جهانی برا ی کودکان

این گزارش اشاره دارد به این كه كودكان می توانند و باید محور اصلی حركت دولت های اسلامی به سوی وحدت و همبستگی در چارچوب جهان اسلام باشند. این گزارش هم چنین خاطرنشان می سازد كه توجه به نیازهای كودكان و تضمین حقوق آنان در كشورهای اسلامی در یك چشم انداز كلی حكایت از آن خواهد داشت كه آیا جهان در رسیدن به اهداف توسعه جهانی و ایجاد آینده ای صلح آمیز موفق می شود یا نه؟
این سند ارزشمند كه حاوی اطلاعات دقیقی است علاوه بر آمارهای مفید، راهنمایی هایی را نیز در خود جای داده است كه طی آن دولت ها را به همكاری با یكدیگر فرامی خواند تا به كشورهای فقیرتر كمك كنند و این مساعدت راهی برای مواجهه با نیازهای ضروری كودكان باشد. این گزارش سند اولیه كنفرانس وزرای كشورهای اسلامی در مورد كودكان است كه برای اولین بار در این سطح برگزارمی شود. این كنفرانس از سوی سازمان كنفرانس اسلامی، سازمان فرهنگی، علمی و آموزشی كشورهای اسلامی و با مشاركت یونیسف از ۱۵ آبانماه در رباط مراكش آغاز و دیروز ۲۰ آبان با تصویب این سند پایان یافت. با توجه به اهمیت این كنفرانس و نقشی كه در آینده كودكان جهان اسلام خواهد داشت، گزیده ای از این گزارش در ادامه از نظرتان می گذرد.بیش از یك چهارم از جمعیت ۲ میلیاردی كودكان جهان در كشورهای اسلامی زندگی می كنند. توجه به نیازها و تضمین حقوق آنها تعیین كننده موفقیت یا شكست جهان در مبارزه با فقر، توسعه انسانی، ایجاد صلح و امنیت برای همگان در دهه بعدی است. در پاسخ به روند جهانی شدن، جوامع اسلامی نیز باید درهای خود را به روی فرهنگ های دیگر بگشایند و از حقوق كودكانشان برای یادگیری و رشد با توجه به ارزش های قرآن كریم دفاع كنند. از این رو همه كشورهای اسلامی از «كنوانسیون حقوق كودكان» استقبال كردند.توجه به كودكان و تأمین حقوق آنها در اولویت قرار دارد و كشورها باید منابعی را جهت تأمین حقوق و شرایط مناسب برای كودكان تأمین كنند. اعضای سازمان كنفرانس اسلامی با تصویب و صدور قطعنامه «اهداف توسعه هزاره» و «جهانی مناسب كودكان» تعهد خود را نسبت به كودكان نشان داده اند. قطعنامه ای درباره «مراقبت و حفاظت از كودكان در جهان اسلام» در كمیته فرهنگی سازمان كنفرانس اسلامی تهیه و در اكتبر ۲۰۰۳ در اجلاس سران در مالزی به تصویب رسید. دیدگاه مشترك این طرح ها و قطعنامه ها چنین است: «جهانی كه همه كودكان برای شروع زندگی بهترین امكانات رادراختیار داشته باشند، و به آموزش ابتدایی و آزاد با كیفیت عالی دسترسی پیدا كنند؛ جهانی كه همه كودكان در برابر سرخك، مالاریا، سوءتغذیه مراقب شوند و از وحشت جنگ به دور باشند و بیشترین فرصت ها را برای رشد همه توانایی های بالقوه انسانی خود به دست آورند.»سازمان كنفرانس اسلامی، یونیسف، آیسسكو (سازمان فرهنگی، علمی و آموزشی اسلامی) دست در دست یكدیگر نهاده اند تا این گزارش را به عنوان سند اولیه (چشم انداز وضع موجود) برای اولین كنفرانس وزرا در مورد كودكان آماده كنند.
