پیرمرد و دنیا

برخلاف عقاید مردم كه فكر می‌كنند فقط كودكان و زنان مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند، آمارها نشان می‌دهند كه سالمندان هم به‌طور قابل‌توجهی در جوامع مختلف با سوءاستفاده و حتی آزار و اذیت مواجه هستند.
جالب اینجاست كه این وضعیت حتی در كشورهایی مثل انگلستان و ولز هم وجود دارد و وخامت اوضاع به حدی است كه دولتمردان این كشورها را مجبور به ابراز واكنش كرده است.
به عقیده دولتمردان این كشورها، یكی از مهم‌ترین دلایل شیوع بالای سوءاستفاده از سالمندان در این كشورها و حتی دیگر نقاط جهان، تعریف نشدن استانداردهای مناسب و تعریف زندگی مناسب برای سالمندان است. بنابراین مسوولان و برنامه‌ریزان كشورهای مختلف باید هر چه سریع‌تر استانداردهای زندگی سالمندی را در كشورهای خود تعریف و مشخص كنند.
این صحبت‌ها كه به تازگی از سوی جان هاتون، وزیر بهداشت انگلستان هم تایید شده است، به ویژه درباره وضعیت خانه‌های سالمندان صدق می‌كند. بسیاری از مكان‌های نگهداری سالمندان شرایط ایده‌آل را ندارند و باعث آزار و اذیت سالمندان می‌شوند. صحبت‌های جان هاتون باعث نگرانی شدید روِسا و صاحبان خانه‌های سالمندان خصوصی شده است؛ چرا كه قوانینی كه در این‌باره وضع می‌شوند، می‌توانند در راه رسیدن به استانداردهای زندگی افراد كهنسال، هزینه‌های سنگینی را بر دوش چنین موسساتی تحمیل كنند و آنها را در خطر تعطیلی قرار دهند.
در ضمن، اگر این موسسات استانداردهای تعریف شده از سوی دولت‌ها را به اجرا نگذارند، همیشه در خطر توبیخ و جریمه از سوی دولت‌ها قرار می‌گیرند و حتی ممكن است دید مردم نسبت به آنها تغییر كند.
در حال حاضر، مردم معیار دقیقی برای شناسایی سرای سالمندان مناسب ندارند و بنابراین مجبورند به هر مركزی كه در دسترس باشد اعتماد كنند اما مسلما تعریف استانداردهای زندگی مناسب برای سالمند، آنها را با ویژگی‌های یك محیط مناسب برای سالمندانشان آشنا می‌سازد و می‌توانند مكان‌های مناسب را از اماكن نامناسب افتراق دهند.
با این حساب، صاحبان سراهای سالمندان خصوصی تنها یك راه دارند و آن اینكه با صرف هزینه‌های زیاد، موسسات خود را به سطح استانداردهای تعیین شده برسانند كه این كار مسلما برای آنها خوشایند نیست.
● حقوق من چیست؟
براساس نظرات دولتمردان انگلیسی، هر سالمند باید به طور طبیعی این حق را داشته باشد كه از غذای سالم و بر حسب شرایط جسمانی و بیماری‌های خود استفاده كند، اتاق مناسب برای زندگی داشته باشد و اقدامات حمایتی و بهداشتی - درمانی كافی دریافت كند. اما واقعیت این است كه در بسیاری از مناطق دنیا و حتی كشور عزیز ما ایران، بسیاری از سالمندان (و شاید اكثر سالمندان) چنین وضعیتی را ندارند و در اصل از حقوق مسلم خود محروم شده‌اند.
