روبات به جای انسان

پنجاه سال پیش از به کارگیری نخستین روبات تجاری ایالات متحده به نقطه اوج استفاده از این آدم های آهنی نزدیک می شود. ناظران می گویند که در مدت یک دهه آینده هر خانواده متوسط امریکایی دارای یک یا دو روبات ساده خواهد بود.
اگرچه این موجودات مانند مواردی که در داستان های علمی- تخیلی به تصویر درمی آیند نیستند اما روبات های ما که بعضی از نمونه های آن در حال حاضر وجود داشته و در دسترس قرار دارد، نقش های مهم و فراگیری را در زندگی کاربران معمولی ایفا خواهند کرد.
این عقیده «لی گوتکیند» نویسنده رمان «تقریباً انسان» است. پس از پیشرفت های تکنولوژیکی مهمی که به ویژه در هفته گذشته صورت گرفت و به دنبال تحقیقات مستمری که انجام شده است، اکنون روبات ها آماده ورود به بازار مصرف شده اند. آقای پائولو پیرجانیان کارشناس ارشد شاغل در شرکت Evolution Robotics Inc واقع در پاسادنا (ایالت کالیفرنیا) می گوید؛ «هنوز مسائل دشواری وجود دارد که باید حل شود، ولی ما موفق شده ایم بعضی از مسائل اساسی را حل کنیم.»
در حالی که دانشمندان روبات شناس آماده آزادسازی خلاقیت و قوه ابتکار خود می شوند، با مانع وحشتناک تر از موانع فنی که قبلاً از پیش رو برداشته اند، مواجه می شوند و آن آماده شدن مصرف کنندگان است. این مورد شامل عواملی از قبیل تردید و بدبینی، انتظارات غیرواقع گرایانه، سردرگمی درباره آنچه که روبات را می سازد و پدیده ای تحت عنوان «عقده فرانکشتین» یا ترس از روبات ها است.
اگرچه ظهور روبات ها احتمالاً بر کل جامعه تاثیر خواهد گذاشت، اما به رغم تصویر مرموز و نامتعارفی که از روبات ها بر فیلم ها و داستان ها ترسیم شده است، خبری از تهاجم روبات های جسور به خانه مردم به این زودی ها نخواهد بود. آقای پیرجانیان با اشاره به آدم نماهای عجیب و غریب فیلم جنگ های ستاره ای (یا به اصطلاح رایج جنگ ستارگان) می گوید؛ «علم روباتیک احتمالاً به شیوه های بسیار ظریف و بدون شکل صریحی راه خود را برای ورود به زندگی روزمره مردم می یابد. این چیزی است که هرگاه به روبات ها فکر می کنیم، به ذهن مان می آید.»
دوربین هایی که چهره انسان را شناسایی کرده و به طور اتوماتیک بر روی آن تمرکز می کنند، اپراتورهای ماشینی تلفن ها و کنترل گشت های ساحلی فقط نمونه کوچکی از فناوری روباتیک موجود در بازار به شمار می آید.اکنون به این پرسش اساسی می رسیم که روبات چیست؟ آقای تاد جوشم رئیس شرکت Applied Perceptions که متخصص تهیه نرم افزار برای وسایل نقلیه هدایت شونده بدون سرنشین است، در پاسخ به سوال مذکور این گونه بیان می کند؛ «در تعریف کلاسیک، روبات چیزی است که محیط اطراف خود را حس می کند، سپس تصمیم می گیرد که چه کاری انجام دهد و نهایتاً بر مبنای تصمیم خود عمل می کند.»
بنابراین تعریف دستگاه ساده ای مانند ماشین فروش کالاهای کوچک (Vending machine) نیز می تواند روبات قلمداد شود.آقای ماتیو میسون مدیر بخش روباتیک در دانشگاه کارنگی ملون شهر ویتسبورگ می گوید؛ «فناوری معمولاً به طور سرزده و به شیوه های نسبتاً سنجیده و به روش گام به گام وارد می شود.» اگرچه بیشتر مردم از روبات ها استفاده کرده و حتی با آنها تعامل نیز می کنند، اما احتمالاً خودشان چنین برداشتی ندارند.
دکتر میسون در این مورد چنین می گوید؛ «هرچند فناوری باعث شده است تا زندگی ما تفاوت زیادی با گذشته داشته باشد، ولی هنوز خیلی از افراد از خود می پرسند؛ «کی می توانم یک روبات در خانه داشته باشم؟»
کاربران شکاک؛ در حالی که به نظر می رسد امریکایی ها مشکل چندانی در زمینه واکنش های نامشخص خود با روبات ها نداشته باشند، اما ارتباط با محصولی که قطعاً یک ماشین محسوب می شود، بعضی از موانع ذهنی را مطرح می کند که ممکن است به کند شدن پذیرش روبات های خدمتگزار در ایالات متحده منجر شود.
