سرعت ‌سنج دوران‌های تاریخی ارتباطات

اگر هر سال را در ۲۴ ثانیه طی کنیم، هر ۱۵۰ سال در یک ساعت و هر ۳۶۰۰ سال در ۲۴ ساعت یا در یک روز طی می‌شود. حال فرض می‌کنیم سال ۲۰۰۰، آغاز "امروز" تاریخ‌مان باشد. در این صورت، اکنون که سال ۲۰۰۴ است، ساعت تاریخ ما، یک دقیقه و سی و شش ثانیه از بامداد امروز را نشان می‌دهد.
به همین ترتیب، "دیروز" تاریخ‌مان، از سال ۱۶۰۰ قبل از میلاد مسیح شروع می‌شود و در سال ۲۰۰۰ میلادی پایان می‌گیرد و "پریروز" تاریخ بشر نیز از سال ۵۲۰۰ (ق.م) پایان می‌پذیرد.
پس از آنجایی که در ۳۳۰۰ سال (ق.م) نظام خط تصویری برای نخستین بار در کشور سومر (واقع در بین‌النهرین) به کار رفت لذا درست در نیمروز "پریروز" تاریخ بشر، یعنی در ساعت ۱۲ ظهر "پریروز" بود که سیستم خط اختراع شد و از آن زمان تاکنون در کنار سیستم زبان که رساترین سیستم ارتباطی در تمام طول تاریخ است و خواهد بود، سیستم نگارش را داریم. از ظهر "پریروز" تا حدود ساعت ۲۰ "دیروز" (یعنی تا ساعت ۸ بعدازظهر "دیروز") دوران طولانی حاکمیت بلامنازع خط، ادامه یافت تا اینکه در این ساعت، ماشین چاپ اختراع شد.
با اختراع چاپ تکامل تدریجی ارتباطات، شتاب فراوانی گرفت و پس از طی فقط دو سه ساعت، علوم و فنون جدید یکی پس دیگری به وجود آمدند، ماشین بخار و مولد برق اختراع شدند و کمتر از یک ساعت پیش، تلفن نیز ابداع گردید. اما در این یک ساعت اخیر، ارتباطات، هر لحظه با تحولی بزرگ روبرو بود به طوری که بیست و چند دقیقه پیش رایانه به وجود آمد و حدود چهار دقیقه پیش، اینترنت از شبکه‌محلی به شبکه‌ای جهانی تبدیل شد. ‌
به این ترتیب می‌توان حدس زد که هزاران سال تنها وسیله ارتباطی انسان‌ها، زبان بود و بس اما هنگامی که نظام خط یا Writing system به وجود آمد، "کاروان ارتباطات" به حرکت درآمد و در سده پانزدهم میلادی با اختراع چاپ، کاروانیان ارتباطات، سوار بر ماشین زمان شدند و چنان سرعتی گرفتند که اینک در هر "ثانیه" (یا هر دو هفته)، دگرگونی مهمی در فناوری‌ها، ابزار، سرویس‌ها و حجم محتوای اطلاعاتی ارتباطات رخ می‌دهد.
● پیشینه‌های پریروزترین و دیروزترین ارتباطات
▪ حدود ۳۳۰۰ سال پیش از میلاد، خط تصویری در سومر (بین‌النهرین) به کار رفت.
▪ ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد، جوهری متشکل از دوده و سفیده تخم مرغ برای نوشتن خط هیروگلیف روی "کاغذ" پاپیروس در مصر، ساخته شد.
▪۲۵۰۰ سال پیش میلاد، عددنویسی ویژه‌ای که در آن ارزش هر رقم را مکان رقم تعیین می‌کرد، ابداع شد.
▪ ۱۳۵۰ سال پیش از میلاد، اعداد دهدهی در چین به کار گرفته شد.
▪ ۱۳۰۰ سال پیش از میلاد، نمادگذاری برای نت‌های موسیقی در سوریه ارائه شد. ۸۷۵ سال پیش از میلاد، نماد صفر (۰) در هند ابداع شد.
▪ ۴۳۰ سال پیش از میلاد، تلگراف نوری که در آن طرز حرکت مشعل افروخته، حروف رمزی معینی را نشان می‌داد، در یونان به کار رفت. این حروف رمزی را مورخ یونانی: "پولی بیوس" اختراع کرده بود.
