ایرلند شمالی آتش بس بدون صلح

بیش از یك سال از خلع سلاح داوطلبانه ارتش جمهوریخواه ایرلند شمالی می گذرد اما ظاهرا راه درازی تا پایان این مناقشه كهنه باقی مانده است. جو عدم اعتمادی كه بر فضای این كشور سایه انداخته، امروز نیز به مانند گذشته تشكیل دولت در ایرلند شمالی را غیرممكن می سازد. ارتش جمهوریخواه ایرلند در ۲۸ جولای ۲۰۰۵ گام مهمی را برداشت كه سال ها از او طلب می شد، یعنی زمین گذاشتن اسلحه و مذاكره برای صلح. و بدین صورت آن جنگ چریكی ۳۵ ساله كه بیش از چهارهزار نفر را به كام مرگ فرستاده بود، پایان گرفت.
یك سال پیش واكنش ها به این آتش بس غالبا مثبت بود و با خوشبینی از آن یاد می شد. اما حال و یك سال پس از آن خلع سلاح داوطلبانه، بیلان سیاسی ایرلند شمالی چیزی در حدود متوسط است. «ریچارد انگلیش» استاد علوم سیاسی دانشگاه «كویینز» در بلفاست این آتش بس را تنها یكی از گام های بی شماری می داند كه در مسیری درست و البته در راهی بس دراز برداشته شده است. انگلیش با همه این احوال و در مجموع این روند را مثبت ارزیابی كرده و می گوید: «همین كه همه آن تنش ها و مناقشات سیاسی به این حالت نه جنگ و نه صلح ختم شده به معنی یك نتیجه خوب است.» به عقیده این استاد دانشگاه مسئله ایرلندشمالی اغلب با دیگر مناقشاتی چون مسئله خاورمیانه مقایسه می شود و وقتی به وضعیت امروز لبنان و اسرائیل نگاهی می اندازیم به این واقعیت پی می بریم كه حتی به اصطلاح همین صلح عبوسانه هم بهتر از جنگ است.
اما «برنهارد مولتمان» كارشناس ارشد موسسه تحقیقات جنگ و صلح در شهر هسن آلمان برخلاف انگلیش نسبت به روند كنونی صلح در ایرلند شمالی خوشبین نیست و وجود ارتش جمهوریخواه را به مانند همیشه ابزاری تهدیدآمیز برای روند صلح ایرلند شمالی می داند. از نظر وی نفس تشكیل این ارتش تنها برای اقدامات خشونت آمیز بوده است و در وضعیت فعلی به طور اصولی نمی توان دیگر نقشی برای آن قائل بود. البته ارتش جمهوریخواه هنوز هم در برخی مناطق كه مردم آن طرفدار سوسیالیسم و جمهوری هستند به عنوان ضابط قضایی و پلیس انجام وظیفه می كند و صد البته نباید از نظر دور داشت كه در درون و همین طور در قلمرو امنیتی این ارتش اعمال غیرقانونی و گاه جنایت بار هم صورت می گیرد و حال دیگر این اعمال با اهداف سیاسی صورت نمی گیرد بلكه پشت پرده هایی اقتصادی دارد یعنی شكلی از اقتصادسایه، قاچاق، پولشویی و اخاذی.
ارتش جمهوریخواه ایرلند در سال ۱۹۱۹ بنیان گذارده شد و همواره به عنوان شاخه نظامی حزب ناسیونالیست «شین فین» كه در حال حاضر «جری آدامز» دبیركلی آن را بر عهده دارد فعالیت كرده است. هدف مشترك این حزب و شاخه نظامی اش، استقلال ایرلند شمالی از بریتانیا و الحاق به جمهوری ایرلند است. با خلع سلاح داوطلبانه ارتش جمهوریخواه در واقع شین فین و جنبش استقلال طلبانه ایرلند شمالی با دوران توسل به خشونت و تروریسم وداع گفته و پای در فاز فعالیت های سیاسی گذاشتند و بدین صورت شین فین تبدیل به بخش مسلط این جنبش شد و البته ارتش جمهوریخواه نیز به مانند گذشته به حیات خود ادامه می دهد. در حال حاضر و از آنجایی كه از سال ۲۰۰۲ ایرلند شمالی توسط نماینده منصوب شده از سوی بریتانیا اداره می شود، همه فعالیت های سیاسی در این كشور معطوف به تلاش در جهت ائتلافی است كه توانایی تشكیل یك دولت را داشته باشد.
