.
مؤسسه بین‌المللی خیریه اکسفام، در آستانه برپایی این اجلاس جهانی، با بررسی نظرات اصلاحی کارشناسان و صاحب‌نظران، راهکارهایی را در حوزه‌های کشاورزی، دسترسی به بازارها، مشارکت‌های اقتصادی و سایر بخش‌های مرتبط برای رهبران دولت‌های عضو ارائه نموده است. ما معتقدیم که محو فقر در گروی توسعه اقتصاد جهانی و ایجاد امنیت بین‌المللی خواهد بود. و با اجرای چنین اصلاحاتی، میلیون‌ها نفر از فقر خارج می‌گردند. ما در گذشته راهکارهایی را برای تجارت منصفانه شکر به اجلاس‌های سازمان تجارت جهانی ارائه نموده‌ایم و اینک معتقدیم که دولت‌های انگلستان، فرانسه، ایتالیا وآلمان باید در برابر آزادسازی تجاری نامناسب و غیرعادلانه، موضع‌گیری‌های مناسب‌تری در پیش بگیرند. در ادامه، راهکارهای مطرح شده در ۴ حوزه مرتبط با تجارت منصفانه ارائه می‌گردد:
الف ) کشاورزی
- به دامپینگ محصولات کشاورزی پایان دهید: یارانه‌های تخصیص یافته به این بخش، باید در حوزه محصولات صادراتی محدود گردد. از سوی دیگر، یارانه‌های دولت‌ها نباید به تقویت دامپینگ منجر شود.
- اصلاحات در بخش تجاری شکر، هر چه زودتر انجام شود: دولت‌های اروپایی باید با کاهش تولیدات داخلی شکر و کاستن از حجم یارانه‌های تخصیص یافته کنونی،‌ به واردات شکر از کشورهای در حال توسعه و فقیر و با قیمت‌هایی مناسب بپردازند.
- از تجارت منصفانه پنبه تولید شده در آفریقای غربی حمایت نمایید: سازمان تجارت جهانی باید برای پایان دادن به دامپینگ در قیمت محصول پنبه عرضه شده در دنیای امروز، تصمیمات مناسبی اتخاذ کند.
- به کشورهای فقیر این فرصت اعطا گردد که سیاست‌های کشاورزی خویش را در چهارچوب موافقت نامه‌های تجاری منطقه‌ای و سازمان تجارت جهانی طراحی نمایند: تعرفه‌های تعیین شده این کشورها در بخش واردات، باید با هدف تأمین امنیت غذایی و زندگی مناسب همراه با توجه به اولویت‌های توسعه، در نظر گرفته شده و به رسمیت شناخته گردد.
ب ) دسترسی به بازار
ما از دولت‌های توسعه یافته می‌خواهیم، این فرصت را در اختیار کشورهای در حال توسعه قرار دهند که در مورد کاهش تعرفه واردات محصولات غیرکشاروزی به کشورهایشان، به مذاکره بپردازند. همچنین این کشورهای فقیر باید بتوانند در مورد افزایش تعرفه‌های مربوط به کالاهای وارداتی، با هدف دستیابی به توسعه ملی، به صورت مستقل تصمیم‌گیری کنند.
- کشورهای اروپایی و‌ آمریکایی و ژاپن باید موانع تعرفه‌ای موجود در راه صادرات کالاهای تولید شده در کشورهای در حال توسعه به بازارهایشان را کاهش دهند. از سوی دیگر، موانع غیرتعرفه‌ای نیز که برای حفظ بازارهای موجود در نظر گرفته می‌شود، باید حذف شوند. همچنین با وجود مقاومت‌های داخلی در راستای حفظ بازارهای داخلی پوشاک و الیاف طبیعی، این کشورهای توسعه یافته باید با هدف حذف فقر، زمینه بازگشایی بازارهایشان را فراهم کنند.
- کشورهای توسعه یافته اروپایی و آمریکایی باید بازارهای خود را بر روی محصولات تولید شده در کشورهای کمتر‌توسعه یافته و فقیر دنیا بگشایند و همه موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای موجود را از میان بردارند.
ج ) مشارکت‌های اقتصادی
- باید در همه معاهده‌های تجاری منعقد شده کشورهای توسعه یافته در حوزه‌های کارائیب، آفریقا و اقیانوس آرام، توسعه کشورهای در حال توسعه در کانون توجه قرار گیرد. همچنین در حوزه‌های رقابت، سرمایه‌گذاری و سیاست‌گذاری‌های دولتی، توجه به این اهداف باید لحاظ گردد.
- کشورهای اروپایی باید تعهد خویش را به متوازن نمودن داد و ستدهای تجاری با کشورهای در حال توسعه و فقیر نشان دهند.
د ) سایر بخش‌های مرتبط
- ما معتقدیم که پافشاری بر سر گسترش دامنه موافقت نامه‌های تجاری با هدف ضمیمه کردن بخش خدمات، باید متوقف گردد.
- در کنار توجه به حقوق انحصاری مالکیت معنوی، توسعه فنی و تحلیل‌های سیاسی موردنیاز از کشورهای فقیر، یک اولویت مهم خواهد بود. چرا که هم اینک در حوزه دسترسی آنها به داروهای ثبت شده، موانع و مشکلات زیادی وجود دارد.
- در همه روابط تجاری اتحادیه اروپا، آمریکا و ژاپن با کشورهای فقیر و در حال توسعه، بهبود منافع اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی آنها مورد توجه قرار گیرد.
- در کمک‌های اقتصادی و تجاری ارائه شده به کشورهای فقیر، نباید سیاست‌های پشت‌پرده اقتصادی مدنظر گرفته شود. همچنین نباید این کمک‌ها به افزایش بدهی‌های تجاری آنان بیانجامد.
مدیران «مؤسسه بین‌المللی اکسفام» معتقدند که در صورت انجام تجارت منصفانه، می‌توان به از بین رفتن فقر در دنیای امروز امیدوار بود.
رهبران اتحادیه اروپا، باید در مورد همه این موضوعات مطرح شده، اقدامات مناسبی را در پیش گیرند. در عین حال، با کاستن از سیاست‌های محدودکننده داخلی خویش، زمینه توجه بیشتر به منافع کشورهای فقیر و در حال توسعه را فراهم کنند. مطمئناً اصلاحات در بخش تجارت شکر، گام آغازین خواهد بود و در گام‌های بعد، اصلاحات در تجارت محصولات کشاروزی، عدم پافشاری ناعادلانه بر گشودن بازارهای کشورهای فقیر و افزایش کمک‌های تجاری باید مورد توجه قرار گیرد. بدین ترتیب می‌توان به محو فقر جهانی و گسترش تجارت منصفانه و عادلانه امیدوار بود.

منبع: www.Oxfam.org
مترجم:محسن داوری

مؤسسه بین‌المللی خیریه اکسفام