▪ ۱۶۵ سال پیش از میلاد، در پرگاموم (واقع در جنوب‌غربی ترکیه) کاغذی از پوست گوساله اختراع شد.
▪ حدود یکصد سال پیش از میلاد، اعداد منظمی توسط چینی‌ها، معرفی شدند.
▪ ۷۰ سال پیش از میلاد، روش تندنویسی (موسوم به "تیرونی") در رم ابداع شد.
▪ سال ۶۵۰ (قرن هفتم پس از میلاد)، نوعی چاپ با استفاده از مهر چوبی در چین به کار رفت.
▪ سال ۸۶۸، نخستین کتاب چاپ شده با مهرچوبی حاوی آموزه‌های بودا، در چین پدید آمد.
▪ سال ۹۵۰، چرتکه از آسیا وارد فرانسه شد.
▪ سال ۱۰۴۰، روش جدید نت‌نویسی موسیقی با استفاده از خطوط حامل، در جنوب اروپا ابداع شد.
▪ سال ۱۱۰۰، چاپ رنگی اسکناس، در چین رایج شد.
▪ سال ۱۱۳۶، عددنویسی عربی در ایتالیا به کار رفت.
▪ سال ۱۲۳۲، چینی‌ها از بادبادک برای پیام‌رسانی نظامی استفاده کردند.
▪ سال ۱۲۶۰، در سوریه و مصر از کبوتر برای پیام‌رسانی استفاده کردند.
▪ سال ۱۴۷۷، دستگاه چاپ توسط یوهان گوتنبرگ اختراع شد.
از این تاریخ به بعد تحولات روی داده در تکامل ابزار و وسایل ارتباطی به قدری شدید و کوتاه‌مدت بوده است که برای ضبط و تدوین گام‌های آن، باید کتابی به نسبت قطور نوشته شود.
● برخی از مهم‌ترین گام‌های تحول وسایل ارتباطی در ۱۵۰ سال اخیر
▪ سال ۱۸۵۰، اختراع ماشین تحریر با نوار جوهردار توسط الیور ادی آمریکایی
▪ سال ۱۸۵۱، کابل‌کشی زیردریایی در دریای مانش برای برقراری ارتباط تلگرافی و تاسیس خبرگزاری رویتر (توسط یک آلمانی به همین نام).
▪ سال ۱۸۵۴، اختراع شیشه عکاسی خشک با پوشش ژلاتین توسط (جان کابوت انگلیس).
▪ سال ۱۸۵۸، اختراع نوار پاسخ یا نوار کاغذی سوراخ شده برای ثبت‌ پیام تلگرافی.
▪ سال ۱۸۶۰، ایجاد پست اکسپرس در آمریکا.
▪ سال ۱۸۶۵، ITU یا اتحادیه بین‌المللی تلگراف (و بعداً مخابرات) تاسیس شد.
▪ سال ۱۸۸۶، بهره‌برداری از نخستین کابل کارآمدی که در اقیانوس اطلس کشیده شده.
▪ سال ۱۸۶۷، به کارگیری صفحه کلید برای ماشین تحریر توسط (کریستوفر شولتنر در آمریکا).
▪ سال ۱۸۷۱، اختراع تلگراف نوری به هنگام در محاصره قرار داشتن پاریس، توسط "ژول لیساژو" فرانسوی
▪ سال ۱۸۷۴، ابداع کد دهدهی برای رمزگذاری کتاب‌ها توسط "دیویی" در آمریکا.
▪ اختراع تلفن گراهام بل در آمریکا.
▪ اختراع فونوگراف (یا دستگاه ضبط صوت) توسط ادیسون در آمریکا.
▪ سال ۱۸۷۸، اختراع میکروفون توسط (دیوید هیوز) در انگلستان.
▪ سال ۱۸۸۴، قلم خودنویس به نام لوئیس واترمن آمریکایی به ثبت رسید.
▪ سال ۱۸۸۷، زبان بین‌المللی اسپرانتو توسط یک لهستانی به نام(لودویک زامن‌هوف)ابداع شد.
▪ سال ۱۸۸۸، دستگاه تکثیر استنسیل توسط (داوید گشتنر) در انگلستان اختراع شد.
