عبور از معادله دیجیتالی قطعنامه ۱۷۳۷

شواهد نشان می‌دهد كه به دلیل افراطی ‌بودن مفاد قطعنامه ۱۷۳۷، امكان نیل به توازن بر اساس جهت‌گیری عمومی قطعنامه كار دشواری می‌باشد. مهمترین چالش مصوبه شورای امنیت را باید در «معادله دیجیتالی قطعنامه» مورد توجه قرار داد.
از آنجایی كه دیپلماسی امری پیچیده، پرفراز و نشیب و همچنین برگشت‌پذیر می‌باشد، باید مفاد قطعنامه مصوبه شورای امنیت علیه ایران را فاقد شاخص‌هایی دانست كه بر اساس آن امكان نقش‌آفرینی دیپلماتیك فراهم می‌شود. ابتكارات اتحادیه اروپا را می‌توان به عنوان روند جدیدی تلقی نمود كه با شاخص‌های دیپلماسی هسته‌ای همخوانی بیشتری دارا می‌باشد.
كنفرانس مونیخ به عنوان نقطه عطف معادلات دیپلماتیك- امنیتی برای حل نسبی بحران هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ تلقی می‌شود. ابتكارات تیم هسته‌ای ایران در شورای عالی امنیت ملی را می‌توان ارزشمند و كارساز دانست.
طبیعی است كه مجموعه‌های فعال در تیم هسته‌ای ایران توانسته‌اند حفظ اصول امنیتی و همچنین انعطا‌ف‌پذیری دیپلماتیك را به‌گونه مؤثری انجام دهند.
مذاكرات چندجانبه مقامات شورای عالی امنیت ملی ایران در اجلاسیه بروكسل، مذاكرات آلمان و همچنین تحرك دیپلماتیك- امنیتی در محور تهران- وین- مسكو را می‌توان زمینه‌ساز ایجاد فضای سیاسی و امنیتی جدید در روابط ایران و اروپا دانست.
اگر كشورهای اروپایی معادله غنی‌سازی در چارچوب مدار چهار درصدی را مورد پذیرش قرار دهند، طبعاً در آن شرایط زمینه برای عبور از بحران موجود فراهم می‌شود. ضرورت‌های دیپلماتیك ایجاب می‌كند كه هرگونه انعطاف‌پذیری بر اساس منافع مشترك و آینده‌نگری امنیتی انجام گیرد.
از آن‌جایی كه فعالیت‌های هسته‌ای ایران ماهیت صلح‌آمیز دارد، بنابراین طبیعی است كه غنی‌سازی در مدار چهار درصدی می‌‌تواند مطلوبیت‌های تكنولوژیك ایران را فراهم سازد. از سوی دیگر، در چنین فرآیندی، زمینه برای بازسازی روابط ایران با جامعه بین‌المللی ایجاد خواهد شد.
این امر نشان می‌دهد كه مقاومت امنیتی و همچنین تحرك دیپلماتیك می‌تواند مطلوبیت‌های بیشتری را برای ایران به‌وجود آورد.
در چنین شرایطی، فضای بین‌المللی نیز نسبت به ایران تغییر یافته است. اظهارات اخیر خانم رایس در مورد ضرورت بازسازی روابط سیاسی و امنیتی با ایران و همچنین مشاركت در موضوعات منطقه‌ای را می‌توان در زمره نشانه‌هایی دانست كه فضای دیپلماتیك جدیدی را برای ایران و سایر كشورهای درگیر در بحران هسته‌ای به‌وجود آورده است.
به این ترتیب، می‌‌توان شواهد متنوعی را ملاحظه نمود كه علی‌رغم مفاد غیر اصولی قطعنامه ۱۷۳۷ شورای امنیت سازمان ملل، زمینه برای بازسازی روابط ایران با كشورهای اروپایی و قدرت‌های مؤثر بین‌المللی فراهم شده است.
مدار همكاری‌های ایجاد شده را باید زمینه‌ساز صلح و امنیت بین‌المللی دانست. به هر میزان، مشاركت بین‌المللی و همچنین چندجانبه‌گرایی در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد گردد،‌طبعاً زمینه‌های لازم برای ایجاد تعادل، صلح و امنیت حاصل می‌شود.
در شرایط موجود، می‌توان به این جمع‌بندی رسید كه نظام بین‌الملل، بازی با معادله دیجیتالی در ارتباط با بحران هسته‌ای را تغییر داده است. حوادث منطقه‌ای و بین‌المللی نشان می‌‌دهد كه تمامی طرف‌های درگیر تمایل به «وضعیت میانه» در حال بحران هسته‌ای را دارا می‌باشند.
ضرورت‌های وضعیت میانه ایجاب می‌كند كه اولاً دیپلماسی هسته‌ای تداوم پیدا كند. ثانیاً، دیپلماسی به عنوان گامی در جهت نیل به بازی برد- برد منجر شود. ثالثاً روند متعادل‌سازی و شفاف‌سازی فعالیت‌های هسته‌ای ایران بر اساس پادمان هسته‌ای انجام پذیرد و در نهایت این‌كه هیچ‌گونه پیش‌شرطی به عنوان محور اصلی حل بحران هسته‌ای تعیین نگردد.
امنیت‌سازی در روند طولانی، پرفراز و نشیب، همراه با اراده برای ایجاد تعادل حاصل می‌شود. عبور از معادله دیجیتالی قطعنامه ۱۷۳۷ می‌تواند چنین شرایطی را فراهم سازد.

دكتر ابراهیم متقی

منبع : سایت الف