وقتی فرزندتان سیگار می‌کشد حرف آخر را شما بزنید

تحقیقات نشان می‌دهد تاثیر همسالان مهمترین عامل تعیین كننده مصرف سیگار در جوانان است، یعنی این كه جوان چه موقع و چگونه برای اولین بار سیگار را امتحان می‌كند با تاثیر همسالان رابطه مستقیم دراد. نوجوانان و جوانان امروزی به طرق مختلف تحت تاثیر فشار اجتماعی قرار می‌گیرند. معمولا وقتی نوجوانان دوستانی دارند و با آنها رابطه صمیمی برقرار می‌كنند، از طرف آنها برای انجام كارهایی به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت فشار قرار می‌گیرند كه البته در مواقعی واقعا تمایل به انجام آن كار ندارند، اما برای این كه دوستی آنها ادامه پیدا كند، سعی می‌كنند به خواست آنها تن در دهند. طی سالهای نوجوانی، افراد دوست دارند استقلال داشته باشند و هویت خود را شناسایی كرده و به دست آورند. در این مواقع بشدت به تایید دوستان و همسالان اهمیت می‌دهند و از این كه از طرف همسالان طرد شوند، وحشت دارند. نوجوانان و جوانان معمولا به مسائلی تن در می‌دهند كه واقعیت ندارد و بهترین كار آن است كه والدین و مشاوران به آنها كمك كنند كه از اروپا و تخیل بیرون آمده و دنیای واقعی را درك كنند. والدین باید تجربیات خود را با آنها در میان بگذارند. مطمئن باشید اگر از راه درست وارد شوید، كلام شما موثر واقع می‌شود حتی اگر ظاهر نوجوان شما به مساله اهمیت نشان ندهد. در یك مطالعه مشخص شد اگر دوستان فرزند شما سیگاری باشند، احتمال سیگار كشیدن فرزند شما ۹ برابر بیشتر از مواقعی است كه دوستان او سیگار نمی‌كشند.
نقش حیاتی والدین
ظاهرا این طور به نظر می‌رسد كه وقتی فرزندتان رشد كرده و بزرگ می‌شود، چندان با شما همفكر نیست و یا تاثیر شما روی او آن طور كه باید، مشهود نیست؛ اما جالب است بدانید بررسی‌ها نشان داده است. والدین هنوز بیشترین و قوی‌ترین تاثیرات را روی تصمیم گیری‌های نوجوانان خود دارند و سیگار نمی‌كشند، معتقدند دلیل اصلی‌ این مساله والدین آنها هستند. اگر والدین را شناخته و به آن احترام می‌‌گذارند. در نظر داشته باشید شرایط محیطی و همسالان روی انتخاب لباس، مدل مو، موسیقی مورد علاقه و... توسط فرزند شما، تاثیر می‌گذارند. این یك حقیقت است كه باید قبول كنید. اگر تا حدی با خواست‌های معقول فرزندتان كنار بیایید و تا حد منطقی به او اجازه تصمیم‌گیری‌های هر چند كوچك را بدهید، آن وقت تاثیر شما در مورد مسائل مهم و بزرگی مثل سیگار كشیدن، مطلوب‌تر و قابل پذیرش‌تر خواهد بود. توجه داشته باشید كه تاثیر شما بسیار حقیقی و مهم است و شما در بهترین موقعیت هستید تا به فرزندتان كمك كنید تحت تاثیر همه عقاید همسالان خود قرار نگیرد. این مساله باید ادامه پیدا كند تا زمانی كه فرزند شما آنقدر رشد عقلی پیدا كرده باشد كه بتواند به طور مستقل فكر كرده و تصمیم بگیرد. پس تاثیر خود را دست كم نگیرید. ما به شما می‌گوییم در این راه به چه نكاتی باید توجه كنید.
زمان خطر مصرف سیگار
شما به عنوان والدین، قبلا دوران نوجوانی و جوانی را گذرانده‌اید و احساسات و هیجانات دوران دبیرستان یا بعد از آن را خوب به یاد دارید. در این دوران افراد گاهی در اوج بلندی و خوشی به سر می‌برند و گاهی فكر می‌كنند حرفهایشان طرز راه رفتنشان، لباسهایشان و ... همگی ایراد دارد و مورد انتقاد سایر افراد است. در طی این پستی بلندی‌های دوران نوجوانی، تغییرات خلق و فكر رخ می دهد و بسیار معقول باشد. نقش هر یك از شما در خانه هم باید روشن باشد. بایدها و نبایدهای منزل شما (مثل سیگار نكشیدن، رانندگی كردن و یا نكردن و...) باید تعیین شده باشند و همه به آن پایبند باشند. ضمنا توجه داشته باشید نقش شما به حدی باید در خانه جا افتاده باشد كه در مورد ماسئل مهمی مثل سیگار، حرف آخر را شما بزنید. فرزند شما باید بداند سرپیچی از قوانین منزل عواقبی دارد و شما هم اصلا نباید در مورد قانون تعیین شده استثنا قائل شده یا از آن سرپیچی كنید.
دوستان فرزندتان را بشناسید