▪ سال ۱۸۸۹، فیلم ۳۵ میلی‌متری توسط ادیسون اختراع شد.▪ سال ۱۸۹۰، دستگاه کارت پاسخ یا کارت‌های سوراخ شده برای آمارگیری توسط (هرمان هالویت) در آمریکا اختراع شد.
▪ سال ۱۸۹۱ دوربین فیلم‌برداری "کینوسکوپ" توسط ادیسون اختراع شد.
▪ سال ۱۸۹۲ نخستین مرکز تلفن خودکار توسط (المون استروجر) در آمریکا اختراع شد.
▪ سال ۱۸۹۳ نخستین استودیوی فیلم‌سازی توسط ادیسون افتتاح شد.
▪ سال ۱۸۹۴، ارتباطات رادیویی را مخترع ایتالیایی، "مارکونی" پدید آورد.
▪ سال ۱۸۹۹، تقویت کننده قابل تلگراف زیردریایی توسط مهندس انگلیسی، سیدنی براون اختراع شد.
▪ سال ۱۹۰۰، سینما با پرده عریض عرضه شد.
▪ سال ۱۹۰۱، سمعک الکتریکی نوآوری شد.
▪ سال ۱۹۰۲، ماشین تحریر برقی روانه بازار شد.
▪ سال ۱۹۰۴، دستگاه پیام‌گیر تلفن اختراع شد.
▪ سال ۱۹۰۵، دستگاه شماره‌گیر تلفن توسط استروجر اختراع گردید.
▪ سال ۱۹۰۶، پخش رادیویی تجاری در آمریکا شروع شد.
▪ سال ۱۹۰۸، حروف مورس درخواست کمک اضطراری (SOS) با علائم ...ـــ... استاندارد شد.
▪ سال ۱۹۱۲، گیرنده رادیویی هترودین اختراع شد.
▪ سال ۱۹۱۹، گیرنده رادیویی (سوپر هترودین)توسط(ادوین آرمسترانگ)آمریکایی،ابداع گردید.
▪ سال ۱۹۲۲، روش ضبط صدا به صورت نوار نوری روی فیلم، ابداع شد.
▪ سال ۱۹۲۳، لامپ تلویزیونی را مهندس روس تبار آمریکایی، ولادمیر زووریکین اختراع کرد.
▪ سال ۱۹۲۵، فرستنده پرقدرت رادیویی امواج بلند در انگلستان ساخته شد.
▪ سال ۱۹۲۸، دستگاه تلویزیون رنگی توسط زووریکین ساخته شد.
▪ سال ۱۹۲۹، آغاز پخش تلویزیونی توسط BBS
▪ سال ۱۹۳۰، رایانه آنالوگ در آمریکا ساخته شد.
▪ سال ۱۹۳۱، اختراع دوربین الکترونیکی، توسط شرکت EMI در انگلستان به ثبت رسید.
▪ سال ۱۹۳۲، خدمات تلکس توسط پست انگلستان عرضه شد. در ضمن اصطلاح مخابرات (tele communication) در این سال به وجود آمد و اتحادیه بین‌المللی تلگراف به اتحادیه بین‌المللی مخابرات تبدیل شد.
▪ سال ۱۹۳۵، رادار به طور مستقل در ارتش آلمان و انگلستان به کار گرفته شد.
▪ سال ۱۹۳۹، پخش تجاری تلویزیون سیاه و سفید در آمریکا شروع شد و رایانه الکترونیکی، نوآوری گردید.
▪ سال ۱۹۴۰، پخش تلویزیونی رنگی در آمریکا
▪ سال ۱۹۴۴، دومین رایانه الکترونیکی جهان موسوم به "مارک- ا"، ساخته شد.
▪ سال ۱۹۴۶، رایانه "ایناک" (انتگرال‌گیری عددی الکترونیکی) ساخته شد.
▪ سال ۱۹۴۷، دوربین پولاروید در آمریکا اختراع شد. در همین سال ITU ، به عضویت سازمان ملل درآمد.
▪ سال ۱۹۴۹، رایانه‌ای که با برنامه ذخیره شده کار می‌کرد در دانشگاه کمبریج آغاز به کار کرد.
▪ سال ۱۹۵۰، دستگاه کپی‌کشی زیراکس ساخته شد.