سالمندان با توجه به شرایط جسمانی خود مقاومت كمتری نسبت به ناملایمات و شرایط بد زندگی دارند و عدم رسیدگی به شرایط زندگی آنها، می‌تواند آنها را مستعد خطرات و آسیب‌های متعدد كند و حتی از طول عمر آنها بكاهد. با توجه به این مسائل، دولتمردان كشورهایی نظیر انگلستان درصدد برگزاری كلاس‌هایی هستند تا به خانواده‌ها و حتی مسوولان خانه‌های سالمندان بیاموزند كه چه شرایطی را باید برای سالمندان مهیا كنند و اینكه محیط زندگی سالمند (چه در خانه و كنار خانواده و چه در محیط‌هایی نظیر آسایشگاه‌ها و سرای سالمندان) چگونه باید باشد. در ضمن اگر مسوِولان سراهای سالمندان باهوش باشند، خود متوجه خواهند شد كه دستیابی به این معیارها و استانداردها نه تنها از نظر اقتصادی به ضرر آنها نیست بلكه مهیا كردن این شرایط ایده‌آل باعث تبلیغ برای آنها شده و افراد بیشتری را به سمت آنها جذب خواهد كرد.
این مساله در بلندمدت، مسلما نفع اقتصادی فراوانی برای آنها به دنبال خواهد داشت. به هر حال یكی از اهداف اصلی دولتمردان انگلستان این است كه به مردم كشورشان بیاموزند كدام سرای سالمندان محیط مناسب‌تری برای زندگی كهنسالان خانواده آنهاست.
● سرای سالمندان
در كشورهای دیگر و به ویژه كشورهای اروپایی و امریكایی تعداد خانه‌های سالمندان بسیار بیشتر است و تعداد قابل توجهی از سالمندان در چنین محیط‌هایی زندگی می‌كنند. به همین دلیل در این كشورها تعیین استانداردهای چنین محیط‌هایی بسیار با اهمیت است. درضمن در این كشورها معمولا تعداد سالمندان بسیار بیشتر و كلاً جامعه مسن‌تر است اما این مسائل نباید باعث شود كه جوامعی مثل جامعه ما نیز وضعیت سالمندان خود را به فراموشی بسپارند. به هر حال، وضعیت به نحوی است كه جامعه ما نیز رو به صنعتی شدن است و در این شرایط، معمولا میانگین عمر افراد جامعه به علت بهبود مراقبت‌های پزشكی و بهداشتی- درمانی از یك طرف و كاهش تعداد موالید از طرف دیگر بالا می‌رود. با این حساب در آینده‌ای نه چندان دور جامعه سالمندان كشور ما هم به طور چشمگیری بیشتر و نزدیك به كشورهای پیشرفته‌ای مثل انگلستان می‌شود.
در نظر بگیرید كشوری مثل انگلستان در حال حاضر بیش از ۱۳ هزار خانه سالمندان و ۴۶۰۰ مركز پرستاری از سالمندان دارد كه اكثر آنها خصوصی هستند. اگر كشور ما هم در آینده به چنین شرایطی برسد، مسلما مثل این كشور، نیاز به تعریف دقیق حقوق سالمندان و معیارهای یك محیط زندگی مناسب برای آنها دارد.
در حال حاضر در كشور ما اگرچه صحبت‌هایی از حقوق سالمندان می‌شود، اما تعریف دقیقی از حقوق افراد در دوره سالمندی وجود ندارد. به طور مثال، مشخص نیست، حداقل اندازه اتاق زندگی یك سالمند و حداقل حقوق او چقدر است، چه میزان از خدمات بهداشتی - درمانی و پزشكی می‌تواند دریافت كند و چه تفریحات و ورزش‌هایی باید برای او مهیا شود.
به‌طور قطع سالمندان ذخیره‌های گرانبهایی از تجربه و دانش هستند. اگر محیط مناسب برای این افراد فراهم شود، این فرصت در اختیار آنها قرار می‌گیرد كه تجارب و دانش خود را به نسل‌های بعدی و جوانان انتقال دهند كه فرصتی گرانبها و ارزشمند و حتی از نظر اقتصادی بسیار با ارزش است. برعكس، اگر محیط‌ مناسب برای آنها فراهم نشود، انگیزه و امید كافی برای آموزش نسل‌های آتی در آنها به وجود نمی‌آید و این فرصت‌های گرانبها از دست می‌روند.

‌ دكتر علی غلا‌مرضا نژاد

منبع : روزنامه سلامت