پارلمان ایرلند شمالی به دلیل اختلاف نظرهای شدید میان شین فین و حزب وحدت طلبان دموكرات به رهبری كشیش «یان پیسلی» مدت ها است كه منحل اعلام شده است. حزب وحدت طلبان طرفدار الحاق ایرلند شمالی به امپراتوری بریتانیا است. «تونی بلر» نخست وزیر بریتانیا تا ۲۴ نوامبر ۲۰۰۶ به مردم ایرلند شمالی فرصت داده است تا دولتی چندحزبی و فراگیر تشكیل دهند. اما از آنجایی كه احزاب موجود اعم از جناح پروتستان و جناح كاتولیك در حال حاضر از اكثریت برخوردارند، عملا ایجاد هرگونه ائتلافی بدون همكاری آنها میسر نیست.
هر دو حزب شین فین و وحدت طلبان دموكرات با وجود اعلام آتش بس و خلع سلاح هنوز هم گامی در جهت نزدیكی به یكدیگر برنداشته اند. به عقیده پروفسور انگلیش این مسئله بیش از هر چیز به دلیل عدم اطمینان حزب وحدت طلبان به شین فین است. جالب آنكه هنوز هم اگر كسی انتقاد تندی نسبت به شین فین ابراز كند دیگر نمی تواند در مورد امنیت خود در خیابان های بلفاست اطمینان داشته باشد. علاوه برآن، ارتش جمهوری ایرلند هم با وجود خلع سلاح هنوز از پتانسیل های خشونت آمیز برخوردار است و در همین آوریل ۲۰۰۶ بود كه یكی از نمایندگان شین فین به نام «دنیس دونالدسون» به جرم جاسوسی برای بریتانیا هدف رگبار گلوله های عوامل ارتش جمهوریخواه قرار گرفت. از سوی دیگر وحدت طلبان دموكرات هم حاضر به هیچ گفت وگویی با شین فین نیستند. انگلیش در این مورد می گوید: «تا زمانی كه یان پیسلی هشتاد ساله رهبری وحدت طلبان را برعهده دارد، امكانی برای گفت وگو نیست و شاید بعد از مرگ وی و روی كار آمدن یك رهبر واقع گرا این امكان ایجاد شود.» پس از انعقاد پیمان صلح در سال۱۹۹۸ دولتی چندحزبی متشكل از پروتستان ها و كاتولیك ها تشكیل شد و پیش بینی می شد كه بدین ترتیب همه گروه های شبه نظامی ایرلند شمالی تا اواسط سال ۲۰۰۰ اسلحه ها را زمین بگذارند. اما به دلیل امتناع ارتش جمهوریخواه از خلع سلاح، آن دولت ائتلافی در سال ۲۰۰۲ ساقط شد. به گفته انگلیش در حال حاضر هم بعید به نظر می رسد كه گروه های شبه نظامی و به ویژه ارتش جمهوریخواه التزامی به ضرب الاجل تونی بلر داشته باشند: «این مسئله كه لندن اولتیماتوم بدهد و سیاستمداران محلی وقعی به آن نگذارند، در ایرلند شمالی به صورت یك سنت درآمده است. این ضرب الاجل ها همواره تمدید شده و به تعویق می افتند، همان طور كه خلع سلاح ارتش جمهوریخواه ایرلند بارها و بارها به تعویق افتاد».

لیزا همریش
ترجمه: محمدعلی فیروزآبادی
منبع: دویچه وله

منبع : روزنامه شرق