▪ سال ۱۹۵۱، اوینواک- ا، به عنوان نخستین رایانه تجاری جهان ساخته شد.
▪ سال ۱۹۵۲، رایانه دیجیتالی "ادواک" توسط جان فون نویمان در آمریکا نوآوری شد.
▪ سال ۱۹۵۳، حافظه رایانه با هسته مغناطیسی توسط مهندس چینی تبار آمریکایی "ان وانگ" ابداع شد.
▪ سال ۱۹۵۵، نخستین رایانه ترانزیستوری به نام "ترادیک" در آمریکا ساخته شد.
▪ سال ۱۹۵۶، نخستین تلفن تصویری یا ویدیو فون در آمریکا اختراع شد.
▪ سال ۱۹۵۸، ضبط صوت‌های استریو ساخته شدند. همچنین مودم با توانایی انتقال کدهای دودویی ابداع شد.
▪ سال ۱۹۵۹، تلویزیون ترانزیستوری قابل حمل و نقل در ژاپن ساخته شد.
▪ سال ۱۹۶۰، ماهواره‌های تعاملی "اکو" به مدار زمین پرتاب شد.
▪ سال ۱۹۶۲، ماهواره مخابراتی "تل استار" برای پخش برنامه‌های تلویزیونی زنده، میان اروپا و آمریکا پرتاب شد.
▪ سال ۱۹۶۳، ماشین‌حساب الکترونیکی روانه بازار شد.
▪ سال ۱۹۶۴، نخستین واژه‌پرداز توسط "آی بی ام" روانه بازار شد.
▪ سال ۱۹۶۵، زبان رایانه‌ای بیسیک ابداع گردید.
▪ سال ۱۹۶۶، فیبرنوری اختراع و به کار گرفته شد.
▪ سال ۱۹۶۸، حافظه حبابی که داده‌ها را حتی هنگام خاموش بودن رایانه‌ها حفظ می‌کند، ساخته شد.
▪ سال ۱۹۶۹، ارسال تصاویر رنگی زنده از ماه به زمین توسط فضانوردان آمریکایی عملی شد. همچنین در این سال "آرپانت" که بعدها به "اینترنت" معروف شد، به وجود آمد.
▪ سال ۱۹۷۰، دیسک نرم وارد بازار شد.▪ سال ۱۹۷۱، ماشین‌حساب جیبی روانه بازار شد و چاپگر نقطه ماتریسی اختراع گردید.
▪ سال ۱۹۷۲، ضبط لیزری دیسک ابداع شد.
▪ سال ۱۹۷۳، آغاز فروش بازی‌های رایانه‌ای در شرکت آتاری آمریکا
▪ سال ۱۹۷۴, رمزینه یا بارکد استاندارد شد.
▪ سال ۱۹۷۵, نخستین رایانه شخصی (پی سی) و همچنین دستگاه ویدیویی خانگی وارد بازار شد.
▪سال ۱۹۷۶, چاپگر جوهرپاش توسط "آی بی ام" اختراع شد. همچنین در این سال نوار ویدیویی "وی اچ اس" توسط ژاپنی‌ها روانه بازار شد.
▪ سال ۱۹۷۷, تلویزیون کابلی با استفاده از فیبرنوری در آمریکا عرضه شد.
▪ سال ۱۹۷۸, لوح فشرده در آلمان عرضه شد.
▪ سال ۱۹۷۹, تلویزیون با صفحه تخت در ژاپن و تلفن همراه در سوئد نوآوری شدند.
▪ سال ۱۹۸۱, دیسک ویدیویی سونی روانه بازار شد.
▪ سال ۱۹۸۲, برنامه رایانه‌ای صفحه گسترده توسط شرکت لوتوس ساخته شد.
▪ سال ۱۹۸۳, مراکز تلفن مجهز به رایانه و کاملا دیجیتالی در بسیاری از کشورها نصب شدند
▪ سال ۱۹۸۴, شبکه تلفن همراه در شیکاگو آمریکا راه‌اندازی شد. همچنین در این سال اینترنت عملا شروع به کار کرد.
▪ سال ۱۹۸۵, دیسک CD-ROM و سیستم ویندوز وارد بازار شد.
▪ سال ۱۹۸۶, ISDN به عنوان فناوری داده روی صوت (روی شبکه تلفن) استاندارد شد.