اهداف توسعه هزاره و «جهانی مناسب برای كودكان»
رهبران اجلاس سران جهانی در سال ۱۹۹۰ درخواستی ضروری را مبنی بر تضمین آینده ای بهتر برای كودكان مطرح كردند. «كنوانسیون حقوق كودكان» از سپتامبر ۱۹۹۰ آغاز به كار كرد و همه كشورهای جهان از آن استقبال كردند. دو پروتكل برای مراقبت كودكان از «خرید و فروش » ، «هرزه گی» و «هرزه نگاری» و «حضور دردرگیری های مسلحانه» مطرح شد. اما علیرغم بعضی از پیشرفت ها بسیاری از اهداف دور از دسترس به نظر می رسند: حدود ۱۱ میلیون كودك سالانه جان می بازند در حالی كه می توان از مرگ آنها جلوگیری كرد. حدود ۱۱۵ میلیون نفر از كودكان وارد مدارس ابتدایی نشده اند كه از این میان ۴۵ درصد دختران هستند و حدود ۱۵۰ میلیون نفر از كودكان در كشورهای رو به توسعه از سوءتغذیه رنج می بردند. از میلیون ها كودك در كارهای سخت و خطرناك استفاده می شود، یا كودكان را فروخته و قاچاق می كنند و یا در معرض آزار و اذیت جنسی، خشونت، جنگ و ایدز هستند. در اجلاس هزاره سران در سال ۲۰۰۰ رهبران ۱۸۹ دولت و كشور عضو سازمان ملل، «بیانیه هزاره» را تصویب و در آن بر مسئولیت خود در حفظ شأن انسانی، ایجاد برابری و انصاف، توجه به مردم جهان _ به ویژه افراد آسیب پذیر و به طور خاص كودكان كه آینده متعلق به آنها است _ تأكید كردند.به عنوان بخشی از نقشه راه برای بیانیه هزاره، مجمع عمومی سازمان ملل، اهداف توسعه هزاره را بدینگونه تصویب كرد:
۱- ریشه كن كردن فقر و گرسنگی شدید.
۲- رسیدن به آموزش ابتدایی در سراسر جهان.
۳- حمایت از برابری جنسی و تقویت زنان.
۴- كاهش مرگ كودكان.
۵- بهبود بهداشت و سلامتی مادر.
۶- مبارزه با ایدز و ویروس آن، مالاریا و بیماری های دیگر.
۷- اطمینان از تداوم شرایط محیطی.
۸- گسترش مشاركت جهانی برای توسعه.
دستیابی به اكثر این اهداف برای سال ۲۰۱۵ برنامه ریزی شده است.
وضعیت كودكان در جهان اسلام
در كشورهای عضو سازمان كنفرانس اسلامی سالانه حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار كودك زیر پنج سال بر اثر سوءتغذیه یا ابتلا به بیماری های قابل پیشگیری جان می سپارند. ۶۰ درصد از این تعداد پیش از یك سالگی می میرند. حدود ۲۳ درصد از كل جمعیت این كشورها به آب شیرین دسترسی ندارند. جهانی شدن و بی عدالتی شرایط را حادتر كرده است. آموزش یكی از پیش شرط های توسعه اقتصادی و مبارزه با فقر است. اما در ۲۰ كشور از اعضای سازمان كنفرانس اسلامی بیش از ۴۰ درصد مردم وارد آموزش ابتدایی نمی شوند. تنها ۲۷ كشور از ۵۷ كشور عضو تا سال ۲۰۰۵ خود را با هدف برابری جنسی در آموزش ابتدایی هماهنگ كرده اند. میلیون ها كودك در خطر آزار جنسی و خشونت قرار دارند.محدودیت ها و چالش ها
سونامی دسامبر ۲۰۰۴ در اندونزی نشان دهنده بلایای طبیعی و بازدارنده از پیشرفت در كشورها به ویژه آسیا و جنوب صحرای آفریقاست. علاوه بر سیل، زلزله و خشكسالی عوامل انسانی مانند اختلافات قومی و مذهبی و جنگ ها و تضادهای سیاسی نیز در عقب ماندگی ها مؤثرند. در بعضی از كشورها رفتارهای اجتماعی و تصورات غلط فرهنگی از عوامل بازدارنده است. محدودیت های مالی و كمبود بودجه نیز برنامه توسعه و خدمات اجتماعی را با مشكل مواجه می كند. كشورهای اسلامی علاوه بر فشارهای اقتصادی ناشی از جهانی شدن، با چالش هایی كه برای ارزش های اسلامی به وجود می آید نیز دست به گریبانند. كشورهای سازمان كنفرانس اسلامی باید مشاركت فعالانه تری در كنوانسیون حقوق كودك داشته باشند و مؤسسات مالی بین المللی و بخش خصوصی نیز باید تا آنجا كه می توانند كمك كنند. كشورهای ثروتمندتر سازمان كنفرانس اسلامی باید به كشورهای فقیر و نیازهای كودكان آنها توجه كنند.