به عنوان مثال Roomba را در نظر بگیرید. رومبا یک روبات ساده و شبیه میز تحریر است که وظیفه جاروکشی و تمیزکاری را انجام می دهد و به وسیله شرکت iRobot تولید شده است. با پرداخت قیمت یک جاروبرقی معمولی (بین ۱۲۰ تا ۴۵۰ دلار، بسته به مدل رومبا)، خریدار می تواند یک روبات کف شوی نظافت گر بخرد که به هیچ برنامه ریزی نیاز ندارد و حتی می داند چه زمانی خودش را شارژ کند. مالک رومبا فقط باید دکمه ای را فشار دهد.
بقیه کارها را خود روبات انجام می دهد.با وجود آنکه چهار سال از حضور روبات ها در بازار می گذرد، کمتر از دو درصد خانه داران امریکایی این نیاز را احساس کرده اند که بعضی از کارهای عادی و پیش پاافتاده (از قبیل نظافت) را به روبات واگذار کنند. اگرچه فروش بیش از ۲/۵ میلیون روبات خانگی، موفقیت بزرگی برای شرکت آی روبات به شمار می رود، اما هنوز فاصله زیادی تا اشباع بازار وجود دارد.
مشکل چیست؟ در بسیاری از موارد، وضعیت به قدری خوب به نظر می رسد که بعید است حقیقت داشته باشد. مردم اغلب سوال می کنند که آیا رومبا واقعاً کار می کند یا آنکه صرفاً یک حقه ماهرانه است.
خانم هلن گرینر رئیس و یکی از موسسان شرکت آی روبات در برلینگتون (ایالت ماساچوست) می گوید؛ «رومبا روبات کوچکی است و قیمت آن نیز تقریباً به اندازه یک دستگاه جاروبرقی است. به همین دلیل اکثر مردم می پرسند؛ غچه دستاوردی نصیب ما می شود؟ف من فکر می کنم یک بدبینی طبیعی و بالقوه سالم در این زمینه وجود دارد.»
روبات ها در فرهنگ عامه؛ آقای گوتکیند، نویسنده امریکایی می گوید؛ «از نقطه نظر روانشناسی یا احساسی، جامعه امریکا تا زمانی که بیشتر افراد آن صاحب روبات شوند، بسیار فاصله دارد. مردم آمادگی چندانی ندارند تا بیشتر کارهای روزمره زندگی خود را بر عهده ماشین ها بگذارند.» کارشناسان روباتیک عقیده دارند که در نظر بسیاری از اهالی ایالات متحده، اعتماد به روبات ها برای حفاظت و نگهداری انسان ها، حتی به روش های ساده، ایده وحشتناکی به شمار می رود. کافی است نگاهی به فرهنگ عامه امریکا بیندازیم.
اکثریت وسیع فیلم هایی که موضوع آن درباره روبات ها است، از این الگو پیروی می کنند که انسان روبات را می سازد، روبات باهوش تر از انسان می شود و سرانجام روبات انسان را نابود می کند. به فیلم هایی مانند جهان غرب، ترمیناتور، سه گانه ماتریکس و اقتباس فیلمی «من، روبات » فکر کنید.آقای لوئیس راس، رئیس شرکت Virtus Advanced Sensore شرکتی که در شهر پیتسبورگ واقع شده و حس گرهایی را برای روبات ها می سازد) می گوید؛ «اگر به ژاپن نگاه کنید، می بینید که در آنجا به روبات به عنوان یک دوست نگاه می کنند. اما در امریکا روبات ها به عنوان قاتل انسان ها قلمداد می شوند.»
مانند بسیاری از تغییرات فناوری، ممکن است به تغییر یک نسل نیاز باشد تا پذیرش عمومی نسبت به روبات ها فراهم شود. بچه ها نخستین گروهی هستند که نوآوری های جدید روباتیک را آزمایش می کنند. دانشمندان علم روباتیک غالباً ابداعات خود را در اسباب بازی ها به کار می برند، زیرا دنیای اسباب بازی بازار بزرگ و پولساز محسوب می شود.
اگر فناوری جدید شکست بخورد، عواقب آن دارای شدت بسیار کمتری نسبت به به کارگیری غلط در امور نظامی است. آقای راس می گوید «بچه ها با روبات ها بازی می کنند و هنگامی که بزرگ تر می شوند، احساس وحشت نسبت به آنها ندارند.»