▪ سال ۱۹۸۷, نوارکاست ضبط صوت دیجیتالی در ژاپن اختراع شد.
▪ سال ۱۹۸۹, شبکه ISDN در ژاپن شروع به کار کرد.
▪ سال ۱۹۹۰, پخش تلویزیونی با توان تفکیک بالا (HDTV) در ژاپن راه‌اندازی شد.
▪ سال ۱۹۹۱, آغاز برنامه‌های LEO (ماهواره های مدار پائین زمین)
▪ سال ۱۹۹۴, آغاز به کار جهانی اینترنت.
▪ سال ۱۹۹۵, مطرح شدن جامعه اطلاعات در ITU و شروع کار استانداردسازی سری Y در ITU (درباره زیرساخت جهانی اطلاعات)
▪ سال ۱۹۹۶, همکاری ITU با IETF (سازمان استانداردسازی اینترنت)
▪ سال ۱۹۹۷, پرتاب نخستین ماهواره‌های LEO به مدار
▪ سال ۱۹۹۸, پیشنهاد ITU به جامعه ملل درباره برگزاری اجلاس جهانی جهانی جامعه اطلاعات در سال ۲۰۰۳
▪ سال ۱۹۹۹, ورود رایانه‌های دستی به بازار
▪ سال ۲۰۰۰, نهضت پیشگیری جهانی خطر Y۲K و همکاری جهانی برای رفع آن
▪ سال ۲۰۰۱, رواج SMS در تلفن‌های همراه و مجهز شدن تلفن‌های همراه به قابلیت عکس‌برداری
▪ سال ۲۰۰۲, آغاز بهره‌برداری جهانی از (GPRS).
▪ سال ۲۰۰۳, رونق بهره‌برداری نسل سوم تلفن همراه در ژاپن و برپایی بزرگ‌ترین اجلاس مردمی سازمان ملل در مورد جامعه اطلاعات در ژنو
● مروری گذرا بر تاریخچه ارتباطات در ایران
همان‌طور که گفتم: پیشینه ارتباطات به قدمت طبیعت است. اما پیشینه پست و مخابرات به عنوان دستاوردهای انسانی, به دوران موسوم به (مدرنیته) برمی‌گردند.
باید توجه داشت که، اگر چه نهاد (آنگورا) یا (برید), به عنوان نوعی پست دولتی, از اختراعات ایرانیان به شمار می‌آید اما، شبکه پست عمومی و ایجاد دفاتر پستی برای شهروندان, از سال ۱۸۳۹ میلادی, در سطح ملی توسط (رولاند هیل) انگلیسی باب شد. او همچنین تمبر پستی چسب‌دار را که به خاطر قیمت و رنگش, (پنی سیاه) نامیده می‌شد، ابداع کرد.
۱۲ سال بعد از این ابداع در انگلستان, در سال ۱۲۳۰ هجری شمسی, نخستین اداره پست تحت نام (چاپارخانه), در تهران, دایر شد.
در سال (۱۲۴۲ ه.ش) نخستین خط تلگراف میان شمس العماره و کاخ سلطنتی سلطانیه در زمان صدراعظمی آقاخان نوری (در زمان حکومت ناصرالدین شاه), ایجاد شد.
در همین سال, نخستین ارتباط تلگرافی بین کشوری، از ایران (تبریز) به روسیه برقرار گردید.
ورود تلفن به ایران در سال‌های (۱۲۶۴ و ۱۲۶۵ ه.ش) توسط یک شرکت بلژیکی انجام شد لیکن استفاده از آن عمومی نبود و به کارکنان راه آهن (تهران- ری) محدود بود.در سال ۱۲۶۶, ه.ش همین شرکت بلژیکی, میان عمارت وزارت جنگ و کامرانیه شمیران, ارتباط تلفنی برقرار کرد, سپس ارتباط تلفنی میان مقر ییلاقی شاه و عمارات سلطنتی در تهران, توسعه یافت.
از سال (۱۲۷۹ ه.ش) امتیازهای تاسیس مراکز تلفنی در شهرهای مختلف داده شد.
در سال (۱۲۸۰ ه.ش) نخستین تلفن عمومی در شعاع ۲۴ کیلومتری در تبریز دایر شد. پس از آن شهرهای مشهد و رشت دارای شبکه تلفن شدند.
