ختم تلفن‌همراه

... صدسال بعد، در چنین روزی، وقتی نشسته‌ای به نوشتن تاویلات بی‌آنکه همراهی داشته باشی، فضای شنوایی‌ات سرشار از مکالماتی است که هیچ سوی آنها را نمی‌شناسی، اما می‌شنوی‌شان؛ آن هم به دلیل نسبتی که مهندسی ژنتیک با فناوری اطلاعات برقرار کرده است. البته برای متمرکزشدن روی یک مکالمه این امکان فراهم شده که با چرخاندن گوش یا فشار دادن نوک بینی بتوان چنان قدرت وضوح شنیداری را بالا برد که انگار یک گوشی تلفن‌همراه را گرفته باشی بیخ گوشت.
این خیالپردازی از آن رو ضرورت یافت تا نشان دهیم که ما خودمان می‌توانیم "همراه" خودمان شویم، بی آنکه مدام زنگ‌های گوناگون گوشی‌های صدصدصد گونه گونه گونه‌ی چندین کمپانی بزرگ، وقت و بی‌وقت به صدا درآید و کسی از آن سوی خط شروع کند به ساعتی لقلقه زبان یا همان گفت‌وگو با یک گوشی ۲۷۰ گرمی که ده‌ها زمینه علافی دیگر را در خود به تعبیه دارد: ارسال SMS ، یعنی خسته شدن فک و دست یازیدن به انگشت؛ بازی، یعنی شروع کنی به فشردن دکمه‌ها، و مرحله‌ای که دوباره همه چیز در دوری باطل از سر گرفته می‌شود، بازی را از سر بگیری. دفترچه تلفن، که موجب می‌شود دفعات استفاده از همراه بالا رود، چرا که ایرانی نفت خور ترجیح می‌دهد با احضار نام مورد نظر روی صفحه همراه با فشردن دکمه‌ای قال قضیه را بکند، تا بلند شود برود کنار تلفن ثابت و شماره را از دفتر تلفن‌همراه یکی‌یکی بگیرد. حالا دیگر مهم نیست که این میراث نفت‌خوری موجب می‌شود هر پالس مکالمه ۵۲ تومان گران‌تر هزینه ‌شود.
تلفن‌همراه در ایران وقتی تازه آمد بود، ابزاری برای تفاخر و شخصیت دادن به خود و جعل هویت و خلاصه بازار چشم و هم‌چشمی بود. بعد به پدیده‌ای برای خالی کردن عقده‌های ارتباطاتی‌ بدل شد، و حالا در پانزده سالگی این همراه ناهمراه، جشنواره‌ها برگزار می‌شود، روزانه چندین خبر راجع به آن از زبان دست‌اندرکاران وزارت ICT روی خروجی خبرگزاری‌ها می‌رود، اما هیچ کدام از نهادهای حاکمیتی که آنقدر دلشان به حال فرهنگ جامعه می‌سوزد که تمام سایت‌های نامناسب، احتمالا نامناسب و بعدا نامناسب را تعطیل و مسدود می‌کنند، حتی یک‌بار فعالیتی درجهت فرهنگ‌سازی برای استفاده از تلفن‌همراه انجام نداده‌اند. امروز در جامعه ایرانی تلفن‌همراه به دردسری بزرگ تبدیل شده، هرچند هیچ یک از دارندگان آن از این دردسر گلایه نکنند، به صراحت اما غرغر همه را می‌توان شنید وقتی فیش هزینه ارسال می‌شود یا از هر ۱۰۰ مکالمه ۸۰ تا بی‌پاسخ می‌ماند.
تکنولوژی علاوه بر آنکه پدیده‌ای فناورانه است، دارای لایه‌های فرهنگی، رفتاری، اجتماعی و حتی سیاسی است؛ هم از این رو حاکمیت‌ها در برابر برخی از انواع تکنولوژی مثلا IT مقاومت می‌کنند. تلفن‌همراه نمادی از دوران پست مدرن است، نماد گسستگی روابط از لحاظ مکانی و زمانی. در دسترس‌بودن شما در هر لحظه رویدادی است که منحصرا در فضایی چنین قابل تبیین است اما این تبیین در صورتی کارایی خواهد داشت که بتواند باورها، سلایق و انگیزه دارندگان تلفن‌همراه را نسبت به این پدیده ارتباطی تغییر دهد و به سمت کاربری درست و مناسب جهت دهد. جشنواره تلفن‌همراه برگزار شد، گزارش‌ها حاکی از آن است که جشنواره‌ای مطلوب با بازخورد و استقبال مناسب بوده است. اما هیچ کدام از کسانی که به این جشنواره رفتند و خارج شدند، جز آشنایی با آخرین تحولات بازار تلفن‌همراه هیچ نکته‌ای نیاموختند تا مثلا براساس آن بتوانند به کودکان خود بیاموزند که "موبایل" برای وراجی نیست یا برای احوالپرسی‌های چند ساعتی یا دیالوگ‌های عاشقانه، موبایل ابزاری ارتباطی است برای برقراری ارتباطات معناداری که صرفه پرداخت هزینه آن را داشته باشد. هرچند می‌توانیم به خودمان پاسخ دهیم که: تو را به موبایل چه؛ تو که همراه نداری لابد حسودیت می‌شود به همراه‌دارانی که دایم انگار با خودشان در خیابان و پیاده‌رو و ماشین و استخر و جکوزی مشغول حرف زدنند. اما قضیه این نیست، قضیه یک پدیده اجتماعی است که رفتارهای خاص را در جامعه در انداخته، رفتارهایی که تناسبی با زندگی ما ندارند و با این روند نسل به نسل منتقل شدن، روزی خواهد رسید که جز یک تلفن‌همراه چیزی از ما باقی نماند. تلفنی که به گونه‌ای اسرارآمیز، هویت ما را دارد، تُن صدا و رنگ چشمان ما را به خود گرفته و خود ما به صورت امکانی در کنار ده‌ها امکان دیگر در آن تعبیه شده‌ایم
فن آوری های دیجیتال، سعی بسیاری کردند تا این نقص بزرگ امنیتی را با ایجاد یک سیستم رمز گذاری در مکالمات تلفن های همراه رفع کنند.
از آنجا که این سیستم به جای فن آوری های آنالوگ،‌ براساس تکنولوژی دیجیتال طراحی شده بود، تولید آن نیز بسیار ساده تر می نمود؛ در نتیجه ابزار ارتباطی، با برقراری یک ارتباط رمزگذاری شده، ازهرگونه تلاش برای قطع کردن سیگنال ها و مخدوش نمودن امنیت مکالمات، جلوگیری می نمودند.
سوال: ما از موبایل استفاده می‌کنیم یا موبایل ما را در اختیار گرفته است؟

سید محمد مهدی شهیدی

منبع : روزنامه فناوران