اسباب بازی روباتیک علاوه بر آنکه به عنوان یک کمک دهنده مکانیکی در بخش معمولی تجربه روزمره به کار می رود، می تواند نسل جدید را با انتظارات واقع گرایانه نسبت به آنچه که روبات است و می تواند انجام دهد، آشنا سازد. اقای سارجون اسکاف، یکی از موسسان شرکت اسباب بازی سازی روباتیک Bossa Nova Concepts واقع در پیتسبورگ اینگونه اظهار می کند؛ «تاکنون برداشت ما نسبت به روبات ها به وسیله فیلم های علمی تخیلی شکل گرفته است. توقع مردم از آنچه که روبات ها می توانند و باید انجام دهند، بسیار فراتر از توانایی تکنیکی روبات های امروزی است.»
اینگونه برداشت ها باعث ایجاد حس عدم اعتماد در مردم نسبت به ماشینی مانند رومبا می شود.آقای اسکاف می گوید؛ «اگر تجربه به کارگیری روبات هایی را که ممکن است به اندازه روبات های به نمایش درآمده در فیلم های علمی تخیلی ماهر نباشند، به کودکان خود انتقال دهیم، در واقع انتظارات آنها را نسبت به دانش روباتیک کالیبره کرده ایم.
این کار باعث می شود که روباتیک به وسیله عموم افراد جامعه مورد پذیرش قرار گیرد.»بسیاری از کارشناسان روباتیک تلاش کرده اند تا از بدبینی مردم و درخواست های غیرواقع گرایانه آنها، که نوآوری روباتیک را به عنوان اسباب و ابزار (ونه روبات) می شناسند، جلوگیری کنند.آقای جوشم می گوید؛ «اگر شما در حال انجام یک پروژه روباتیک باشید، هرگز از واژه روبات استفاده نمی کنید.»
اگرچه کمپانی او (Applied Percep - tions) غالباً با علم روباتیک سر و کار دارد، اما این موسسه یک تصمیم آگاهانه اتخاذ کرده است تا از هیچ یک از مشتقات کلمه روباتیک در نام خود استفاده نکند.
روبات ها به زندگی ما راه پیدا می کنند. با راه یافتن تدریجی فناوری روباتیک به زندگی روزمره، آقای جوشم معتقد است که مردم کمتر نسبت به این موضوع حساس خواهند شد که موجودی که در کنارشان زندگی می کند، روبات است و آن را به عنوان یک وسیله مفید قبول می کنند. حتی اگر کارشناسان روباتیک بتوانند بر احساس ناراحتی عمومی جامعه غلبه کنند، هنوز باید در جست وجوی راهی باشند که کاربرد روبات ها را آسان تر کند، به گونه ای که یک فرد معمولی که سعی می کند یک دستگاه DVDپلی یر را به تلویزیون خود وصل کند، بتواند استفاده از روبات را با دستورالعمل های ساده یاد بگیرد.
آقای آرون ادسینگر دانشجوی دوره فوق دکترا در موسسه MIT در کمبریج ایالات ماساچوست می گوید؛ «شما چگونه می خواهید این ابزارهای واقعاً پیچیده را اینگونه آسان کنید که بتوان به آسانی از آن استفاده کرد به گونه ای که حتی به استفاده از کتابچه نیازی نباشد؟» او معتقد است که اگر چنین اتفاقی نیفتد، فقط مردمی که دقیقاً با فناوری جدید آشنایی دارند، از روبات ها استفاده خواهند کرد. پروژه تحقیقاتی دکتر ادسینگر Domo نام داشت.
دمو یک روبات بود که قابلیت سازگاری با محیط را داشت و می توانست اجسام مختلفی را از سر راه کنار بگذارد. این پروژه امکان آن را دارد که تاثیر برجسته ای بر روباتیک مصرفی داشته باشد، مانند روبات هایی که می توانند درهم ریختگی آشپزخانه منازل را سر و سامان دهند.
البته هنوز برای آشپزخانه هایی که خارج از آزمایشگاه های MIT قرار دارند، این فرآیند خیلی زود است.درحالی که کارشناسانی مانند ادسینگر با چالش هایی نظیر موارد فوق روبه رو هستند، اما آقای گوتکیند امیدوار است که این دانشمندان فراموش نکنند که قرار است این روبات ها برای استفاده چه کسانی ساخته شود.
گوتکیند می گوید؛ «افرادی که روبات ها را می سازند باید بنشینند و با مردمی که نهایتاً از آنها برای کارهای روزمره خود استفاده خواهند کرد، گفت وگو کنند.» او ادامه می دهد؛ «این برای علم روباتیک تا حدی غیرمنصفانه است که بخواهد فراگیر شده و در خدمت مردم درآید، بدون آنکه این فرصت را به جامعه بدهد تا خود انتخاب کند که چگونه می خواهد با روبات ها تعامل برقرار کند و چگونه با این موجودات تعامل نداشته باشد.»

CSMonitor,۳۱May.۲۰۰۷
مترجم : علیرضا سزاوار

منبع : روزنامه شرق