بهبود شرایط زندگی سالم
هدف آن است كه تا سال ،۲۰۱۵ دوسوم از میزان مرگ و میر كودكان زیر پنج سال كم شود اما اكثر كشورهای عضو سازمان كنفرانس اسلامی در حد فاصل سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۳ نتوانسته اند خود را با سرعت لازم با كاهش مرگ و میر هماهنگ كنند. تعدادی از این كشورها صاحب بدترین آمار در زمینه سوءتغذیه كودكان در جهان هستند . كودكان آفریقایی وضعیت بسیار بدتری در زمینه جلوگیری از بیماری هایی مانند دیفتری، هپاتیت، سرخك، فلج اطفال، كزاز، سل و سیاه سرفه نسبت به دیگر كشورها مسلمان عربی یا آسیایی دارند.یكی از اهداف طرح «جهانی مناسب كودكان» آن است كه تا سال ،۲۰۱۰ حداقل یك سوم از خانه هایی كه به آب شیرین و تسهیلات بهداشتی دسترسی ندارند، از این وضعیت خارج شوند اما سرعت اكثر كشورهای عضو سازمان به ویژه كشورهای آفریقایی برای تحقق این هدف بسیار پایین است.
فراهم آوردن زمینه آموزش كیفی
در قطعنامه جهانی مناسب كودكان ذكر شده است كه «آموزش یكی از حقوق انسانی و عاملی كلیدی در كاهش فقر، كار كودكان، تقویت دموكراسی، صلح و عمل و توسعه است.» اما بیش از ۱۰۰ میلیون نفر از كودكانی كه در سن مدرسه ابتدایی هستند _ به ویژه دختران _ در مدارس ابتدایی ثبت نام نكرده اند. میلیون ها نفر دیگر در مدارسی بسیار شلوغ و بدون امكانات و بهداشت مناسب تحصیل می كنند. یك سوم از كودكان نیز پنج سال ابتدایی _ كه حداقل شرایط لازم برای سوادآموزی است _ را به پایان نمی رسانند. در تعدادی از كشورهای اسلامی بیش از ۵۰ درصد از كل مردم و ۷۰ درصد از زنان بی سواد هستند. یكی از اهداف «توسعه هزاره» آموزش ابتدایی جهانی تا سال ۲۰۱۵ و برابری جنسی در آموزش تا سال ۲۰۰۵ است. اكنون تنها سرعت برابری جنسی در آموزش با جدول پیش بینی شده زمانی هماهنگ است.