چهارمین شهر پس از تبریز, مشهد و رشت, شهر تهران بود که در سال ۱۲۸۵ منجر به شبکه تلفن غیرخودکار شد.
این شبکه, از مرکزی اداری و خطوط تک سیمه تلفن تشکیل می‌شد که مشترکین را به (تلفن چی) وصل می‌کرد.
از آنجا که کیفیت صوتی این تلفن‌های تک سیمه, بسیار بد بود, لذا در سال ۱۳۰۵ ه.ش در تهران تلفن‌هایی باب شدند که دارای دو سیم (حلقه مشترک یا Subscriberloop) و باطری مرکزی بودند. در این سال شمار مشترکین تلفن تهران به ۲۳۰۰ نفر رسید.
در سال (۱۳۰۸ ه.ش), امور تلفن کشور از وزارت (فواید عامه) به وزارت (پست و تلگراف), منتقل شد.
از سال ۱۳۱۰, وزارت پست و تلگراف, دو سوم سهام شرکت‌های تلفن مشهد, تبریز و رشت را خریداری کرد و نام این وزارت به وزارت (پست و تلگراف و تلفن) تغییر یافت.
در سال ۱۳۱۶ شرکت تلفن (تهران), تعداد ۶۰۰۰ شماره دو هزار شماره قدیمی, نصب نمود. اما شرکت تلفن, از آنجایی که خصوصی بود و قادر به سرمایه‌گذاری کافی در امر شبکه‌سازی سراسری نبود. در سال ۱۳۳۱, طبق قانون, ملی شد و در همان سال وزارت پست و تلگراف و تلفن, اقدام به سروسامان دادن تلفن در کشور کرد.
نخستین اقدام وزارت پست و تلگراف و تلفن, به کار انداختن ۲۲۰۰۰ شماره‌ای بود که شرکت تلفن از (زیمنس) خریداری کرده بود ولی به علت فقدان منابع مالی نتوانسته بود، آنها را واگذار کند.
سپس قرارداد جدیدی با زیمنس امضا شد که طبق آن ۱۸۰ هزار شماره جدید خریداری شد. در سال ۱۳۴۸ اولین ارتباط ماهواره‌ای ایران در اسدآباد برقرار و از محل قرارداد فوق, ۹۲ هزار و یکصد شماره در تهران نصب شد. در سال ۱۳۵۰, شرکت مخابرات ایران تاسیس شد و از این سال تا ۱۳۵۸, شانزده برنامه توسعه خطوط ارتباطی در تهران پیاده شد به طوری که در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شماره‌های منصوبه در تهران به ۲۹۵۶۲۲ خط رسید.
نخستین مرکز تلفنی که در آغاز انقلاب اسلامی در تهران, نصب شد, مرکز ۲۲ بهمن واقع در زیرزمین ساختمان شماره ۲ شرکت مخابرات ایران بود.
اما نخستین مرکز تمام دیجیتال تهران به طور اتفاقی سه عدد (۶۴) همراه بود: سال ۶۴, مرکز محلی تلفن ۶۴ (تهران- دانشگاه) با کانال‌های ارتباطی ۶۴ کیلوبیت برثانیه.
نخستین مرکز راه‌دور تمام دیجیتال در سال ۶۷ در میدان امام (ره) به جای مرکز الکترومکانیکی SC تهران نصب و بهره‌برداری شد.
از سال ۶۷ تاکنون (۸۲), ظرف پانزده سال اخیر, دوران گذر از آنالوگ به دیجیتال در شبکه سراسری به طول انجامیده است و در طی این سال ها حدود ۹۰ درصد از شبکه سراسری دیجیتال شده‌اند.
بزرگ‌ترین رویدادهایی که در سال ۸۲ برای بخش مخابرات کشور روی داد, یکی از مصوبه شورای عالی اداری در تیرماه ۸۲ در زمینه خصوصی‌سازی ۳۰ شرکت زیرمجموعه شرکت مخابرات از طریق بازار بورس و دیگری تصویب نام, وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به جای وزارت پست و تلگراف و تلفن از سوی مجلس شورای اسلامی در آذر ۸۲ بود.

عباس پور خصالیان

منبع : ماهنامه دنیای مخابرات و ارتباطات