شناختن دوستان فرزندتان حقیقتا شروع كار است. كاری كنید كه دوستان او در منزل شما رفت و آمد كنند و راحت باشند. البته همیشه وقتی دوستان او به منزل بیایند كه شما در منزل باشید، اگر محیط منزل برای آنها راحت باشد و شما با خوشرویی از آنها استقبال كنید، اكثر اوقاتشان در منزل شما می‌گذرد و در نتیجه از دید شما مخفی نمی‌مانند. ضمنا از فرزندتان یك ارزیابی داشته باشید. چقدر تحت تاثیر دیگران است و یا سایر افراد چه برخوردی دارد. اگر یكی از دوستان او سیگار می‌كشد، نگویید «من از دوست تو بدم می‌آید» بگویید «من از سیگار كشیدن بدم می‌آید» اگر روی رفتار بد و نادرس متمركز شوید، فرزندتان در مقابل شما جبهه‌گیر نمی‌كند و می‌توانید براحتی در مورد دوست او صحبت كنید. ضمنا وقتی در مورد دوست او صحبت می كنید، فقط به نكات منفی او توجه نكنید بلكه مسائل مثبت او را هم مطرح كنید تا فرزندتان با شما راحت‌تر باشد. اگر فرزند‌تان دوست خوبی انتخاب كرد، او را مورد تشویق و تقدیر قرار دهید. اگر با دوستانش دعوا داشت، بهتر است آنها را به منزل دعوت كنید و یك مهمانی كوچك ترتیب دهید تا مشاجره خاتمه پیدا كند. خانواده دوستان فرزندتان را هم بشناسید. خود را به والدین آنها معرفی كنید و با آنها ارتباط برقرار كنید.
استرس را برطرف كنید
استرس در تاثیر همسالان و سیگار كشیدن جوانان عامل بزرگی محسوب می‌شود. شما باید بتوانید در این مورد به فرزندتان كمك كنید:
همیشه به نشانه‌ها و علایم استرس توجه داشته باشید. بعضی علایم متداول استرس شامل: سردردهای مكرر، تحریك پذیری، درد معده یا قفسه سینه، اضطراب و مشكلات خواب است. به فرزندتان یاد بدهید فعالیت‌های خودش را اولویت بندی كند. اگر وظایف و مسئولیت‌های او خیلی زیاد است، براساس اولویت، بعضی از آنها را حذف كنید. به او كمك كنید دورنمای مسائل را در نظر بگیرد. به احساسات او توجه كنید. حتی اگر در مورد مسائل پیش‌پا افتاده عصبانی شده است به او بگویید احساس او را درك می كنید. سعی كنید در مواقعی كه آرام است، نكات مثبت زندگی‌اش را به او یادآوری كنید و او را مطمئن كنید كه همیشه از حمایت شما بهره‌مند می‌شود.
راههای رفع استرس را به او نشان دهید مثل ورزش، استراحت و خواب ، خوردن غذا در حد متعادل و حتی تفریح و سرگرمی.
به او كمك كنید تا خودش فكر كند. او را تشویق كنید تا نظراتش را ارائه دهد، ایده بدهد و براساس قضاوت و تفكر خود تصمیم بگیرد. از او سئوالاتی از او بپرسید مثلا «فكر می‌كنی فلان گروه چطور آدمهایی باشند؟» هر چه او بیشتر به خودش اعتماد داشته باشد و استقلال فكری داشته باشد، آسیب پذیری او كمتر می‌شود.
همدردی كنید
همدردی یعنی دنیا را از دیدگاه فرزندتان ببنید. آن وقت می‌توانید احساسات و عواطف او را درك كنید. وقتی با او همدردی می‌كنید. در اصل به او یاد می‌دهید كه برای افكارش ارزش قائلید. در این حالت، او به خودش اعتماد می‌كند و دیدگاه شما به عنوان پدر یا مادر را می‌شناسد. مثلا به شما می‌گوید:« می‌دانشتم كه ممكن است نگران شوید. به همین دلیل زنگ زدم كه بگویم كمی دیر می‌آیم».بعضی از نوجوانان سیگار می‌كشند چون وقت آنها بسیار زیاد و كاملا خالی است. بهتر است آنها را در گروههای مختلف هنری، فرهنگی ، ورزشی و... داخل كنید تا اوقات آنها به بطالت نگذرد. ضمن این كه در خلال این فعالیت‌ها، توانایی و اعتماد به نفس او تقویت می‌شود.
وقتی فرزندتان سیگار می‌كشد...
ممكن است فرزندتان سیگار كشیدن را شروع كرده باشد و البته این مساله را به راحتی می‌توان فهمید بخصوص بوی سیگار كه اصلا نمی‌شود آن را پنهان كرد. بهتر است در این مواقع سعی كنید آرامش خود را حفظ كنید و او بپرسید چه مدت است كه این كار را شروع كرده و آیا دوستانش سیگاری هستند با خیر. قوانین خانه را به او یادآوری كنید و از او بخواهید این مساله را در نظر بگیرد. بدون این كه برای او سخنرانی كنید، مثل هزینه سنگین آن، ایجاد چروك در پوست، بوی بد دهان و بیماری‌هایی مثل سرطان. در مورد علایم اعتیاد به سیگار با او صحبت كنید؛ مثل احساس اضطرار شدید نسبت به مصرف سیگار، احساس نگرانی و تحریك پذیری در شرایطی كه سیگار نمی‌كشد و سعی و تلاش دایمی و بی‌فایده در ترك سیگار به او بگویید امكان این كه نوجوان بعد از مصرف تنها چند هفته سیگار، به آن اعتیاد پیدا كرده است، به مشاوران مخصوص در این زمینه مراجعه كنید و اصلا از تلاش در این مورد خسته نشوید و آن را به حال خود رها نكنید.

فرشته آل علی

منبع : بنياد انديشه اسلامي