مراقبت از كودكان
این حق كودكان است كه از خطر جنگ، سوءاستفاده، خشونت، بهره كشی و بی توجهی در امان باشند. اما صدها میلیون كودك در سراسر جهان قربانی این مسائل هستند. آمار واقعی قربانیان اغلب به دلیل كمبود داده ها و شواهد و سكوت جوامع پنهان می ماند. در فوریه سال ۲۰۰۳ نماینده سازمان ملل برای تحقیق در این زمینه پرسش نامه هایی را به مؤسسات دانشگاهی، گروه های اجتماعی و سازمان غیردولتی (NGO) ارسال و اطلاعات را جمع آوری كرد. تعدادی از كشورهای عضو سازمان كنفرانس اسلامی در مطالعات و افزایش شناخت نسبت به مشكلات همكاری كرده اند.متاسفانه در بسیاری از كشورهای جهان نام كودكان به هنگام تولد در دفترهای آماری رسمی ثبت نمی شود و این فرصت سوءاستفاده های بعدی را فراهم می آورد. برای مثال در جنوب صحرای آفریقا و آسیای جنوبی بیش از نیمی از تولدها ثبت نمی شود .بیش از ۲ میلیون نفر از كودكان به عنوان پناهنده یا بدون مكان لازم برای اسكان زندگی می كنند.زنان و كودكان بیشتر در معرض سوءاستفاده و بهره كشی و ایدز هستند. یونیسف از تلاش های كشورهای اسلامی بر تامین امنیت این گروه از افراد حمایت می كند. ازدواج دختران در سن پایین، كاركردن كودكان _ به ویژه در محیط های سخت و ناامن- از مسائلی است كه باید با آنها مقابله شود.۱۳ میلیون كودك دچار ایدز شده اند. سالانه حدود ۶۰۰ هزار كودك بر اثر انتقال ویروس ایدز از مادر به این بیماری دچار می شوند. میلیون ها جوان آلوده امكانی برای مشاوره و پشتیبانی در اختیار ندارند. یكی از اهداف «توسعه هزاره» آن است كه تا سال ۲۰۱۵ آمار مبتلایان به نصف كاهش یابد و سیر نزولی پیدا كند. در سال ،۲۰۰۴ حدود ۳ میلیون و صد هزار نفر بر اثر ابتلا به این بیماری جان باختند و حدود ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر مبتلا شدند كه ۶۴۰ هزار نفر آنها كودكان زیر ۱۵ سال هستند. در پایان سال ۲۰۰۴ بیش از ۶۰ درصد مبتلایان ایدز، ساكنان جنوب صحرای آفریقا بوده اند. جلوگیری از رشد آماری ایدز نیازمند آموزش و بالا رفتن دانش و اطلاعات است. بهترین راه مقابله با ایدز، جلوگیری از ابتلا به آن است. بسیاری ا ز كشورهای اسلامی برنامه و راهبردهایی ملی را برای مبارزه با ایدز آغاز كرده اند.
آیا ما به تعهداتمان نسبت به كودكان عمل می كنیم؟
در برنامه عملی برای تحقق طرح ها، كشورها به پیگیری اهداف در چهار زمینه متعهد شده اند:
۱. بهبود شرایط زندگی سالم و بهداشتی
۲. فراهم آوردن زمینه آموزش كیفی
۳. مراقبت از كودكان در برابر آزارهای جنسی، خشونت و بهره كشی
۴. مبارزه با ایدز و ویروس آن
یكی از اولین قدم ها، صرف هزینه و تعیین بودجه لازم است تا امروز ۱۲ كشور از اعضای سازمان كشورهای اسلامی طرح های خود را تكمیل كرده اند و ۲۱ كشور دیگر نیز در حال تكمیل و تامین بودجه هستند. تعدادی از كشورها طرح هایی را برای كاهش فقر نیز آماده كرده اند. بنا به قطعنامه «جهانی مناسب كودكان» همه كشورها ملزم هستند كه پروتكل های اجرایی را امضا و تایید كنند. البته كشورهای اسلامی از جمله ایران و عربستان و قطر تاكید دارند كه تعهدات نباید با شعائر و اصول اسلامی در تضاد باشد.
اصلاحات انجام شده در كشورها
-قوانین خانواده (مانند به رسمیت شناختن كودكان برای پرورش در محیط خانواده)
- ثبت رسمی اسم نوزاد پس از تولد
- قوانین آموزش (تغییر قوانین آموزشی در بعضی از كشورهای اسلامی برا ی انطباق با استانداردهای حقوق كودكان)
- تغییر روش های قدیمی مضر (مانند ازدواج كودكان، سقط جنین، تلاش برای تغییر فرهنگ در زمینه ترجیح دادن پسر بر دختر)
- تغییر قوانین قضایی به نفع جوانان
- كاهش آمار و جرم و جنایت علیه زنان و دختران

منبع : روزنامه همشهری